- رادیوفردا: قیمت دلار در بازار ارز تهران در دو روز گذشته به سرعت بالا رفته، تا جایی که دیروز صرافی‌های میدان فردوسی تابلوهایی را که قیمت انواع ارز را نشان می‌دهد جمع‌آوری کردند. چه عواملی، در وضعیت فعلی، به تب دلار در ایران دامن زده است؟
فریدون خاوند: از حدود یک هفته پیش به این طرف افزایش نرخ ارز در تهران آرام‌آرام شروع شد و دیروز دوشنبه یک‌باره سرعت گرفت، تا جایی که بهای هر دلار آمریکا به ۱۱۱۵ تومان رسید، حدود ۸۹ تومان گران‌تر از نرخ مرجع دلار که از طرف بانک مرکزی اعلام شده بود. تقاضای دلار در حال حاضر از همه بیشتر است، ولی دیگر ارزها هم به‌سرعت گران شدند، از یورو گرفته تا دلار کانادا و درهم امارات و لیر ترکیه و غیره.
و اما دلایل این افزایش: نرخ ارزهای معتبر در ایران چند سالی است به صورت مصنوعی پایین نگه داشته شده است. طی ده سال گذشته، شاخص قیمت‌ها در ایران حدود ۲۰۰ درصد بالا رفته، در حالی که در آمریکا و منطقه پولی اروپا این افزایش از ۲۰ درصد بیشتر نبوده است. با وجود تفاوتی چنین زیاد بین نرخ تورم در ایران از یک طرف و در آمریکا و اروپا از طرف دیگر، نرخ برابری دلار و یورو به ریال خیلی کم بالا رفته، آن هم به این دلیل که بانک مرکزی با تکیه بر دلارهای نفتی ارزش ریال را به صورت مصنوعی بالا نگه داشته و با این کار دمار از روزگار صادرکنندگان در آورده است، ولی در همان حال واردات را ارزان تمام کرده تا جلو تورم بیشتر را بگیرد. ولی این کار تا ابد نمی‌تواند ادامه پیدا کند و نرخ ارز باید دیر یا زود قیمت واقعی خودش را پیدا کند.
- ولی علاوه بر دلیلی که شما بر آن تاکید کردید، فکر نمی‌کنید که جهش شدید نرخ ارز در تهران با مسئله تحریم و فشارهای خارجی هم در ارتباط باشد؟
به همین موضوع هم می‌خواستم بپردازم. فشارهای اقتصادی خارجی نمی‌تواند بر بازار ارز تهران تاثیر نگذارد. به نوشته رسانه‌های اقتصادی تهران، طی هفته گذشته بانک‌های امارات متحده عربی در معاملات‌شان با طرف‌های ایرانی سختگیری‌ها را بیشتر کرده‌اند و به خصوص انجام حواله‌های ارزی از طریق امارات با محدودیت‌های بیشتری روبه‌رو شده است. در مجموع به نظر می‌رسد که تقاضای ارز در بازار یک‌باره بالا رفته و احتمالا گرایش‌هایی هم پیدا شده در راستای خارج کردن سرمایه برای مقابله با سخت‌تر شدن وضعیت اقتصادی و اوج‌گیری فشارهای خارجی.
- به نظر شما، بانک مرکزی جمهوری اسلامی برای مقابله با تنش‌های بازار ارز چه واکنشی نشان خواهد داد؟
دو سناریو قابل پیش‌بینی است. سناریوی اول این که بانک مرکزی مبالغ کلانی ارز به بازار تزریق بکند تا به تقاضا پاسخ داده بشود و تب موجود برای خرید ارز فرو بنشیند. سناریوی دوم این است که بانک مرکزی حاضر نشود موجودی‌های ارزی خودش را در این راه هزینه بکند و اجازه بدهد که نرخ ارز تا اندازه‌ای بالا برود، به خصوص از این نظر که به صداهای زیادی که در محافل اقتصادی جمهوری اسلامی به هواداری از افزایش نرخ ارز بلند شده، پاسخ مثبت داده باشد. تحول نرخ ارز در بازار تهران در روزهای آتی بستگی نزدیک دارد به این که بانک مرکزی کدام یک از این دو سناریو را پیاده کند.