از محلی که تجهیزات پرتاب موشک بازدارنده ضد موشک در لهستان قرار می گيرد، تا نزديک ترين نقطه مرزی روسيه، با اتوموبيل کم تر از نصف روز راه است، اما موشک بازدارنده اين مسير را در چند دقيقه می پيمايد.
روسيه می گويد، سپر ضد موشکی يعنی قرار دادن خاک روسيه در گذرگاه موشک. آمريکا می گويد، اين سپر برای مقابله با تهديد احتمالی از سوی کشوهايی مانند ايران است و تهديدی برای روسيه به شمار نمی رود.
فدراسيون روسيه و ايالات متحده، از زمانی که آمريکا اعلام کرد در صدد است تا دست به ايجاد يک سپر ضد موشکی در خاک لهستان و جمهوری چک بزند، دچار اختلافات شديدی شده اند.
البته در کنار اختلافات ديگر، اين مسئله از اهميت ديگری نيز برخوردار است و برای نخستين بار مقام های روسی از واژه ای در روابط دو کشور استفاده می کنند، که سردمدار واژگان سياسی نيمه دوم سده بيستم به شمار می رود: «جنگ سرد».
ولی آيا واقعا جنگ سرد جديدی در راه است؟
دونکان لنوکس، کارشناس ارشد موسسه دفاعی جينز می گويد: «نه، من فکر می کنم مسئله جنگ سرد يک حرف بی اساس است. من فکر می کنم تمام اين بحث ها و اختلاف نظرها ادامه اختلافاتی است که ميان فدراسيون روسيه و ايالات متحده از قبل وجود داشته است.»
آيا صحبت از اختلافاتی است که روسيه از شوروی به ارث برده است؟
مقام های آمريکا می گويند، هميشه اختلافات خود را با صراحت با روسيه در ميان گذاشته اند، اما در مورد سپر ضد موشکی، موضوع شکل ديگری به خود گرفته است.
- اسراییل
- ژاپن
- تایوان
- کره جنوبی
- بریتانیا
- کانادا
- استرالیا
- آلمان
- نروژ
- دانمارک
- لهستان
- چک
- گرجستان
- اوکراین
- ترکیه
- بلغارستان
- رومانی
- اسپانیا
- هلند
- ایتالیا
کاندوليزا رايس، وزير امور خارجه آمريکا روز پنج شنبه، در آلمان از بی ميلی روسيه برای حل اختلافات سخن گفت.
خانم رايس گفت: «وقتی ما با روسيه اختلاف نظر داريم، اين مسئله را در ميان می گذاريم، به شکل جدی با اين کشور گفت و گو می کنيم و صادقانه نظرمان را می گوييم. نظر به اين مسئله بايد بگويم، که درک سياست روسيه در مورد سپر دفاع ضد موشکی برای ما سخت است. ما متاسفيم که روسيه برای همکاری با ما در اين زمينه بی ميلی نشان می دهد.»
با روسیه یا بی روسیه
با نگاه به روند شکل گيری ساز و کار دفاع ضدموشکی در اروپای مرکزی، به نظر می رسد بی ميلی روسيه برای حل اين اختلاف در هيچ حالتی مانعی برای ايالات متحده نيست.
برخی از کارشناسان می گويند به همين دليل است که جنگ سردی رخ نخواهد داد، چون روسيه امروز شوروی ديروز نيست.
پاول فلگنهاور، کارشناس مستقل مسائل نظامی در مسکومی گويد، در زمان جنگ سرد توانايی های دو بلوک شرق و غرب تقريبا يکی بود.
«الان فدراسيون روسيه از اتحاد جماهير شوروی کوچک تر است. معاهده ورشو از ميان برداشته شده است. روسيه ديگر توانايی تهديد غرب را ندارد. غرب هشت برابر بيشتر از روسيه جمعيت دارد و اقتصادش تقريبا صد بار بزرگتر و قوی تر از اقتصاد روسيه است.»
