آيا برای تعطيلات تابستانی خود برنامه ريزی کرده بوديد؟ آيا فکر می کرديد بنزين ناگهان سهميه بندی شود؟
مدرسه ها آخرين امتحانات خود را برگزار می کنند. دانشجويان يک سال تحصيلی ديگر را هم پشت سر می گذارند. هوا گرم می شود و تعطيلات تابستانی آغاز می شود.
هر سال بسياری از خانواده های ايرانی، سوار بر خودرو های خود می شوند و به شمال و جنوب، شرق و غرب ايران سفر می کنند تا چند روزی را خارج از سر و صدای شهرهای شلوغ بگذرانند.
اما امسال اين کار چندان آسانی نيست. دست کم با اتوموبيل شخصی. سهميه سه ليتری بنزين در روز، حتی برای بيرون رفتن از ترافيک معمول شهرهايی مانند تهران نيز کافی نيست. تا امروز کم تر کسی ميان تعطيلات تابستانی و بنزين رابطه ای می ديد!
تابستان بی سفر
امير شهروند ايرانی که به راديو فردا زنگ زده تا بر روی پيغامگير نظرش را ضبط کند، می گويد: «سميه بندی بنزين را حداقل زمانی می گذاشتند که مردم به کارشان رسيده باشند. الان وقت مسافرت است.»
زمانی برای مسافرت؟ هرچند هميشه برای سفر زمان مناسب پيدا می شود، اما تابستان به طور سنتی فصل بيشترين مسافرت بوده است. اما اگر باک بنزين را پر کرده ايد تا حداقل برای چند روز از اين زمان تکرار نشدنی استفاده کنيد، قرار يک مسافرت دست جمعی را برای فردا گذاشته ايد و شب به رختخواب می رويد تا برای مسافرت نيروی کافی داشته باشيد...
بهروز شهروند اهل جنوب ايران می گويد: «ديگر شب ها راحت نمی خوابم. از وقتی بنزين سهميه بندی شده، مراقب باک اتوموبيلم هستم تا آن را سوراخ نکنند و بنزينش را ندزدند.»
وقتی بنزين در پمپ بنزين ها نباشد کجا می توان آن را پيدا کرد؟
بهروز می گويد: «در استان هرمزگان مردم از طريق دريای عمان بنزين وارد می کنند و آن را ليتری بين پانصد تا ششصد تومان می فروشند.»
اما سهميه بندی بنزين به عقيده نسرين از استان چهارمحال و بختياری اثرات مفيد هم دارد. نسرين می گويد: «دست کم در اين فصل گرما می توان اثرات مثبت آن را بر ترافيک شهرها ديد.»
اگر زمينی نشد، هوايی
مسافرت کردن در کشوری که حمل و نقل هوايی در آن نسبتا ارزان است، هميشه با اتوموبيل شخصی انجام نمی شود. هواپيما، سريعترين وسيله ای که شما را به مقصد می رساند.
به نوشته روزنامه سرمايه، سهميه بندی بنزين در ايران سبب شده است تا گروه بزرگی از شهروندان برای سافرت های تابستانی به هواپيما روی بياورند. همين مسئله به نوشته اين روزنامه باعث شده است که در سيکل پروازی کشور اختلال رخ دهد. تعداد زياد مسافران وچمدان های آن ها، در فصلی که گرما خود بر وزن هواپيما می افزايد و در نتيجه خلبان را مجبور می کند يا از پرواز کردن منصرف شود يا از انقال چمدان ها. در هر دو حالت مسافران راضی نيستند.
اگر به يک شرکت هوايی زنگ بزنيد اولين چيزی که می شنويد اين است که بايد هرچه زود تر بليط بخريد. به چند آژانس مسافرتی زنگ زديم و به عنوان مسافر از کارکنان آن ها پرسيديم: «آيا می توان برای دو هفته آينده برای پرواز از تهران به مشهد يا از تهران به اصفهان بليط پيدا کرد؟»
در هر دو حالت بليط وجود دارد، اما همه کارکنان می گويند بايد هر چه زودتر بليط خريد، چون اين امکان هرآن وجود داد که ناياب شوند.
به اين فکر افتاديم که از آن ها بخواهيم تا بليط را برايمان رزرو کنند. اما با اين پاسخ رو به رو شديم که رزرو بليط برای پروازهای داخلی امکان پذير نيست، مگر برای يکی دو ساعت!
فصل گرم تورم
سهميه بندی بنزين در فصل تابستان، سبب شده است تا از حجم مسافرت ها با اتوموبيل شخصی کاسته شود. با اين همه گروه بزرگی از اقتصاددانان همچنان معتقدند، برای حل معضل بنزين در ايران بايد برنامه ای در دستور کار دولت قرار می گرفت، اما پيش از آن بايد برنامه ای برای بهبود زيرساخت های حمل و نقل و جابه حايی مسافران در ايران انديشيده می شد.
- «بايد اول قطارهای کمربندی شهری و مترو ساخته می شد. حتی با زياد کردن اتوبوس ها هم از مشکلات کاسته نمی شود.»
دکتر مهران براتی، اقتصاددان ساکن آلمان می گويد: «بايد اول قطارهای کمربندی شهری و مترو ساخته می شد. حتی با زياد کردن اتوبوس ها هم از مشکلات کاسته نمی شود.»
دکتر براتی معتقد است بالا رفتن قيمت بنزين بهانه ای است در ايران تا همه چيز گران شود. او می گويد: «ببينيد مثلا قيمت ميوه در شهرستان ها بين بيست تا ۴۵ درصد بالا رفت. چون ميوه فروشان می گويند بنيزن نيست، درنتيجه حمل ميوه انجام نمی شود. واکنش مردم در جامعه ای که اقتصادش با دستورالعمل های ناگهانی دولت عوض می شود، از طريق دولت قابل پيش بينی نيست.»
تورم همان چيزی است که بيشتر از کمبود بنزين نگرانی مردم را بر می انگيزد، علی ساکن تهران می گويد: «بنا بود بنزين بر قيمت ها تاثير نگذارد ولی کافی است نگاهی به نرخ تورم بکنيد.»
اما همه شهروندان اينگونه فکر نمی کنند. هومن، شهروند بوشهری، در تماس با راديو فردا می گويد: «شايد سهميه بندی بنزين در کوتاه مدت تاثيرات منفی بگذارد، اما در بلند مدت، با نصب پمپ های گاز بيشتر و خصوصی شدن توليد بنزين تاثيرات مثبتی در جامعه ايجاد می شود.»
اما چه کوتاه چه بلند. با تورم يا بی تورم. با هواپيما يا با اتوموبيل شخصی، تعطيلات تابستانی سالی يک بار دست می دهد و برای کودکان و نوجوانانی که نه ماه از سال، خودشان را برای مسافرت آماده کرده اند، سهميه بندی بنزين واژگان آشنايی نيست.