علی سعیدی، نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران در جدیدترین اظهارنظر خود گفته است: «سپاه در هیچ انتخاباتی دخالت نکرده، نمی‌کند و نخواهد کرد.»
اظهارنظر نماینده رهبر جمهوری اسلامی در سپاه در نگاه نخست، درخور استقبال است؛ اما این ادعا چه نسبتی با واقعیت‌های جاری در ایران امروز برقرار می‌کند؟
ادعای نماینده ولی فقیه در سپاه درحالی ابراز می‌شود که حسن روحانی در آخرین مناظره گروهی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری خطاب به ابراهیم رئیسی پرسشی تأمل‌برانگیز مطرح کرد؛ رئیس‌جمهور به رئیسی گفت: «اینهایی که با اتوبوس از شهرها برایت جمعیت می‌آورند بپرس؛ این نهادهای انقلابی، امنیتی، پولش را از کجا می‌آورند؛ از پول بیت‌المال دارند این کارها را می‌کنند.»
مستقل از ملاحظه مهم روحانی ـ که پیش چشم چند ده میلیون بیننده ابراز شد ـ نیم‌نگاهی به خروجی دو خبرگزاری وابسته به سپاه پاسداران، کشف موضوع را آسان‌تر می‌کند.
"تسنیم" و "فارس"، دو خبرگزاری وابسته به امنیتی‌های حاکم بر سپاه، نه تنها در چند هفته اخیر و به‌خصوص روزهای گذشته علیه روحانی فعالیت کرده‌اند، بلکه در سطحی ایجابی نیز کاملا در مقام تبلیغ رئیسی کوشیده‌اند.
به بیان دیگر، خروجی این دو خبرگزاری و دیگر بازوهای تبلیغاتی وابسته به سپاه (ازجمله نشریه صبح صادق) به‌قدر لازم شاهد نقیض علیه ادعای نماینده ولی فقیه در سپاه فراهم می‌آورد.
اما مستقل از آنچه که در جریان است، سابقه سپاه پاسداران نیز خلاف ادعای مزبور است. دو شاهد مهم از دخالت سپاه در انتخابات در زیر آمده است.
نخست؛ نامه اعتراضی کروبی در سال ۱۳۸۴
پس از برگزاری نهمین انتخابات ریاست جمهوری، مهدی کروبی در نامه‌ای سرگشاده و کم‌سابقه در جمهوری اسلامی، خطاب به شخص اول نظام نوشت: «اگر قرار است عده‌ای از دوستان در سپاه و بسیج به مراکز قدرت دسترسی پیدا کنند بهترین کار آن است که این مسئولیت‌ها مستقیما به آنها محول شود نه آنکه اعتبار سپاه را خرج رساندن عده‌ای به قدرت نمایند و در این راه مرتکب اقدامات غیرقانونی شوند.»
کروبی خطاب به رهبر جمهوری اسلامی تاکید کرده بود که «بحران ناشی از دخالت‌های نابجا در انتخابات خطرناک‌ترین بحرانی است که امروز و آینده کشور را تهدید می‌کند.»
این (دخالت سپاه در انتخابات و به نفع محمود احمدی‌نژاد) تنها ادعای کروبی نبود؛ سیدمحمد خاتمی، رییس جمهور وقت نیز گزارشی مفصل از دخالت نظامیان در انتخابات ۱۳۸۴ تهیه کرد. خاتمی در این گزارش از برخی فرماندهان سپاه به‌دلیل دخالت در انتخابات شکایت کرد؛ پیگیری حقوقی موضوع اما ـ چنان‌که پیش‌بینی می‌شد ـ به فرجام نرسید.
فقدان قوه قضاییه مستقل و بی‌طرف، و پیوند تنگاتنگ امنیتی‌های حاکم بر سپاه با رأس هرم نظام سیاسی، بخش مهمی از چرایی حکایت را توضیح می‌دهد.
دیگر؛ دخالت سپاه در کودتای انتخاباتی ۱۳۸۸
گواه مهم دیگر، دخالت نیروهای امنیتی‌های حاکم بر سپاه در روند و نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ و سرکوب و حوادث خونین پس از آن است. فرمانده کل سپاه در سخنرانی مهمی در جمع فرماندهان این نیرو، شواهد مهمی از این موضوع را برای ناظران مستند کرده است.
محمدعلی جعفری در این سخنرانی ـ که فیلم آن منتشر شده ـ ضمن اشاره به «حساسیت» انتخابات ۱۳۸۸ از «نگرانی و دغدغه» و «خط قرمز»ی می‌گوید که برای او و دیگر امنیتی‌های حاکم بر سپاه مطرح بوده است؛ او از این «تهدید» می‌گوید که «نیروهای مخالف انقلاب و ارزش‌های انقلاب که در دوران دوم خرداد فرصتی پیدا کرده بودند و در حاکمیت نفوذ کرده بودند، مجددا روی کار بیایند.»
جعفری در سخنرانی مهم مزبور تاکید می‌کند که روند و «شیب» انتخابات ریاست جمهوری نهم به‌شکلی بوده که «حتما انتخابات دومرحله‌ای می‌شد و در مرحله دوم معلوم نبود که نتیجه چه می‌شد.»