روسيه، شوروی نيست. بلوک شرق از ميان برداشته شده است. اما در جهان نوين، کشورهايی که سپر ضد موشکی برای مقابله با تهديد آن ها شکل می گيرد، روابط گرمی با روسيه برقرار کرده اند؛ مهم ترين نمونه آن ايران است. و اين جاست که برخی کارشناسان، سپر ضد موشکی را يک مسئله فراتر از مقابله با تهديد ايران می بينند.
الکساندر پيکایِف، کارشناس ارشد موسسه اقتصاد جهانی و روابط بين الملل در مسکو می گويد: «در اين مورد از دو نظر هم سياسی و هم اقتصادی خطراتی وجود دارد. اين برای اولين بار پس از پايان جنگ سرد است، که سيستم موشکی آمريکا چنين به مرزهای روسيه نزديک شده است. در مورد سيستم استراتژيک موشکی روسيه احتمالا اين قضيه تهديد فوری به حساب نخواهد آمد، ولی با گذشت زمان و راه افتادن سپر ضد موشکی، اين موضوع فرق خواهد کرد.»
روسیه تلافی می کند
روسيه بارها اعلام کرده است - که از طرف خودش - نگرانی اصلی، دست يابی ايران به موشک ها دوربرد يا پرتاب آن ها نيست. ولاديمير پوتين مسئله تهديد موشکی از سوی ايران را با عناوينی مانند «دور از ذهن» و «خنده دار» تعبير کرده است. در نتيجه روسيه برای ايجاد آن چه تعادل قوا می خواند، روزهشتم خرداد ماه دست به آزمايش يک موشک استراتژيک قاره پيما زد.
- ولادیمیر پوتین مسئله تهدید موشکی از سوی ایران را با عناوینی مانند «دور از ذهن» و «خنده دار» تعبیر کرده است.
- آمریکا می گوید به هر حال دست روی دست نمی گذارد تا ایران به موشک های دوربرد دست یابد.
ولاديمير پوتين، رييس جمهور روسيه يک روز بعد در جمع خبرنگاران گفت: «اين ما نبوديم که پيشقدم شديم تا يک رقابت جديد نظامی راه بيافتد. و هر آنچه روسيه در پاسخ انجام می دهد برای ايجاد موازنه در جهان است. موازنه ای که به نظر ما برای تثبيت صلح جهانی از اهميت بسيار زيادی برخوردار است.»
آمریکا ادامه می دهد
با اين همه ايالات متحده معتقد است دست روی دست نخواهد گذاشت تا ايران به موشک های دوربرد دست يابد.
ويکتوريا نولند، سفير ايالات متحده در ناتو، در گفت و گو با راديو اروپای آزاد راديو آزادی می گويد: «راه اندازی رادار سپر ضد موشکی در جمهوری چک و ساز و کار بازدارنده در لهستان، تنها برای آمريکا نيست. بلکه برای تمام هم پيمانان اين کشور است تا جلوی تهديد های احتمالی از سوی ايران گرفته شود. در مورد کره شمالی ما ساز و کاری در آلاسکا و کاليفرنيا داريم. ما معتقديم تا سال ۲۰۱۵ ايران به تکنولوژی موشک های دوربرد که ما را تهديد کند دست خواهد يافت. همزمان راه اندازی سپر هم طول خواهد کشيد و ما می خواهيم آماده باشيم.»
در جمهوری چک و لهستان، موافقان طرح سپر ضد موشکی، که عمدتا از گروه های سياسی ميانه و راست هستند معتقدند، ايجاد اين سپر بر اهميت و برتری استراتژيک دو کشور می افزايد.
در مقابل مخالفان که عمدتا از گروه های راست تند رو و چپ هستند می گويند، سپر ضد موشکی، خطر حملات تروريستی را افزايش خواهد داد. آن ها می گويند دست کم برای ايجاد آن اجازه پارلمان يا مردم (مستقيما از طريق برگزاری رفراندوم) لازم است.
نظر سنجی ها نشان می دهد، اکثريت مردم در هر دو کشور مخالف ايجاد سپر ضد موشکی هستند.