روزنامه فایننشال تایمز به بهانه نزدیک شدن موعد مذاکرات کشورهای پنج به علاوه یک با ایران نگاهی دارد به سوابق گفت‌وگوهای جامعه بین‌الملل با جمهوری اسلامی و پیچیدگی‌ها و عوامل موثر در بحران هسته‌ای ایران که از نگاه بسیاری از قدرت‌های جهان باید موضوع اصلی این مذاکرات باشد.
فایننشال تایمز با یادآوری دور قبل مذاکرات در ماه ژوییه سال ۲۰۰۸ می‌نویسد که در آن زمان سندی دوصفحه‌ای توسط سعید جلیلی، مذاکره‌کننده ارشد ایران، به طرف مقابل ارائه شد که پر از غلط‌های املایی بود و به طور کلی به بسیاری از مسائل بین‌المللی اشاره داشت بدون آن که به موضوع بحران هسته‌ای جمهوری اسلامی بپردازد. نمایندگان گروه پنج به علاوه یک مستاصل و دست خالی این مذاکرات را ترک کردند.
فایننشال تایمز می‌نویسد که اکنون بار دیگر دو طرف خود را برای مذاکره آماده می‌کنند. از آن زمان تاکنون بسیاری از عوامل در هر دو سو دستخوش تغییر شده و پیشرفت برنامه‌های هسته‌ای ایران حل این بحران را هر چند دشوار به موضوعی عاجل‌تر بدل کرده است.
برخی مقامات غربی معتقدند که آمادگی ایران برای مذاکره ممکن است این بار نیز با هدف وقت‌کشی و ممانعت از اعمال مجازات‌های جدی‌تر علیه این کشور باشد. برخی کارشناسان معتقدند دليل ادامه سیاست گفت‌وگو از سوی دولت آمریکا جلوگیری از تبدیل شدن برنامه هسـته‌ای ایران به توان‌مندی تسلیحاتی است.
فایننشال تایمز یادآوری می‌کند که برنامه هسته‌ای ایران از زمان برملا شدن آن در سال ۲۰۰۲ یک منبع مهم برای نگرانی جامعه بین‌الملل بوده است. اتحادیه اروپا سال‌ها در این مورد بدون رسیدن به نتیجه با ایران مذاکره می‌کرد و در سال ۲۰۰۸ نیز نماینده آمریکا به این مذاکرات پیوست.
این بار نیز امید چندانی به گشایش در دور اول مذاکرات نیست. دیپلمات‌های اروپایی می‌گویند سندی که دولت ایران امسال به آنها ارائه کرده مثل نمونه سال گذشته قلم‌پردازی‌های کلی است. اما تصمیم کشورهای عضو شورای امنیت و آلمان برای گفت‌وگو ناشی از الزامات پرداختن به این بحران مهم است و نه پذیرفتن مواضع ایران و یا عقب‌نشینی در قبال آن.
فایننشال تایمز می‌نویسد گفت‌وگوهای اول اکتبر برای آمریکا و ایران موعدی است برای سنجش یکدیگر. در یک سال اخیر هر دو کشور دستخوش تحولات بزرگی بوده‌اند. در شرایطی که آمریکا بر ادامه سیاست گفت‌وگو تاکید می‌کند، نشانه‌ای حاکی از پذیرش این موضع از سوی رهبران ایران دیده نمی‌شود. به نظر می‌رسد رهبر ایران که تصمیم‌گیر نهایی است در حال حاضر بیشتر با جناح تندرو و دیدگاه‌هایی مثل محمود احمدی‌نژاد همسو است.
فایننشال تایمز می‌نویسد شاید تنها احتمال برای نوعی توافق این باشد که ایران بتواند به غنی‌سازی اورانیوم در داخل ایران ادامه دهد. اخیرا اکبر جوانفکر، یکی از مشاوران ارشد محمود احمدی‌نژاد، به خبرگزاری فرانسه گفت: «ایران از تکنولوژی هسته‌ای برخوردار است و باید این واقعیت پذیرفته شود. اگر ایران به این پیشرفت دست نیافته بود شرایط کاملا متفاوت بود.»
بسیاری از کارشناسان و دولت‌های غربی معتقدند که ایران به اندازه کافی اورانیوم با غلظت پایین برای ساخت بمب هسته‌ای را یا تولید کرده و یا در آستانه تولید آن است. اما در مورد زمان تولید بمب اختلاف نظرهایی وجود دارد. برخی معتقدند که این اتفاق ممکن است طی سال آینده بیفتد، ولی دولت آمریکا می‌گوید حتی اگر ایران تصمیم به تولید بمب اتمی بگیرد هنوز یک تا دو سال با تحقق آن فاصله دارد.
