انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری به روز‌های حساس خود نزدیک می شود. اگرچه پیشبینی می شد حضور رئیس جمهور مستقر از بار رقابتی انتخابات کاسته و انتخاباتی معمولی و نه چندان داغ برگزار شود، اما شرایط خاص کشور و تشدید رقابت‌ها در بلوک قدرت وضعیت را تغییر داده و روز‌های داغی در اردیبهشت ماه متصور است.
کاندیداتوری ابراهیم رئیسی تولیت آستان قدس رضوی انتخابات را وارد فصل جدیدی کرده و آن را پیچیده ساخت. حضور وی با توجه به سابقه و ویژگی‌هایش و شرایط نظام امر عجیب و دور از انتظاری بود که اینک می رود تا به فاکتور تغییر دهنده بازی انتخابات بدل شود.
وی مدعی شده مستقل و خارج از صف بندی‌های موجود وارد انتخابات می شود و تمرکز وی بر مبارزه با فساد و بهبود زندگی مردم با توجه منابع بی‌شمار کشور خواهد بود. اما وی توضیح نداده است چگونه حمایت بخش مهمی از نیروهای حکومتی که همگی به طیف اصول گرایان تعلق دارند با ادعای استقلال همخوانی دارد؟
نوع حضور وی که کاملا جریانی است و با حمایت هسته سخت قدرت همراه است، به همراه گمانه زنی‌ها پیرامون جانشینی رهبری احتمالی وی این ذهنیت را قوت بخشیده است که او برای پیروزی آمده است و تحقق این اتفاق چه بسا باعث شود تا عواملی خارج از صندوق‌های رای او را راهی ساختمان خیابان پاستور کند. در این وضعیت رد صلاحیت روحانی را نیز نیم توان کاملا منتفی دانست.
اگرچه این سناریو محتمل به نظر می رسد، اما در عین حال پیروزی وی در شرایط طبیعی انتخابات با تخلفات متعارف نیز ممکن است منتها احتمال آن ضعیف است.
همچنین هنوز معلوم نیست رهبری در انتخابات به نفع وی مداخله کند و یا ماشین رای حکومت در پشت سر او قرار بگیرد.در واقع مهندسی انتخابات محدود به تعیین درجه حوزه رقابت نبوده و همه مراحل را در بر می گیرد. این امکان را نمی توان به صورت قطعی نفی کرد که ابراهیم رئیسی بر اساس تصمیم فردی خود و یک جریان از حکومت به صحنه آمده تا نیروهای ولایتمدار را منسجم نماید و اساسا گزینه مورد نظر برای جانشینی خامنه‌ای نیست.
این امکان را نمی توان به صورت قطعی نفی کرد که ابراهیم رئیسی بر اساس تصمیم فردی خود و یک جریان از حکومت به صحنه آمده تا نیروهای ولایتمدار را منسجم نماید و اساسا گزینه مورد نظر برای جانشینی خامنه‌ای نیست.
ولی قرائن بیشتر ذهنیتی را تقویت می کند که هسته سخت قدرت برنامه‌ای جدی برای موفقیت وی دارد. به لحاظ منطقی نیز دشوار بتوان تصور کرد که رئیسی بدون حساب و کتاب ریسک کرده و خود را سیبل برخورد منفی جامعه نماید. برگ برنده رئیسی پتانسیل وحدت بخشیدن به ائتلاف اصول گرا‌ها در سایه هدایت راس هرم قدرت است. همچنین وی تمامی شاخص‌های مورد نظر خامنه‌ای و بخش مسلط قدرت را دارد. اما نقاط ضعف زیادی دارد که پیروزی وی در رقابت‌های انتخاباتی را با تردید مواجه می سازد. از جمله آنها می توان به فقدان سابقه سیاسی و اجرایی، خو و منش اقتدار گرایانه، نخوت و تکبر، نمایندگی وضع موجود و دیدگاه‌های رهبری در حوزه سیاست خارجی و اقتصاد مقاومتی اشاره کرد.
جبهه مردمی نیروهای انقلاب( جمنا) که در آستانه انتخابات شکل گرفت، سکوی پرتاب رئیسی به انتخابات ریاست جمهوری شده است. او در حالی که حتی یک سخنرانی عمومی و یا مصاحبه با رسانه‌های در ماه‌های منتهی به انتخابات نداشته است، به یک باره توسط این جبهه و فضا سازی‌های روانی و سیاسی بدنه اجتماعی اصول گرایان تبدیل به یکی از بازیگران اصلی شده که می تواند انتخابات ۹۶ را دو قطبی سازد.
اگرچه موضع رئیسی مبنی بر کاندیداتوری مستقل از جمنا باعث شده تا عده‌ای خواهان جایگزینی وی در جمنا شوند، اما رصد کردن تحولات نشان می دهد چه بسا از ابتدا هسته سخت قدرت، جمنا را ریل گذاری کرد تا معرفی کننده رئیسی به انتخابات و بسیج نیرو برای او باشد. البته از قول رئیسی ذکر شده است که مستقل از جمنا به صحنه انتخابات می آید.
