«وزارت بهداشت، مسئول رسیدگی به ختنه زنان در ایران»

ششم فوریه، روز جهانی منع ناقص سازی جنسی زنان در جهان در حالی برگزار شد که آمار زنان ختنه شده در جهان باافزایش ۷۰ میلیونی روبرو بود.

سازمان جهانی یونیسف در گزارش سال ۲۰۱۶ خود آورده استکه ارقام جهانی نسبت به سال ۲۰۱۴، هفتاد میلیون بیشتر است. بنابر این گزارش نه تنها آمار کشورهای مختلف در سال گذشته افزایش یافته، بلکه داده‌های جدید در کشور اندونزی نیز گردآوری شده است.

پیش از این سازمان ملل اعلام کرده بود در تلاش است تا سال ۲۰۳۰ میلادی، عمل ختنه یا ناقص سازی جنسی زنان را در جهان متوقف کند.

اما در ایران، همچنان تلاش محققان برای اثبات شواهد دال بر وقوع ختنهیا ناقص سازی جنسی زنان در کشور ادامه دارد.

صدایی دیگر، شماره ۳۷۰

نسرین، یکی از مهمانان برنامه «صدایی دیگر» است که از جزئیات ناقص سازی جنسی خود می‌گوید: معمولا این کار به صورت گروهی انجام می شود، معمولا مادربزرگ ها چند دختر را با این عنوان که برای‌شان جشن می گیرند، یک جا جمع می‌کنند و عمل ختنه بررویشان انجام می‌شود.

شما از جزئیات این عمل چیزی به خاطر دارید؟ آیا دراز کشیده بودید؟ ایستاده بودید؟ کسی شما را نگه داشته بود؟

معمولا دراز کشیده این کار را انجام می‌دادند. خانمی هم که حاجیه خانم صدایش می‌زدند، این کار را انجام می‌داد. همه ما را در یک اتاق نمی‌بردند، به اتاق های جداگانه صدا می‌کردند. معمولا هم یک مقاومتی صورت می‌گرفت. به همین دلیل،‌ یک نفر ما را می‌گرفت. چون وقتی شلوار آدم را در‌می‌آورند، به طور ناخودآگاه مقاومتی شکل می‌گیرد.من هم وقتی این کار در موردم انجام شد، خیلی مقاومت کردم و به همین خاطر دچار خونریزی زیادی شدم. دو نفر هم من را گرفته بودند. آن موقع مردم خیلی به مسایل بهداشتی توجه نمی‌کردند و معمولا از یک تیغ استفاده می شد.

آیا مشخص شد که دلیل این خونریزی زیاد شما چه بوده؟

به خاطر بریدن قسمت خیلی زیادی از کلیتوریس بود. خونریزی به دلیل بریدن گوشت بیشتری از آن ناحیه بود.

آن طور که گفته شده، در ایران ختنه زنان از نوع اول، یعنی کم‌ترین میزان برداشتن از ناحیه کلیتوریس است، صورت می‌گیرد آیا شیوه ختنه شما متفاوت بود؟

بله، عموما ختنه نوع یک انجام می‌شود. اما من و دختر خاله‌ام خیلی مقاومت کردیم و زنی هم که ختنه را انجام می‌داد، پیر بود و دستش می‌لرزید، در نتیجه عمیق تر کلیتوریس ما را برید. در دوران کودکی هم دستگاه تناسلی دختران رشد زیادی نکرده است و آسیب خیلی جدی تر وارد می شود.

شما در سال‌هایی که متوجه شدید عمل ناقص سازی بر روی شما انجام شده، به دنبال ترمیم این عمل بودید؟ آیا اصلا در ایران عمل ترمیم بدن ختنه شده زن صورت می‌گیرد؟

من در دبیرستان خیلی به این مساله حساس شدم و از معلم ها و پزشکان آشنا تحقیق کردم، ‌آنها می‌گفتند حداقل در ایران نمی‌شود عمل ترمیم را انجام داد و مخصوصا چون در ایران خود ختنه مورد پرسش قرار نگرفته. مثلا حتی در دانشگاه، وقتی به آنها گفتم که در منطقه ما دختران ختنه می‌شوند، هیچ کدام چیزی در این مورد نشنیده بودند و حتی پزشکانی که در تهران با آنها صخبت کردم، اصلا نمی‌دانستند در ایران عمل ختنه در مناطقی رواج دارد.

به نظر شما چه راهی برای محدود و متوقف کردن ناقص سازی جنسی زنان در ایران وجود دارد؟

به نظر من اولین راه آن، اطلاع رسانی و آموزش دادن در مناطقی است که در آن این عمل بیشتر انجام می شود. آمار نشان می‌دهد که بیشترین ختنه زنان در ایران، در مناطق جنوب کشور انجام می شود. من معتقدم وزارت بهداشت و مرکز امور زنان ریاست جمهوری باید در این مورد وارد عمل شوند. هم آموزش، هم آگاهی، یک سری جلسات لازم است تا افراد را از نظر پزشکی آماده کنند تا کم کم به مسایل فرهنگی برسد. به نظر من با آموزش دادن و آشنایی با خطرات آن، خیلی خوب می‌شود جلوی وقوع آن را گرفت، به خصوص در روستاهای هرمزگان و کردستان که این ماجرا رواج دارد. چون ما خودمان وقتی اطلاع رسانی می‌کردیم، واکنش مردم این بود که : مرکز بهداشت به ما چیزی نگفته است.