در همین حال اکثر کارشناسان معتقدند که حمله هوایی به ایران موفق و موثر نخواهد بود. به نظر می‌رسد دولت آمریکا نیز با این نظر موافق است و بارها در مورد انجام چنین حمله‌ای به دولت اسرائیل هشدار داده است. در چنین شرایطی گروهی از صاحب‌نظران پیش‌بینی می‌کنند که بدون پذیرفتن حدی از امکان غنی‌سازی در خود ایران رسیدن به توافق غیرممکن است.
فایننشال تایمز یادآوری می‌کند که برخی از مقامات آمریکا در سخنان خود به احتمال گنجاندن چنین حقی برای ایران در توافق نهایی اشاره کرده‌اند. اما حوادث پس از انتخابات و کنترل بیشتر تندروها بر حکومت ایران باعث شده که پذیرش غنی‌سازی در ایران برای آمریکا و اروپا پرهزینه‌تر شود.
در عین حال نفس پیشبرد نوعی دیالوگ با ترکیب جدید حکومت ایران کار دشواری خواهد بود و میدان مانور چندانی به آمریکا نخواهد داد. به نظر می‌رسد جناحی که حکومت را در دست دارد سرکشی و مخالفت با آمریکا را از اصول اعتقادی و استراتژیک خود می‌داند.
فایننشال تایمز به احتمال مخالفت روسيه با تشدید تحریمها علیه ایران اشاره می‌کند، هر چند از قول دیپلمات‌های آمریکایی می‌نویسد که پس از حوادث سیاسی اخیر در ایران بسیاری از کشورهای اروپایی با تشدید مجازات‌ها علیه ایران موافقت خواهند کرد.
زمان به سرعت سپری می‌شود و اگر در دور جدید مذاکرات نتیجه‌ای حاصل نشود دولت آمریکا ناگزیر خواهد شد که در پایان سال جاری میلادی در سیاست خود در قبال ایران بازنگری اساسی بکند.
به نوشته فایننشال تایمز، در گزارش‌های درونی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به احتمال از سرگیری فعالیت‌های ایران برای نصب کلاهک‌های هسته‌ای روی موشک‌های دوربرد اشاره شده است. اما دولت آمریکا به خاطر رسوایی‌های ناشی از تحلیل اطلاعاتی غلط از تسلیحات عراق فعلا در این مورد اظهار نظر علنی نکرده است.
در هر حال به نظر می‌رسد که برنامه هسته‌ای ایران به این مرحله نزدیک شده است و ساخت بمب هسته‌ای تصمیمی است در ید قدرت آنها. البته آنها ممکن است چنین تصمیمی نگیرند و این خود بخش مهمی از این مذاکرات است.
در گفت‌وگوهای اول اکتبر توپ در زمین بازی ایران خواهد بود.
فایننشال تایمز با یادآوری دور قبل مذاکرات در ماه ژوییه سال ۲۰۰۸ می‌نویسد که در آن زمان سندی دوصفحه‌ای توسط سعید جلیلی، مذاکره‌کننده ارشد ایران، به طرف مقابل ارائه شد که پر از غلط‌های املایی بود و به طور کلی به بسیاری از مسائل بین‌المللی اشاره داشت بدون آن که به موضوع بحران هسته‌ای جمهوری اسلامی بپردازد. نمایندگان گروه پنج به علاوه یک مستاصل و دست خالی این مذاکرات را ترک کردند.
بیشتر بخوانید:
برخی مقامات غربی معتقدند که آمادگی ایران برای مذاکره ممکن است این بار نیز با هدف وقت‌کشی و ممانعت از اعمال مجازات‌های جدی‌تر علیه این کشور باشد. برخی کارشناسان معتقدند دليل ادامه سیاست گفت‌وگو از سوی دولت آمریکا جلوگیری از تبدیل شدن برنامه هسـته‌ای ایران به توان‌مندی تسلیحاتی است.
فایننشال تایمز یادآوری می‌کند که برنامه هسته‌ای ایران از زمان برملا شدن آن در سال ۲۰۰۲ یک منبع مهم برای نگرانی جامعه بین‌الملل بوده است. اتحادیه اروپا سال‌ها در این مورد بدون رسیدن به نتیجه با ایران مذاکره می‌کرد و در سال ۲۰۰۸ نیز نماینده آمریکا به این مذاکرات پیوست.
این بار نیز امید چندانی به گشایش در دور اول مذاکرات نیست. دیپلمات‌های اروپایی می‌گویند سندی که دولت ایران امسال به آنها ارائه کرده مثل نمونه سال گذشته قلم‌پردازی‌های کلی است. اما تصمیم کشورهای عضو شورای امنیت و آلمان برای گفت‌وگو ناشی از الزامات پرداختن به این بحران مهم است و نه پذیرفتن مواضع ایران و یا عقب‌نشینی در قبال آن.
