نیم‌نگاهی به فهرست نامزدهای انتخابات مجلس خبرگان، مشخص می‌کند که «غیرخودی» ها در آن پرشمار نیستند.
«غیرخودی» های انگشت‌شماری که ردصلاحیت اکثر آنان، قابل پیش‌بینی است؛ رخدادی که می‌تواند رونمایی دوباره از نگاه تمامیت‌خواهانهٔ مستولی در جمهوری اسلامی و عزم اقتدارگرایان برای تداوم پروژه‌های تنگ‌نظرانهٔ ایشان باشد.
مستقل از حضور دوبارهٔ بازیگر سیاسی مهمی به‌نام هاشمی رفسنجانی ـ که نمی‌توان با اطمینان حتی از تأیید صلاحیت او سخن گفت؛ و برکنار از تأیید صلاحیت مفروض رییس‌جمهور روحانی؛ و صرف‌نظر از پدیدهٔ انتخابات پیش‌رو و نامزد متفاوت خبرگان، سیدحسن خمینی ـ که بعید به نظر می‌رسد صلاحیت او مورد تأیید فقهای شورای نگهبان قرار نگیرد؛ نامزدهای اعتدال‌گرا و اصلاح‌طلب یا متمایز از اردوگاه اقتدارگرایی که شناخته شده و مشهور باشند، کاملا اندک هستند.
آیت‌الله سیدحسن موسوی بجنوردی، عضو شورای عالی قضایی از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۸، و از حقوقدانان مشهور به همسویی به اصلاح‌طلبان «خط امام» ی، از معدود فقهایی است که احتمال تأیید صلاحیت او برای انتخابات خبرگان بسیار است؛ به‌نظر می‌رسد وضع مجید انصاری، معاون پارلمانی رییس جمهور و روحانی همسو با اصلاح‌طلبان «خط امام» ی نیز چنین باشد.
اما برکنار از این افراد (هاشمی رفسنجانی، روحانی، حسن خمینی، موسوی بجنوردی و انصاری)، صلاحیت دیگر نامزدهایی که در اردوگاه مقابل اقتدارگرایی دسته‌بندی می‌شوند، به احتمال بسیار تأیید نخواهد شد. در این فهرست می‌توان به فقهای شناخته‌شدهٔ زیر اشاره کرد:
آیت‌الله امجد، مدرس اخلاق مشهور به همدلی با جنبش سبز و رهبران محبوس آن؛
محسن غرویان، شاگرد مشهور و برجسته مصباح یزدی و از منتقدان اخیر و مهم وی؛
سروش محلاتی، از شاگردان مراجعی چون: وحید خراسانی، شبیری زنجانی، حسن‌زاده آملی و جوادی آملی؛
سیدضیاء مرتضوی، از پژوهشگران حوزه و نزدیک به اردوگاه اصلاح‌طلبی؛
و رسول منتجب‌نیا، نماینده اسبق مجلس و از اعضای موسس حزب اعتماد ملی.
نامزدهای متمایز از اردوگاه تمامیت‌خواهان و اقتدارگرایی البته محدود به اسامی فوق نیستند؛ چنان‌که اعظم طالقانی، فعال مشهور ملی ـ مذهبی از آن‌جمله است. اما ردصلاحیت دختر آیت‌الله طالقانی ـ همچون تمامی نامزدهای زن دیگر ـ قطعی به‌نظر می‌رسد. در نظام مبتنی بر ولایت مطلقه فقیه، زنان حتی در مجلس خبرگان رهبری از امکان اظهارنظر دربارهٔ نفر نخست حکومت برخوردار نیستند.
فقهای منصوب رهبر جمهوری اسلامی، وظیفهٔ فیلترکردن نامزد‌ها، و تأیید صلاحیت داوطلبان نشستن بر صندلی‌های مجلس خبرگان را برعهده دارند.
فقهای منصوب رهبر جمهوری اسلامی، وظیفهٔ فیلترکردن نامزد‌ها، و تأیید صلاحیت داوطلبان نشستن بر صندلی‌های مجلس خبرگان را برعهده دارند.
احمد جنتی و محمد یزدی و سه فقیه دیگر (ازجمله هاشمی شاهرودی) خود در میان نامزدهای این انتخابات هستند؛ انتخاباتی که روند برگزاری آن، به طنزی تلخ می‌ماند: نفر نخست نظام، شش فقیه عضو شورای نگهبان را برمی‌گزیند؛ این شش فقیه، صلاحیت نامزد‌ها را معلوم و نهایی می‌کنند؛ و برآمدگان از انتخابات دودرجه‌ای و غیرمستقیم، مجلس نمایشی و فرمایشی خبرگان را سامان می‌دهند که به تنها حوزه‌ای که کاری ندارد، بررسی و نقد کارنامه رهبر نظام است و نظارت موثر بر دایرهٔ گستردهٔ اقدامات و اختیارات وی.
