وب‌سایت «انستیتوی صلح آمریکا» در آخرین مورد از مصاحبه‌های خود در زمینه مسائل ایران، گفت‌وگویی را با روبرتو توسکانو، سفیر سابق ایتالیا در تهران و نویسنده و پژوهشگر مسائل خاورمیانه، منتشر کرده است.
روبرتو توسکانو در ماه گذشته با انتشار نامه‌ای سرگشاده از آمریکا و دولت‌های اروپایی خواست تا در مورد بحران هسته‌ای ایران با این کشور در جهت ادامه گفت‌وگوها تلاش کنند.
آقای توسکانو در دفاع از نظریه خود می‌گوید که راه‌های دیگر تاکنون نتیجه چندانی نداشته و همزمان فعالیت‌های هسته‌ای ایران افزایش یافته و سوء‌ظن‌ها و تنش‌ها در این زمینه بیشتر شده‌اند.
آقای توسکانو می‌افزاید که در برخورد با بحران هسته‌ای ایران باید دو اولویت را مد نظر داشت. یکی پیشگیری از تولید سلاح هسته‌ای و احتمال وقوع درگیری‌های نظامی است و دیگری تعقیب سیاستی است که امکان و احتمال تغییرات دموکراتیک در ایران را افزایش دهد. متاسفانه در هر دو زمینه اقدامات غرب تاکنون غیرسازنده بوده و من معتقدم که اکنون احتمال گفت‌وگو بسیار ضعیف شده است.
همواره دیدگاه دولت‌های غربی این بوده است که حکومت ایران به خاطر نقض معاهدات و تعهدات خود، حقوق برابر ندارد، ولی حقیقت این است که در دنیای دیپلماسی برای ممانعت از گسترش سلاح‌های هسته‌ای با همه کشور‌ها باید یکسان و برابر برخورد شود.
روبرتو توسکانو یادآوری می‌کند که باید در پی به کارگیری راهکارهای واقع‌گرایانه بود. حال که نمی‌توان مانع غنی‌سازی در ایران شد، روش درست‌تر تلاش برای اعمال کنترل و بازرسی دقیق‌تر بر فعالیت‌های هسته‌ای این کشور است. یکی از این راه‌ها اعمال فشار به آن کشور برای پذیرش و اجرای کامل پروتکل الحاقی پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است. البته ما نمی‌توانیم پذیرش این پروتکل را به کسی تحمیل کنیم، چون امری داوطلبانه است.
او در ادامه می‌افزاید: متاسفانه مسئله بحران هسته‌ای به تنها شاخص رابطه با ایران بدل شده است، در صورتی که ایران در سطح منطقه و در میان همسایگان خود سیاست فعالی دارد. دیپلماسی بده‌وبستان دائمی است و حوزه این مذاکرات و معاملات را باید همیشه بسیار گسترده و متنوع در نظر گرفت. شاید بتوان در موارد دیگری به غیر از بحران هسته‌ای با ایران وارد گفت‌وگو شد.
البته منظور من حرکت به سمت معامله بزرگ با ایران نیست، چون در دو سال اخیر و تحت تاثیر اوضاع داخلی این کشور و جدال‌های درونی حاکمیت، شرایط برای چنین مذاکراتی فراهم نیست. اما حداقل می‌توان تلاش کرد و در مورد مسائل متنوع و مختلفی باب گفت‌وگو را با حکومت ایران باز کرد.
روبرتو توسکانو در ادامه گفت‌وگوی خود با وب‌سایت «انستیتو صلح آمریکا» به قطعنامه‌های اخیر شورای امنیت سازمان ملل متحد اشاره می‌کند که در آنها توقف غنی‌سازی اورانیوم به عنوان پیش‌شرط مذاکره با ایران تعیین شده است. وی می‌گوید با یک چنین سختگیری عملا غرب خود را در گوشه‌ای گیر انداخته و مذاکره با ایران را به امری بسیار دشوار بدل کرده است.
روبرتو توسکانو در مورد عواقب جدال در درون حاکمیت ایران می‌گوید بعید است هیچ یک از این جناح‌ها کاری کنند که به تهدید جدی علیه کلیت رژیم بینجامد، ولی با این همه ممکن است اوضاع از کنترل خارج شود چون محمود احمدی‌نژاد بسیار یک‌دنده و بی‌ملاحظه است.