فایننشال تایمز می‌نویسد گفت‌وگوهای اول اکتبر برای آمریکا و ایران موعدی است برای سنجش یکدیگر. در یک سال اخیر هر دو کشور دستخوش تحولات بزرگی بوده‌اند. در شرایطی که آمریکا بر ادامه سیاست گفت‌وگو تاکید می‌کند، نشانه‌ای حاکی از پذیرش این موضع از سوی رهبران ایران دیده نمی‌شود. به نظر می‌رسد رهبر ایران که تصمیم‌گیر نهایی است در حال حاضر بیشتر با جناح تندرو و دیدگاه‌هایی مثل محمود احمدی‌نژاد همسو است.
فایننشال تایمز می‌نویسد شاید تنها احتمال برای نوعی توافق این باشد که ایران بتواند به غنی‌سازی اورانیوم در داخل ایران ادامه دهد. اخیرا اکبر جوانفکر، یکی از مشاوران ارشد محمود احمدی‌نژاد، به خبرگزاری فرانسه گفت: «ایران از تکنولوژی هسته‌ای برخوردار است و باید این واقعیت پذیرفته شود. اگر ایران به این پیشرفت دست نیافته بود شرایط کاملا متفاوت بود.»
بسیاری از کارشناسان و دولت‌های غربی معتقدند که ایران به اندازه کافی اورانیوم با غلظت پایین برای ساخت بمب هسته‌ای را یا تولید کرده و یا در آستانه تولید آن است. اما در مورد زمان تولید بمب اختلاف نظرهایی وجود دارد. برخی معتقدند که این اتفاق ممکن است طی سال آینده بیفتد، ولی دولت آمریکا می‌گوید حتی اگر ایران تصمیم به تولید بمب اتمی بگیرد هنوز یک تا دو سال با تحقق آن فاصله دارد.
در همین حال اکثر کارشناسان معتقدند که حمله هوایی به ایران موفق و موثر نخواهد بود. به نظر می‌رسد دولت آمریکا نیز با این نظر موافق است و بارها در مورد انجام چنین حمله‌ای به دولت اسرائیل هشدار داده است. در چنین شرایطی گروهی از صاحب‌نظران پیش‌بینی می‌کنند که بدون پذیرفتن حدی از امکان غنی‌سازی در خود ایران رسیدن به توافق غیرممکن است.
فایننشال تایمز یادآوری می‌کند که برخی از مقامات آمریکا در سخنان خود به احتمال گنجاندن چنین حقی برای ایران در توافق نهایی اشاره کرده‌اند. اما حوادث پس از انتخابات و کنترل بیشتر تندروها بر حکومت ایران باعث شده که پذیرش غنی‌سازی در ایران برای آمریکا و اروپا پرهزینه‌تر شود.
در عین حال نفس پیشبرد نوعی دیالوگ با ترکیب جدید حکومت ایران کار دشواری خواهد بود و میدان مانور چندانی به آمریکا نخواهد داد. به نظر می‌رسد جناحی که حکومت را در دست دارد سرکشی و مخالفت با آمریکا را از اصول اعتقادی و استراتژیک خود می‌داند.
فایننشال تایمز به احتمال مخالفت روسيه با تشدید تحریمها علیه ایران اشاره می‌کند، هر چند از قول دیپلمات‌های آمریکایی می‌نویسد که پس از حوادث سیاسی اخیر در ایران بسیاری از کشورهای اروپایی با تشدید مجازات‌ها علیه ایران موافقت خواهند کرد.
زمان به سرعت سپری می‌شود و اگر در دور جدید مذاکرات نتیجه‌ای حاصل نشود دولت آمریکا ناگزیر خواهد شد که در پایان سال جاری میلادی در سیاست خود در قبال ایران بازنگری اساسی بکند.
به نوشته فایننشال تایمز، در گزارش‌های درونی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به احتمال از سرگیری فعالیت‌های ایران برای نصب کلاهک‌های هسته‌ای روی موشک‌های دوربرد اشاره شده است. اما دولت آمریکا به خاطر رسوایی‌های ناشی از تحلیل اطلاعاتی غلط از تسلیحات عراق فعلا در این مورد اظهار نظر علنی نکرده است.
در هر حال به نظر می‌رسد که برنامه هسته‌ای ایران به این مرحله نزدیک شده است و ساخت بمب هسته‌ای تصمیمی است در ید قدرت آنها. البته آنها ممکن است چنین تصمیمی نگیرند و این خود بخش مهمی از این مذاکرات است.
در گفت‌وگوهای اول اکتبر توپ در زمین بازی ایران خواهد بود.