آموزش جنبه‌های مختلف محیط زیست در مدرسه یکی از رویاهای دوست‌‌داران طبیعت و حیوانات و محیط‌زیست در ایران بوده و هست؛ رویایی که ممکن است آرام‌آرام به واقعیت تبدیل شود. یکی از نشانه‌هایش شاید طرحی به نام محیط‌یار باشد برای دانشآموزان عشایر در مقطع ابتدایی در استان خوزستان.
Your browser doesn’t support HTML5
یک خانه، یک زمین؛ آموزش محیط زیست در مدرسه
۳۰۰ دانش‌آموز از عشایر منطقه شیمبار، از بخش‌های زیر نظر سازمان محیط زیست، در این استان با همکاری آموزش و پرورش عشایر شهرستان تازه تاسیس اندیکا در خوزستان، در ۱۰ مدرسه ابتدایی یاد گرفتند، ارزش منابع آب چیست؟ تخریب محیط زیست چه مشکلاتی به بار می‌آورد و نقش بومیان در حفاظت از زیست‌بوم‌ها چقدر مهم است؟
همینطور در میاندوآب در استان آذربایجان غربی، یک دوره آموزشی برای دانشآموزان برگزار شد تا با مشکلات زیست محیطی به ویژه در روستای محل زندگی خود آشنا شوند.
موضوع‌هایی که به گفته امید رحمتی، خبرنگار محیط‌زیست که در استان کهگیلویه و بویراحمد به دنیا آمده و زندگی کرده، از مهم‌ترین کارهایی است که باید برای فرهنگ‌سازی مردم منطقه در این زمینه انجام داد. او می‌گوید: «فرهنگ لزوما به معنای بی‌فرهنگ‌بودن مردم نیست. ما در کشور عشایر زیاد داریم که با طبیعت زندگی می‌کنند. اگر طبیعت از بین برود، زندگی عشایر هم نابود می‌شود. برای همین آموزش باید فرد به فرد انجام شود و به شکل دستورالعمل وارد مدرسه‌ها شود.»
او معتقد است دولت باید سازمان آموزش و پرورش را مجبور کند که کتاب نگاه محیط‌زیستی تهیه کند. او می‌گوید:«آموزش محیط‌زیست هم باید مانند زبان انگلیسی از سال‌های ابتدایی و اول مدرسه وارد درس بچه‌ها شود و به شکل یک وظیفه مهم آموزش داده شود.»
در فاصله‌ای دورتر، در مدرسه‌ای در شاهرود در استان سمنان هم دانشآموزان یک مدرسه یادگیری محیط زیست را برای یک سال تحصیلی شروع کرده‌اند.
در پروژه‌ای که نهاد غیردولتی طنین طبیعت تیرگان در مدرسه نبی صادق شاهرود اجرا کرده، دانشآموزان با سرفصل‌های آب و خاک، زباله، بازیافت، انرژی، تنوع زیستی و جنگل‌ها آشنا می‌شوند. بازدید از محل دفن زباله شاهرود و موزه حیات وحش این شهر هم برای آموزش جنبه‌های دیگر محیط زیست در بخش‌های عملی انجام شده است.
کارهایی که به گفته امید رحمتی نباید در این مرحله بماند و باید در مراحل بعدی به شکل‌های دیگری ادامه پیدا کند. او می‌گوید:«نقش سازمان‌های مردم‌نهاد و غیردولتی در این زمینه خیلی مهم است. این نمی‌تواند فقط وظیفه دولت باشد. باید ان.جی.او. ها هم وارد ماجرا شوند و فیلم بسازند و حمایت کنند و آموزش را ریشه‌ای‌تر کنند.»
اینها شاید نشانه‌هایی باشد از واقعی شدن رویای برخی از طرفداران محیط زیست که همیشه از آرزوهایشان برای آغاز آموزش دانشآموزان در مدرسه‌ها میگویند.
سگ‌های بی‌خانمان
سگ‌هایی که ولگرد خوانده می‌شوند و در خیابان‌ها بدون صاحب در رفت‌وآمدند و احتمال دارد بیماری‌ای را هم منتقل کنند، می‌توانند در شمال‌غرب کشور در تبریز پناه بگیرند. پناهگاه غیردولتی به نام پردیس که سه سال از شروع کارش می‌گذرد و با کمک مردم و حیوان‌دوستان اداره می‌شود. اما این پناهگاه حالا با مشکل بزرگی برخورد کرده است؛ مشکلی که باعث شد اعضای آن به معصومه ابتکار، رییس سازمان حفاظت محیط زیست نامه بنویسند.
پناهگاه حیوانات در پردیس
ژیلا پورایرانی، مسئول پناهگار پردیس از دو مشکلی می‌گوید که حل‌اش فقط با کمک سازمان‌های بزرگ امکان‌پذیر است: «حیوانات هم بخشی از محیط‌زیست ما هستند. برای همین برای معصومه ابتکار نوشتیم که بزرگ‌ترین مشکل ما زمین است. صاحب زمین اصرار دارد که زمین‌اش را پس بگیرد و ما سه ماه فرصت داریم، جایی پیدا کنیم و حدود ۳۰۰ قلاده حیوان بی‌پناه را انتقال دهیم.»
این پناهگاه از طرف هیچ سازمانی حمایت نمی‌شود و با هزینه و کمک‌های حیوان‌دوستان اداره می‌شود. مسئول این پناهگاه می‌گوید:«از خانم ابتکار خواستیم که کاری کنند تا حداقل بخشی از هزینه واکسیناسیون، عقیم‌سازی و انگل‌زدایی را تامین شود.»
همین یک ماه پیش بود که خبرهای سگ‌کشی در اطراف تهران و برخی شهرهای بزرگ دوباره داغ شد. کشتن با گلوله در خیابان و بیابان. اما مسوولان این پناهگاه میگویند، حاضرنداز تمام ایران سگ‌های ولگرد را بپذیرند، آنها را عقیم کنند و مراقب‌شان باشند. کاری که با کمک شهرداری‌ها امکان‌پذیر است. ژیلا پورایرانی در تبریز می‌گوید:«ما معمولا از طریق حیوان‌دوستان آگاه می‌شویم. مثلا به محض اینکه صدای تیر می‌آید یا خبر معدوم‌شدن سگ‌ها را می‌شنوند، هر جای ایران که باشند، با ما تماس می‌گیرند. ماه هم از شهردار شهرستان یا منطقه موردنظر درخواست می‌کنیم که معدوم‌سازی را متوقف کنند و با ما همکاری کنند. در نتیجه سگ‌ها جمع می‌شوند و به پناهگاه پردیس منتقل می‌شوند.»
پناهگاه پرديس تبريز، تنها پناهگاه سگ‌های بی‌سرپرست در ايران نيست. «پناهگاه وفا» در هشتگرد هم در شرايطی فعاليت می‌کند که برخی از سازمان‌های دولتی مثل نيروی انتظامی جمهوری اسلامی ايران، طرح‌هايی را برای مقابله با سگ‌ها و صاحبان آنها اجرا می‌کند.
