جابه‌جایی سیاسی در واشینگتن، تغییر قواعد بازی در خاورمیانه

روزنامه الحیات در تحلیلی با اشاره به برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا می‌نویسد که به نظر می‌رسد همزمان با جابه‌جایی حدی از قدرت سیاسی در مجالس نمایندگان و سنای آمریکا، سناریوی بازی‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه، به‌خصوص در عراق و لبنان، نیز دچار تغییر می‌شود.

الحیات یادآوری می‌کند که احتمالا در انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا موضع جمهوری‌خواهان در ساختار سیاسی آمریکا تقویت خواهد شد. در ماه‌های اخیر و قبل از فرا رسیدن این تغییر محتمل بسیاری از بازیگران منطقه‌ای در خاورمیانه مشغول به کارگیری آخرین تلاش‌ها برای استحکام مواضع خود بوده‌اند تا برای پیامدهای تغییر سیاست آمریکا در منطقه خود را آماده کنند.

از یک طرف به نظر می‌رسد که تلاش‌ها برای تحکیم وفاق ملی و همگرایی بین جناح‌های رقیب در لبنان به نتیجه چندانی نرسیده است.
حزب‌الله لبنان با حمایت دولت ایران موضع سخت‌تری اتخاذ کرده و همچون تابستان سال ۲۰۰۸ که با اعمال فشار خود پیشرفت سیاسی در لبنان را فلج کرد می‌کوشد این بار در مورد مسئله دادگاه بین‌المللی رسیدگی به ترور رفیق حریری حرف خود را به کرسی بنشاند.

همزمان در عراق نیز روند رایزنی‌های سیاسی برای کاهش تنش بین جناح‌های رقیب دستاورد چندانی نداشته است. با وجود آن که طرح جدیدی از سوی ائتلاف کردستانی امیدهایی ایجاد کرده، ولی با موانع فراوانی روبه‌روست. به همین خاطر ملک عبدالله، پادشاه عربستان، از رهبران عراق دعوت کرده است تا پس از مراسم حج امسال در کنفرانسی که با حمایت اتحادیه عرب برگزار می‌شود شرکت کنند.

به نوشته الحیات، به نظر می‌رسد که بخشی از این تلاش‌ها به رقابت‌های رو به گسترش و عمیق ایران و عربستان بستگی داشته باشد.
عربستان سعودی مثل اکثر کشورهای عربی می‌خواهد از نفوذ ایران در عراق و لبنان بکاهد و به همین منظور در سال‌های اخیر نقش بسیار فعالی در دیپلماسی مربوط به این دو کشور برعهده گرفته است.

در مقابل ایران به خوبی می‌داند که در دوره اخیر عرصه‌های رقابت و تنش آن کشور با حاکمان ریاض رو به گسترش بوده است. از عراق و لبنان گرفته تا مناطق فلسطینی، پاکستان و حتی یمن همه عرصه‌هایی هستند که سیاست‌های این دو قدرت منطقه‌ای یکدیگر را به چالش کشیده‌اند. اما ایران نه تنها حاضر نیست از برخی از این کانون‌های بحران صرف نظر کند، بلکه در تغییر و تحولات اخیر سعی کرده است با یارگیری‌های خود طرح‌های دیپلماتیک عربستان را فلج سازد.

الحیات یادآوری می‌کند که آن چه که امروز در عراق و لبنان یا سایر کانون‌های بحران مشاهده می‌کنیم دلایل ویژه خود را دارد و محصول روندی است که از سال‌ها پیش آغاز شده و به نتیجه فعلی رسیده است. اما همزمان شدن با جابه‌جایی قدرت در واشینگتن می‌تواند پیچیدگی‌ها و چالش‌های نویی را برای سیاست خارجی آمریکا در منطقه ایجاد کند.

آمریکا مسلما بخشی از تاکتیک‌ها و شگردهای خود را تغییر خواهد داد و به همین خاطر است که بازیگران منطقه‌ای اکنون هر یک در فکر مستحکم‌تر کردن مواضع خود هستند. طرح‌های دیپلماتیک و تمایل‌های قدیمی برای گفت‌وگو که مدت‌ها به فراموشی سپرده شده بود اکنون دوباره فعال شده و به نظر می‌رسد هر آن چه که زمانی حل‌ناشدنی به نظر می‌رسید اکنون در مجامع مختلف و به بهانه‌های گوناگون مورد بحث قرار می‌گیرد.

الحیات در پایان می‌افزاید که علاوه بر اوضاع منطقه و تغییر در واشینگتن باید عامل دیگری را که بر سناریوی سیاسی خاورمیانه تاثیرگذار خواهد بود در نظر گرفت و آن ملاقات ایران با نمایندگان گروه ۵+۱ است که قرار است اواسط ماه نوامبر، ماه جاری میلادی، انجام شود. بحران هسته‌ای ایران نیز از زمره مهم‌ترین موضوعات بحران‌زا در منطقه خاورمیانه است که ضرورت برخورد و حصول به نوعی توافق در مورد آن بسیار عاجل است.