به نظر می‌رسد که همه جناح‌های حکومت اسلامی طرفدار تداوم برنامه‌های هسته‌ای این کشور هستند. ولی در هر صورت این طور باید تلقی کرد که آیت‌الله خامنه‌ای نماد دفاع از وضعیت موجود است، در حالی که دیگران ممکن است با نوعی و یا حدی از تغییر موافق باشند. البته بسیار بعید است که جناح‌های دیگر، از جمله جناح احمدی‌نژاد، بتوانند بر آیت‌الله خامنه‌ای غلبه کنند.
روبرتو توسکانو هشدار می‌دهد که اگر آمریکا و غرب این حالت بن‌بست را نشکنند تنش و بحران موجود بر سر برنامه هسته‌ای ایران تشدید خواهد شد و در فضای تنش شدید هر سهل‌انگاری یا اشتباهی ممکن است پیامدهای فاجعه‌باری داشته باشد.
این دیپلمات و تحلیلگر ایتالیایی یادآوری می‌کند که تداوم بن‌بست و کشاندن اوضاع به سمت رویارویی نظامی بد‌ترین راه مقابله با خطر ایران است. همان طور که در دهه‌های گذشته بسیاری از روسای جمهور آمریکا از رویارویی نظامی با اتحاد شوروی پرهیز کرده و با گشایش جبهه‌های جدید مثل رقابت صنعتی، فرهنگی و حتی فشار اقتصادی بالاخره توانستند بدون شلیک یک گلوله حریف را از پای درآورند.
در پایان این گفت‌وگو روبرتو توسکانو اشاره می‌کند که بین تحریم با هدف متوقف کردن برنامه‌های هسته‌ای با تحریم با هدف اعتراض به نقض حقوق بشر در ایران تفاوت هشت. تحریم‌های اقتصادی ممکن است بخش گسترده‌ای از جامعه ایران را نسبت به غرب بدبین کرده و به خاطر ملی‌گرایی حتی آنها جانب حکومت را بگیرند. اما تحریم‌هایی که در واکنش به نقض حقوق بشر به اجرا درمی‌آید از سوی طرفداران حقوق بشر و دموکراسی مورد استقبال قرار می‌گیرد.
در نهایت باید به خاطر داشت که این روش غرب که به خاطر بی‌اعتمادی به حکومت ایران با آن دولت مذاکره نمی‌کند واقعا قابل دفاع و قابل توجیه نیست. نه تنها رژیم، حتی مردم ایران نیز چنین حکمی را نخواهند پذیرفت.
روبرتو توسکانو در ماه گذشته با انتشار نامه‌ای سرگشاده از آمریکا و دولت‌های اروپایی خواست تا در مورد بحران هسته‌ای ایران با این کشور در جهت ادامه گفت‌وگوها تلاش کنند.
آقای توسکانو در دفاع از نظریه خود می‌گوید که راه‌های دیگر تاکنون نتیجه چندانی نداشته و همزمان فعالیت‌های هسته‌ای ایران افزایش یافته و سوء‌ظن‌ها و تنش‌ها در این زمینه بیشتر شده‌اند.
آقای توسکانو می‌افزاید که در برخورد با بحران هسته‌ای ایران باید دو اولویت را مد نظر داشت. یکی پیشگیری از تولید سلاح هسته‌ای و احتمال وقوع درگیری‌های نظامی است و دیگری تعقیب سیاستی است که امکان و احتمال تغییرات دموکراتیک در ایران را افزایش دهد. متاسفانه در هر دو زمینه اقدامات غرب تاکنون غیرسازنده بوده و من معتقدم که اکنون احتمال گفت‌وگو بسیار ضعیف شده است.
همواره دیدگاه دولت‌های غربی این بوده است که حکومت ایران به خاطر نقض معاهدات و تعهدات خود، حقوق برابر ندارد، ولی حقیقت این است که در دنیای دیپلماسی برای ممانعت از گسترش سلاح‌های هسته‌ای با همه کشور‌ها باید یکسان و برابر برخورد شود.
روبرتو توسکانو یادآوری می‌کند که باید در پی به کارگیری راهکارهای واقع‌گرایانه بود. حال که نمی‌توان مانع غنی‌سازی در ایران شد، روش درست‌تر تلاش برای اعمال کنترل و بازرسی دقیق‌تر بر فعالیت‌های هسته‌ای این کشور است. یکی از این راه‌ها اعمال فشار به آن کشور برای پذیرش و اجرای کامل پروتکل الحاقی پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است. البته ما نمی‌توانیم پذیرش این پروتکل را به کسی تحمیل کنیم، چون امری داوطلبانه است.