طرفه آنکه فرمانده کل سپاه بی‌پروای ممنوعیت دخالت نظامیان در انتخابات، تصریح می‌کند: «در این انتخابات و جریانات بعد از آن هم مشخص شد که آنها به چه دلیل این همه اصرار دارند که سپاه و بسیج، تحت عنوان نیروهای نظامی، نباید به‌هیچ‌وجه در انتخابات دخالت بکنند. ما نباید دخالت بکنیم تا آنها بتوانند کارشان را انجام دهند و سپاه و بسیج مزاحمتی برای آنها نداشته باشند.»
او به‌صراحت از نتیجه و تأثیر دخالت سپاه و بسیج در انتخابات ۱۳۸۴ و سرکوب خشن اعتراض مدنی «سبز»ها می‌گوید.
دخالت سپاه در انتخابات؛ چگونه؟
مداخله غیرقانونی نیروهای امنیتی حاکم بر سپاه و بسیج در انتخابات، به شیوه‌های گوناگون و با ابزارهای مختلف در برش‌های زمانی متفاوتی به‌وقوع می‌پیوندد؛ دخالتی که در دو سطح ایجابی (اثباتی) و سلبی (نفیی) رخ می‌دهد.
سازمان اطلاعات سپاه از همان مرحله تأیید صلاحیت نامزدهای انتخابات (به‌خصوص مجلس و ریاست جمهوری، و حتی خبرگان و شوراها) دست‌اندرکار تهیه گزارش درباره نامزدها می‌شود.
افزون بر این، ارتباط خاص شخص اول نظام با نهاد امنیتی مزبور، آن‌را به یکی از منابع قدرت در جمهوری اسلامی تبدیل کرده است؛ چراکه در تصمیم‌ها و داوری‌ها و اقدام‌های سیاسی رأس هرم نظام سیاسی در روند انتخابات، اثری معنادار بجا می‌گذارد.
علاوه بر اینها، حمایت از نامزدهای خودی در انتخابات با استفاده از نیروی انسانی تحت امر و سامان‌یافته در شبکه‌های نظامی و شبه‌نظامی، و تلاش برای تهدید ستادهای رقیب یا اختلال و تحدید فعالیت‌های میدانی نامزدهای غیرخودی؛ فعالیت تبلیغی به نفع نامزدهای همسو در رسانه‌های وابسته به سپاه و نیز اقدام رسانه‌ای علیه رقبا و نامزدهای ناهمسو توسط این بازوهای تبلیغاتی؛ و نیز کمک مادی به نامزدهای همفکر با استفاده از بنگاه‌های اقتصادی معظم (مانند قرارگاه خاتم‌الانبیا و بنیاد تعاون) و شرکت‌های زیرمجموعه و نیروهای به‌ظاهر بازنشسته و متمکن مرتبط با سپاه؛ برخی دیگر از روش‌های دخالت مستقیم و غیرمستقیم امنیتی‌های سپاه در انتخابات است.
در سطحی دیگر، باید از احضار و بازداشت نیروهای انسانی ستادهای رقیب توسط سازمان اطلاعات سپاه یاد کرد؛ مواجهه‌ای که در انتخابات اخیر نیز رخ داده است (به‌عنوان تنها دو نمونه: احضار مصطفی تاج‌زاده و عبدالله رمضان‌زاده).
سوء‌استفاده امنیتی‌های حاکم بر سپاه از پادگان‌های دراختیار و صندوق‌های سیار مرتبط با مکان‌های نظامی، دیگر ابهام و ایراد بزرگ انتخابات در جمهوری اسلامی است.
افزون بر این همه، باید از نامزدی نیروهای نظامی ـ امنیتی، پس از بازنشستگی صوری یاد کرد؛ اتفاقی که به‌خصوص در انتخابات شوراها و مجلس، عوارض سیاسی غیرقابل انکار برای نهادهای مرتبط با انتخابات در پی دارد.
این همه، پدیدآورنده وضعی می‌شود که صدای انتقاد روحانی را نیز سه سال پیش بلند کرد: «اگر تفنگ، پول، روزنامه، سایت و تبلیغات یک‌جا جمع شود حتما فساد درست می‌شود.»
روحانی اسفندماه گذشته نیز در تذکری معنادار در آستانه آغاز فعالیت‌های انتخاباتی اعلام کرد: «همه باید مراقبت باشیم که در جریان انتخابات از امکانات عمومی و دولتی به نفع فرد، گروه و جناح خاصی استفاده نشود؛ این حرام و ممنوع است. چنان‌که یک نیروی نظامی، مسلح و امنیتی تخلف کند باید در مقابل آن بایستیم و اعتراض کنیم.»
این اعتراض البته بدون تکیه به نیروی اجتماعی فرجام مطلوبی در پی نخواهد داشت. برای تغییر وضع مزبور ـ که یکی از عوامل فاصله گرفتن انتخابات در ایران از استانداردهای «انتخابات آزاد، سالم و عادلانه» است ـ گریزی جز تکیه به جامعه مدنی نیست. بدون حضور نیروهای اجتماعی منتقد و معترض، امنیتی ـ نظامی‌ها عطش بیشتری برای دخالت در انتخابات خواهند داشت.
----------------------------------------------------------
یادداشت‌ها و مقالات، آرای نویسندگان خود را بازتاب می‌دهند و بیانگر دیدگاهی از سوی رادیو فردا نیستند.