عذرخواهی روشن‌فکرهای ترکیه بابت کشتار ارمنی‌ها

ارمنی‌های ایروان در مراسم نودمین سال «کشتار ارامنه» در سال ۲۰۰۵ (عکس: AFP)

چند استاد دانشگاه و روزنامه‌نگار ترکیه در نامه‌ای سرگشاده بابت کشتار ارامنه به دست نیروهای عثمانی در خلال جنگ جهانی اول از این قوم عذرخواهی کرده‌اند.


به گزارش روزنامه بریتانیایی گاردین، سه پژوهشگر و استاد دانشگاه و یک روزنامه‌نگار به نام علی بایرام‌اوغلو در این نامه سرگشاده مردم ترکیه را به امضای دادخواستی اینترنتی و حمایت از مفاد نامه دعوت کرده‌اند.


این افراد با انتشار این نامه یکی از بزرگ‌ترین خط‌قرمزها در جامعه ترکیه را زیر پا گذاشته‌اند. دولت ترکیه پیشتر چندین نویسنده از جمله اورهان پاموک، برنده جایزه نوبل ادبیات، را به دلیل حمایت از «ادعای قتل عام ارامنه» مورد پی‌گرد قانونی قرار داده است.



ترکیه این گفته گروهی از مورخان و دولت ارمنستان مبنی بر قتل عام یک و نیم میلیون ارمنی‌تبار به دست نیروهای عثمانی را رد می‌کند. مقام‌های ترک معتقدند که آمار کشته‌شدگان بسیار کمتر از این بوده و نیز می‌گویند که اغلب قربانیان از بیماری جان خود را از دست داده‌اند.


تاکنون بیش از ۲۰ کشور کشتار ارمنی‌های را نسل کشی دانسته اند. در سال ۲۰۰۷ بنیاد الی ویزل برای بشریت، نویسنده یهودی، برنده جایزه نوبل و بازمانده هولوکاست، در نامه ای که به امضای بیش از ۵۰ برنده جایزه نوبل رسیده، از دولت ترکیه خواست که «نسل کشی» ارمنی‌های را به رسمیت بشناسد.


امضاکنندگان این نامه همچنین خواستار بهبود روابط بین ارمنستان و ترکیه شده اند.


مقام‌های ترک همچنین می‌گویند ارمنی‌ها هم «پس از متحد شدن با روسیه در برابر نیروهای عثمانی بسیاری از ترک‌ها را به قتل رساندند».


احمد اینسل، باسکین اوران و چنگیز اختر به همراه علی بایرام‌اوغلو در نامه خود نوشته‌اند: «وجدان من عدم حساسیت و انکار فاجعه بزرگی که ارمنی‌های عثمانی را در سال ۱۹۱۵ قربانی کرد نمی‌پذیرد. من این بی‌عدالتی را رد می‌کنم و به سهم خود با برادران ارمنی‌ام همدردی می‌کنم. من از آنها عذر می‌خواهم.»


انتشار این نامه از هم اکنون باعث واکنش شدید ناسیونالیست‌های افراطی ترکیه شده که آن را «خیانت» و «توهین به ملت ترک» نامیده‌اند.


ترکیه این ادعای مورخان و دولت ارمنستان مبنی بر قتل عام یک و نیم میلیون ارمنی‌تبار به دست نیروهای عثمانی را رد می‌کند. تاکنون بیش از ۲۰ کشور کشتار ارامنه را نسل کشی دانسته اند.


آقای اختر که استاد مطالعات اروپا در دانشگاه باغچه‌سحر در شهر استانبول است می‌گوید مردم ترکیه باید از این که به دلیل سیاست رسمی کشور حتی قادر به بحث درباره این مسئله نیستند عذرخواهی کنند، «سیاستی که با تکیه بر آن بحث آزاد درباره سرنوشت ارامنه سرکوب شده است».


او در مصاحبه با روزنامه ترکی «وطن» می‌گوید: «امروز بسیاری از مردم ترکیه بی آن که نیت سوء داشته باشند فکر می‌کنند اتفاقی برای ارمنی‌ها نیفتاده است. بر اساس تاریخ رسمی این توجیه تبلیغ می‌شود که حادثه‌ای معمولی بوده که به شرایط جنگ جهانی اول بستگی داشته است. اما متاسفانه واقعیت چیز دیگری است.»


انتشار این نامه با تجدید رابطه احتمالی میان ترکیه و ارمنستان همزمان شده است.


عبدالله گل، رییس جمهور ترکیه، در ماه سپتامبر به دعوت همتای ارمنی خود، سرژ سرکیسیان، در ایروان به تماشای یک مسابقه فوتبال میان تیم‌های ملی دو کشور نشست.