شما فکر می‌کنید چرا تا به حال وزارت بهداشت در این مورد هیچ واکنشی نشان نداده؟

به نظر من وزارت بهداشت هم در جریان نیست که این موضوع چقدر شیوع دارد. اطلاعاتی هم که ما در دوران آقای احمدی‌نژاد و دوره وزارت خانم دستجردی، یکی دوبار رایزنی کردیم، نادیده گرفتند. با توجیه اینکه این ممکن است از تفاوت‌های مذهبی بین شیعه و سنی باشد و حساسیت برانگیز باشد و علمای اهل سنت اعتراض کنند، رویش سرپوش گذاشتند. در صورتی که به نظر من بیشتر بی‌توجهی بود. چون به اندازه شروع یک بیماری اپیدمی می‌تواند خطرناک باشد. دختری که در دو ماهگی در جنوب کشور ختنه می‌شود نمی‌توانند به راحتی شانه خالی کنند و بگویند که این برمی‌گردد به تفاوت‌های مذهبی.

پژوهشی جامع بر ختنه زنان در ایران

امسال هم روز جهانی منع ختنه زنان در جهان را در حالی پشت سر گذاشتیم که علی‌رغم وقوع ختنه زنان در ایران رسانه‌های داخل کشور هیچ خبری در این زمینه منتشر نکردند. این سکوت خبری در حالی رخ داد که روز شنبه مراسمی در کتابخانه ملی ایران از تحقیقی جدید در مورد ختنه زنان با عنوان پژوهشی جامع بر ختنه زنان در ایران نوشته کامیل احمدی رونمایی شد.

کامیل احمدی در مورد نتایج تکان دهنده این تحقیق به رادیو فردا می‌گوید:

«در استان هرمزگان که بالاترین درصد ختنه دختران را به خودش اختصاص داده جزایر و مناطقی مثل میناب و پارسیان درصد زنان ختنه شده ۵۹ درصد است. از این ۵۹ درصد درصد بچه‌های زیر ۵ سال در حدود ۳۵ درصد است. در رتبه دوم استان کرمانشاه قرار می‌گیرد، در منطقه اورامانات و کردستان کرمانشاه که سنی مذهب هستند. بعد از آن در استان کردستان است که بالاترین درصدی که ما به دست آوردیم ۴۶ درصد و پس از آن استان آذربایجان غربی با کمترین درصد حدود ۳۱ درصد است. این هم خب نسبت به شهرستان‌ها تفاوت پیدا می‌کند. در مناطقی که شیعه و سنی هستند قطع و وصل می‌شود.»

این تحقیق نشان می‌دهد همانطور که خانم نسرین هم به این موضوع اشاره کرد فرد تعیین کننده در تصمیم‌گیری برای ختنه دختران غالبا‌ً مادر یا مادربزرگ دختر است و در برخی موارد دیگر زنان فامیل. بر اساس این تحقیق میزان حمایت از ختنه دختران در هرمزگان وجزایر قشم و هرمز و لارک در بالاترین میزان خودش یعنی ۴۴ درصد است. در حالی که این رقم در نزد مردان ۳۳ درصد است.

در پاوه و جوانرود کرمانشاه این رقم کمتر است و ۲۱ درصد زنان و فقط ۱۰ درصد از مردان از ختنه زنان حمایت می‌کنند.

بنابر نتایج این تحقیق مردان کمتر از زنان در مورد ختنه دختران دغدغه دارند و با اینهمه زنان تحت فشار نامریی مردسالاری قرار گرفته و تصمیم‌گیری می‌کنند. کامیل احمدی در مورد حامیان ختنه زنان در مناطق روستایی ایران می‌گوید: «تحلیلی که از ختنه در ایران می‌توانم داشته باشم بیشتر به جا آوردن یک سنت است. سنت مذهبی که بعضی از پیروان امام شافعی در گروه سنی‌ مذهب‌ها بر این اعتقادند که برای بشاشیت چهره و سهولت و آسان کردن رابطه جنسی میان زن و مرد ختنه دختران مستحب و خوب است. و این سبب شده که میان شاخه‌های مذاهب مختلف در بعضی از مناطق ایران این موضوع رواج پیدا کند. البته افرادی هم در این باره ذینفع هستند. بعضی هایشان از نظر مالی مثل ختنه کننده‌هایی که از راه انجام این عمل امرار معاش می‌کنند،بعضی از افراد هم ذینفع هستند از لحاظ اعتقادی که بیشتر خانمهای مبلغان دینی در روستا‌ها و خانم‌های ملاهای روستا دارند این عمل را تبلیغ می‌کنند.»

ایران از سال گذشته در لیست کشورهایی که در آن ختنه انجام می‌شود قرار گرفته اما به نظر می‌رسد که این موضوع مورد توجه مسئولان بهداشتی ایران قرار نگرفته.

آقای احمدی در این زمینه معتقد است: «مهمترین علتش نبود اطلاعات کافی در مورد ختنه زنان در ایران است. تحقیقاتی که در مورد ختنه در ایران شده فقط منحصر به چند کار میدانی و دانشگاهی است. به خاطر اینکه این تحقیقات خیلی مختصر و محدود بودند معمولا‌ً توجه زیادی در سطح جهانی به آنها نشده. این وضعیت خوشبختانه الان تغییر کرده و به نسبت اینکه در دستور کار سازمان ملل متحد قرار گرفته و به ایران توصیه شده که روی این موضوع کار کند این مسئله جدی‌تر است و تحقیقات جامع‌تری موجود است. اطلاعات موثقی که شما را هدایت می‌کند به نقاطی که در آنجاها ختنه انجام می‌شود. اسم روستاها و نام ختان‌ها را و افرادی که این کار را تبلیغ و تشویق می‌کنند. یعنی مسئله ختنه در ایران دیگر قابل انکار نیست.»