وزش توفان‌های خورشیدی به سمت زمین

وقوع سه انفجار خورشیدی بزرگ طی روزهای اخیر باعث شده است که دانشمندان اداره امور جوی دولت آمریکا در مورد استفاده از ماهواره‌ها، شبکه‌های ارتباطی و مراکز تولید انرژی برق هشدار داده و اعلام کنند که در روزهای آینده ممکن است در فعالیت این سیستم‌ها اختلال به وجود بیاید.

جوزف کونچس، یکی از دانشمندان مرکز پیش‌بینی اوضاع جوی دولت آمریکا، به خبرگزاری رویترز گفت: «توفان‌های خورشیدی که به زودی گسترش خواهند یافت از نظر دامنه و قدرت درحد متوسط یا نیرومند هستند.»

به گفته وی، توفان‌های خورشیدی که بر اثر به حرکت درآمدن غبارهای ناشی از انفجار در سطح خورشید به وجود می‌آیند و همراه خود میدان‌های مغناطیسی نیرومندی را به فضای منظومه شمسی گسترش می‌دهند، در طول روزهای آینده ممکن است بر سیستم‌های ارتباطی و ماهواره‌های مخابراتی و جهت‌یاب تاثیر گذاشته و حتی ممکن است بخش وسیعی از لایه جو پیرامون کره زمین را تحت تاثیر خود قرار دهند.

معمولا به هنگام برخورد ذرات غبار موجود در توفان‌های خورشیدی با جو بخشی از اتمسفر زمین به خاطر تغییری که در ترکیب شیمیایی مواد موجود در آن اتفاق می‌افتد حالت نورانی پیدا می‌کند. به این درخشندگی در اصطلاح فضا‌شناسی «آئورا» می‌گویند. در شرایط معمولی این حالت در قطب شمال اتفاق می‌افتد چون نیرومند‌ترین بخش از میدان مغناطیسی زمین است که در برابر وزش غبارهای توفان خورشیدی از جو کره زمین حفاظت می‌کند.

خبرگزاری رویترز یادآوری می‌کند که تاکنون موارد اختلال بر اثر وزش توفان‌های خورشیدی به ندرت اتفاق افتاده، ولی میزان تاثیرات این پدیده بسیار جدی بوده است.

در سال ۱۹۸۹ تحت تاثیر وزش توفان خورشیدی شبکه تولید و انتقال برق در ایالت کبک کانادا به کلی از کار افتاد و شش میلیون نفر از ساکنان این منطقه ساعت‌ها بدون برق بودند.

نیرومند‌ترین توفان خورشیدی که تاکنون به ثبت رسیده در سال ۱۸۵۹ اتفاق افتاد که در آن زمان شبکه‌های ارتباطی به خطوط تلگراف محدود می‌شد. در این سال تمام شبکه‌های تلگراف مختل شد و گسترش لایه‌های نورانی جو زمین (آئورا) به حدی بود که بخش اعظم نیم‌کره شمالی را در برگرفت.

در آن زمان گزارش شده بود که چندین نفر از کارکنان شبکه تلگراف دچار برق‌گرفتگی شده و در برخی نقاط انبارهای کاغذ دچار حریق شده‌اند.

براساس گزارشی که در سال ۲۰۰۸ توسط مرکز تحقیقات ملی آمریکا تنظیم شده است، اگر امروزه یک توفان خورشیدی با‌‌ همان شدت و وسعت به کره زمین برخورد کند خساراتی بالغ بر دو تریلیون دلار برجای خواهد گذاشت.

جوزف کونچس، از دانشمندان مرکز پیش‌بینی‌های فضایی آمریکا، می‌گوید بعید است که شدت توفانهای خورشیدی در روزهای آینده مشابه سال ۱۸۵۹ باشد. از نظر مقیاس‌های جوی و فضا‌شناسی احتمالا نیروی توفانی که در پیش رو است بین دو پنجم تا سه پنجم خواهد بود.

سیستم سنجش قدرت توفان‌های فضایی با استفاده از مقیاسی صورت می‌گیرد که NOAA نام دارد و مقیاس آن بین یک تا پنج است،‌درست شبیه به مقیاس‌هایی که برای سنجش قدرت گردباد، توفان یا زمین‌لرزه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

به گفته جوزف کونچس، از میان سه مورد توفان‌ شدید خورشیدی طی روزهای اخیر تاکنون مورد اول بدون اثرگذاری شدید در روز پنج‌شنبه از کنار جو زمین عبور کرده است. مورد دوم از این توفان‌ها اکنون به زمین نزدیک‌تر می‌شود و به نظر می‌رسد که نیرومند است.

وی می‌افزاید که برای سنجش و پیش‌بینی در مورد توفان سوم باید کمی صبر کرد و دید که در روزهای اخیر تاثیر دو مورد قبل از توفانهای خورشیدی روی نیروی مقاومت میدان مغناطیسی زمین چگونه بوده است.