نحوهٔ مواجههٔ فقهای شورای نگهبان با نامزدهای «غیرخودی» مجلس خبرگان، تقریبا مفروض و قابل حدس است؛ اما آنان در برابر تندروهای نامزد شده چگونه تصمیم خواهند گرفت؟
مرتضی آقاتهرانی، چهرهٔ شاخص جبهه پایداری و از شاگردان نزدیک مصباح یزدی و مدرس اخلاق کابینه احمدی‌نژاد، و روح‌الله حسینیان، از اعضای جبهه پایداری و مقام‌های اسبق قضایی ـ امنیتی جمهوری اسلامی، دو نامزد شاخص در این گروه هستند.
تأیید صلاحیت چهره‌های تندرو، شفاف‌سازی پروژه‌های سیاسی معنادار فقهای شورای نگهبان و کانون مرکزی قدرت خواهد بود؛ و ردصلاحیت آنان هم‌زمان با عدم‌تأیید صلاحیت چهره‌های نزدیک به اصلاح‌طلبان، اقدامی نه چندان غیرمترقبه برای حفظ توازن در ردصلاحیت‌ها محسوب خواهد شد.
در سطحی دیگر، و برکنار از آنچه آمد، مجلس خبرگان برآمده از انتخابات اسفندماه، هیچ نقش مهمی جز برگزیدن جانشین رهبر کنونی نظام را برعهده نخواهد داشت؛ آن‌هم تنها درصورتی‌که در هشت سال آتی، عمر آیت‌الله خامنه‌ای بسر آید. درغیر این‌صورت، مجلس مزبور همچنان به ایفای نقشی نمایشی و فرمایشی ادامه خواهد داد.
در سطحی دیگر، و برکنار از آنچه آمد، مجلس خبرگان برآمده از انتخابات اسفندماه، هیچ نقش مهمی جز برگزیدن جانشین رهبر کنونی نظام را برعهده نخواهد داشت؛ آن‌هم تنها درصورتی‌که در هشت سال آتی، عمر آیت‌الله خامنه‌ای بسر آید. درغیر این‌صورت، مجلس مزبور همچنان به ایفای نقشی نمایشی و فرمایشی ادامه خواهد داد.
حتی در آن «بزنگاه تاریخی» (فقدان رهبر کنونی و اقدام برای انتخاب رهبر آتی) نیز هر یک از نمایندگان مجلس خبرگان، یکی از باندهای موثر در ساختار سیاسی قدرت را نمایندگی خواهند کرد یا در موارد اندکی، بازتاب‌دهندهٔ خواست بخش‌هایی از جامعه خواهند بود.
به بیان دیگر، این خروجی تعامل نیروهای سیاسی (از امنیتی‌های حاکم بر سپاه تا باندهای قدرت و ثروت وابسته به هسته اصلی قدرت، و از طیفی از دموکراسی‌خواهان جامعه مدنی تا بوروکرات‌ها و تکنوکرات‌ها و شبه‌دموکرات‌های حاضر در ساختار سیاسی قدرت) خواهد بود که خود را از طریق نمایندگان همسو یا نزدیک به خود در مجلس خبرگان، و در شکل برگزیدن سومین رهبر جمهوری اسلامی، متبلور خواهد کرد، و نه رأی و نظر شخصی نمایندگان.
تا این لحظه (پایان ثبت‌نام نامزدهای خبرگان رهبری) شواهد گوناگون، دال بر دور جدیدی از قدرت‌نمایی تمامیت‌خواهان با استفاده از امکان شورای نگهبان و مقولهٔ «نظارت استصوابی» است.
تا این لحظه (پایان ثبت‌نام نامزدهای خبرگان رهبری) شواهد گوناگون، دال بر دور جدیدی از قدرت‌نمایی تمامیت‌خواهان با استفاده از امکان شورای نگهبان و مقولهٔ «نظارت استصوابی» است.
واکنش‌های تند و تهدیدهای رییس و معاون قوه قضاییه و برخی دیگر از منصوبان رهبر جمهوری اسلامی به سخنان اخیر هاشمی رفسنجانی، نشانه‌های مهمی از خیز تازهٔ اقتدارگرایان برای اعمال نظارت حداکثری بر روند انتخابات مجلس خبرگان رهبری است.
------------------------------------------------------------
نظر نویسنده بیانگر نظر رادیو فردا نیست.