احتمال بحرانی شدن اوضاع در قره باغ

  • توماج طاهباز

قره باغ از نظر سازمان ملل متحد و بنا به قوانین بین المللی، بخشی از خاک آذربايجان است.

با نزديک شدن زمان برگزاری انتخابات پارلمانی و رياست جمهوری در دو کشور ارمنستان و آذربايجان، بار ديگر زمزمه شدت گرفتن اختلافات درباره منطقه « قره باغ» به گوش می رسد.

منطقه « قره باغ کوهستانی » که ميان دو کشور همسايه آذربايجان و ارمنستان قرار دارد، از زمان استقلال اين دو کشور، يکی از مهم ترين دلايل اختلافات مرزی، سياسی و حتی قومی میان آذربایجان و ارمنستان بوده است.

اصرار آذربایجان

طی يک سال گذشته و با نزديک شدن زمان انتخابات پارلمانی سال ۲۰۰۷ ارمنستان و انتخابات رياست جمهوری سال ۲۰۰۸ در هر دو کشور، ناظران بين المللی بار ديگر در مورد بحرانی شدن اوضاع هشدار می دهند.

الهام علی اف، رييس جمهوری آذربايجان اخيرا اعلام کرده است که دو کشور بر سر حل مسايلی که پيشتر در مورد آن توافق نداشتند، مذاکره می کنند و آينده گفت وگو های میان دو کشور از اين پس به حل این اختلافات بستگی دارد.

آذربايجان در مورد مالکيت قره باغ اصرار دارد و خواهان آن است که هشت صد هزار آذری از خانه رانده شده در اين منطقه به قره باغ باز گردند.

بر اساس آخرين دور گفت و گو ها که ميان مقام های اجلاس امنيت و همکاری اروپا، هفته گذشته در وين برگزار شد، قرار شد تا ديپلمات های سه کشور فرانسه، روسيه و آمریکا در اين هفته از باکو و ايروان ديدن کنند.

پيشتر وزيران امور خارجه ارمنستان و آذربايجان در ماه اکتبر و نوامبر با يکديگر ديدار کرده بودند و مذاکرات آن ها مثبت ارزيابی شده است.

بدبینی ناظران

با اين همه برخی از ناظران معتقدند هنوز نمی توان به نتيجه گفت و گو ها چندان خوش بين بود. بر خی خبرگزاری ها گزارش داده اند که هنوز رييسان جمهور دو کشور بر سر يک مسأله به توافق نرسيده اند.

هر چند روشن نيست اختلاف نظر بر سر چيست، اما آرمن مليکيان دستيار رييس جمهوری خود مختار قره باغ، در گفت وگويی با سرويس ارمنی زبان راديو اروپای آزاد - راديو آزادی می گويد: « اين موضوع که الهام علی اف نسبت به روند مذاکرات خوشبين است خطرناک است. آن قدر که من می دانم اين خوشبينی به اين معنی است که قره باغ نمی تواند مستقل باشد.»

به گفته آقای مليکيان، برگزاری يک رفراندوم برای جدا سازی دو منطقه آذری نشين و ارمنی نشين قره باغ مورد علاقه سران جمهوری خود خوانده نيست. ارمنستان هم پيشتر اعلام کرده است با هيچ معاهده ای که در آن خواسته های سران جمهوری خودمختار تامين نشود، موافقت نمی کند.

جمهوری خودخوانده

قره باغ، منطقه ای کوچک واقع در خط مرزی آذربايجان و ارمنستان است. بيش از ۷۰ درصد مردم اين کشور ارمنی تبار و تنها ۲۰ درصد آذری تبارهستند. اين منطقه توسط ارمنی های محلی کنترل می شود، در آن انتخابات برگزار می شود و عملا به شکل مستقلی اداره می شود، با اين وجود نه ارمنستان و نه هيچ کشوری در جهان، جمهوری قره باغ را به رسميت نمی شناسد.

قره باغ از زمان استقلال آذربايجان و ارمنستان، منبع بسياری از اختلافات ميان اين دو کشور بوده است. بيش از ده سال است که گفت و گوهای سه جانبه ای ميان سران اروپايی اجلاس امنيت وهمکاری و مقام های ارمنی و آذری برای يافتن راه حلی مسالمت آميز، جهت پايان دادن به اختلافات آغاز شده است.

در سال ۱۹۹۳ ميلادی، شورای امنيت سازمان ملل با صدور قطع نامه ای خواهان خروج نيروهای ارمنی از خاک آذربايجان شد. قره باغ از نظر سازمان ملل متحد و بنا به قوانین بین المللی، بخشی از خاک آذربايجان است.