او در ادامه می‌افزاید: متاسفانه مسئله بحران هسته‌ای به تنها شاخص رابطه با ایران بدل شده است، در صورتی که ایران در سطح منطقه و در میان همسایگان خود سیاست فعالی دارد. دیپلماسی بده‌وبستان دائمی است و حوزه این مذاکرات و معاملات را باید همیشه بسیار گسترده و متنوع در نظر گرفت. شاید بتوان در موارد دیگری به غیر از بحران هسته‌ای با ایران وارد گفت‌وگو شد.
البته منظور من حرکت به سمت معامله بزرگ با ایران نیست، چون در دو سال اخیر و تحت تاثیر اوضاع داخلی این کشور و جدال‌های درونی حاکمیت، شرایط برای چنین مذاکراتی فراهم نیست. اما حداقل می‌توان تلاش کرد و در مورد مسائل متنوع و مختلفی باب گفت‌وگو را با حکومت ایران باز کرد.
روبرتو توسکانو در ادامه گفت‌وگوی خود با وب‌سایت «انستیتو صلح آمریکا» به قطعنامه‌های اخیر شورای امنیت سازمان ملل متحد اشاره می‌کند که در آنها توقف غنی‌سازی اورانیوم به عنوان پیش‌شرط مذاکره با ایران تعیین شده است. وی می‌گوید با یک چنین سختگیری عملا غرب خود را در گوشه‌ای گیر انداخته و مذاکره با ایران را به امری بسیار دشوار بدل کرده است.
روبرتو توسکانو در مورد عواقب جدال در درون حاکمیت ایران می‌گوید بعید است هیچ یک از این جناح‌ها کاری کنند که به تهدید جدی علیه کلیت رژیم بینجامد، ولی با این همه ممکن است اوضاع از کنترل خارج شود چون محمود احمدی‌نژاد بسیار یک‌دنده و بی‌ملاحظه است.
به نظر می‌رسد که همه جناح‌های حکومت اسلامی طرفدار تداوم برنامه‌های هسته‌ای این کشور هستند. ولی در هر صورت این طور باید تلقی کرد که آیت‌الله خامنه‌ای نماد دفاع از وضعیت موجود است، در حالی که دیگران ممکن است با نوعی و یا حدی از تغییر موافق باشند. البته بسیار بعید است که جناح‌های دیگر، از جمله جناح احمدی‌نژاد، بتوانند بر آیت‌الله خامنه‌ای غلبه کنند.
روبرتو توسکانو هشدار می‌دهد که اگر آمریکا و غرب این حالت بن‌بست را نشکنند تنش و بحران موجود بر سر برنامه هسته‌ای ایران تشدید خواهد شد و در فضای تنش شدید هر سهل‌انگاری یا اشتباهی ممکن است پیامدهای فاجعه‌باری داشته باشد.
این دیپلمات و تحلیلگر ایتالیایی یادآوری می‌کند که تداوم بن‌بست و کشاندن اوضاع به سمت رویارویی نظامی بد‌ترین راه مقابله با خطر ایران است. همان طور که در دهه‌های گذشته بسیاری از روسای جمهور آمریکا از رویارویی نظامی با اتحاد شوروی پرهیز کرده و با گشایش جبهه‌های جدید مثل رقابت صنعتی، فرهنگی و حتی فشار اقتصادی بالاخره توانستند بدون شلیک یک گلوله حریف را از پای درآورند.
در پایان این گفت‌وگو روبرتو توسکانو اشاره می‌کند که بین تحریم با هدف متوقف کردن برنامه‌های هسته‌ای با تحریم با هدف اعتراض به نقض حقوق بشر در ایران تفاوت هشت. تحریم‌های اقتصادی ممکن است بخش گسترده‌ای از جامعه ایران را نسبت به غرب بدبین کرده و به خاطر ملی‌گرایی حتی آنها جانب حکومت را بگیرند. اما تحریم‌هایی که در واکنش به نقض حقوق بشر به اجرا درمی‌آید از سوی طرفداران حقوق بشر و دموکراسی مورد استقبال قرار می‌گیرد.
در نهایت باید به خاطر داشت که این روش غرب که به خاطر بی‌اعتمادی به حکومت ایران با آن دولت مذاکره نمی‌کند واقعا قابل دفاع و قابل توجیه نیست. نه تنها رژیم، حتی مردم ایران نیز چنین حکمی را نخواهند پذیرفت.