اما معرفی او در جمع کاندیداهای مورد نظر جمنا و انتخابات داخلی در دو مجمع عمومی باعث شده تا وی به عنوان کاندید نهایی اصول گرایان مطرح شود. اگر چه به گفته غلامعلی حداد عادل و علیرضا مرندی این مساله هنوز مشخص نشده و در روز‌های منتهی به روز رای گیری تکلیف آن مشخص می شود. همچنین سوابق قبلی و شکاف‌های موجود امکان موفقیت جمنا در انسجام بین اصول گرایان و رسیدن به کاندیدای واحد را با چالش مواجه می سازد.
در مجمع عمومی دوم جمنا ۵ نفر با رای سه هزار نفر شرکت کننده انتخاب شدند که قرار است در مرحله تبلیغات انتخاباتی از جمله مناظره‌ها حضور داشته و در لحظات آخر به نفع کاندیدای نهایی از صحنه کنار بروند.
از جمع آنها پرویز فتاح اعلام کرد که کماکان بر عدم کاندیداتوری اصرار دارد. محمد باقر قالیباف نیز عدم تمایل خود را اظهار داشته است که تضمینی نیست وی کاندید نشود. جمنا در اخرین موضع گیری نفر پنجم را بر اساس باز شماری تغییر داده و حاج بابایی جایگزین فتاح شد. حال معلوم نیست آیا علی نیکزاد جایگزین قالیباف می شود و یا اینکه ۴ نفر اول تنها وارد رقابت‌های انتخاباتی می شوند. البته با توجه به تجربه دور قبل انتخابات ریاست جمهوری احتمال رد صلاحیت زاکانی و مهرداد بذرپاش نیز وجود دارد.
نمودار توزیع آراء در مجمع عمومی دوم جمنا را نشان می دهد. پراکندگی رای‌ها به طور نسبی زیاد بوده است.
رتبه افراد وبخصوص جایگاه پایین تر قالیباف نشان می دهد که وزن نیروهای اصول گرای تندرو و مرتبط با لایه‌های امنیتی و نظامی و نهاد بسیج در رای دهندگان بیشتر بوده است. اگرچه افرادی چون محمد علی موحدی کرمانی و محمد رضا باهنر در جمنا فعالیت زیادی دارند اما نقش اصول گرایان سنتی و عملگرا به طور نسبی ضعیف تر است.
سعید جلیلی به دلیل عدم امضای میثاق نامه از جمع کنار گذاشته شد. مصطفی میر سلیم نیز حد نصاب لازم برای رای آوردن در جمع ده نفر کاندیدای معرفی شده به مجمع عمومی دوم جمنا را بدست نیاورد.
بنابراین با توجه به اینکه جمنا معادل اصول گرایان نیست و فرضیاتی چون رد صلاحیت حمید بقایی . معرفی کاندید در سایه توسط اصلاح طلبان، سناریو‌های زیر برای رقایت انتخاباتی محتمل به نظر می رسند:
سناریوی اول روحانی و رئیسی
در این حالت اصلاح طلبان کاندیدایی معرفی نکرده و یا فرد مورد نظر رد صلاحیت می شود. همچنین اصول گرایان با دخالت شورای نگهبان به نقطه‌ای می رسند که تنها با رئیسی به رقابت با روحانی روی بیاورند. جلیلی نیز از کاندیداتوری انصراف می دهد.
سناریوی دوم دو گانه رئیسی و روحانی و کاندیداهای حاشیه ای
در این حالت علاوه بر روحانی و رئیسی، سعید جلیلی، مصطفی میر سلیم و کاندیدایی از اصلاح طلبان نیز حضور خواهد داشت.
سناریوی سوم کاندیداهای پوششی اصول گرا
در این سناریو اصول گرایان با کاندیداهایی چون رئیسی، زاکانی و بذرپاش، حاجی بابایی و نیکزاد وارد صحنه می شوند تا سه نفر آخر به حمایت از رئیسی بپردازند. جلیلی و میرسلیم نیز حضور دارند وبا روحانی و کاندیدای اصلاح طلب رقابت می کنند.
سناریوی چهارم، تشتت اصول گرایان
در این حالت برنامه جمنا شکست خورده و از طیف اصول گرایان کاندیداهای متعددی در صحنه بدون هماهنگی با یکدیگر حضور پیدا می کنند. در واقع علاوه بر رئیسی، حاجی بابایی، نیکزاد، رستم قاسمی، جلیلی و میرسلیم حضور یافته و بذرپاش و زاکانی نیز در صورت تایید صلاحیت به رقابت با روحانی و کاندیدای اصلاح طلبان می پیوندند.
روز‌های آینده نشان می دهد کدامیک از سناریو‌های فوق تحقق می یابند اما هر کدام رخ بدهند انتخابات ۹۶ اگرچه با موازین انتخابات آزاد و منصفانه فاصله زیادی دارد اما در محدوده مهندسی شده حکومت ویژگی رقابتی بالایی داشته و افکار عمومی را نیز متاثر ساخته و متقابلا تحت تاثیر رفتار انتخاباتی مردم قرار می گیرد.
--------------------------------------------------------------
یادداشت‌ها و مقالات، آرای نویسندگان خود را بازتاب می‌دهند و بیانگر دیدگاهی از سوی رادیو فردا نیستند