تغییر ناگهانی مدیریت سینمایی ایران

در فاصله کمتر از دو هفته مانده به پایان سال جاری شمسی، تغییر رئیس سازمان سینمایی ایران برای بسیاری غیرمنتظره بود.

از زمان انتخاب رضا صالحی امیری به عنوان جایگزین علی جنتی در وزارت ارشاد، گفته می‌شد که او احتمالا قصد تغییر مسئول سینمایی ایران را دارد اما تغییر حجت‌الله ایوبی آن هم پس از برگزاری جشنواره‌ای پرحاشیه و نیز بحث تندش در برنامه تلویزیونی «هفت» با بهروز افخمی، تائید نظر منتقدانی محسوب می‌شود که می‌گفتند مسئول اصلی سینمای ایران باید تغییر کند.

صحنه؛تغییر ناگهانی مدیریت سینمایی ایران

برکناری حجت‌الله ایوبی در فاصله کوتاهی پس از برگزاری جشنواره فیلم فجر و در حالی که از مدت فعالیت دولت اول حسن روحانی، ماه‌های کمی باقی مانده است، نشان از اختلاف نظر جدی رضا صالحی امیری با معاون مسئول در امور سینمایی‌اش داشت.

علی‌اصغر رمضان‌پور، معاون فرهنگی پیشین وزارت ارشاد نحوه برکناری حجت الله ایوبی را نشان دهنده وجود فشارهایی بر وزیر ارشاد می‌داند: «وزیر ارشاد در تغییر رئیس سازمان سینمایی سرعت عملی نشان داده که شاید نتیجه فشار یا درخواستی از جاهای باشد. در یک حالت طبیعی، منطقی به نظر نمی‌آید که وزیر ارشاد درست بعد از مناظره و بهتر است بگوییم مشاجره معاونش با یک مجری در صدا و سیما، این تغییر را انجام دهد و همین‌طور بلافاصله بعد از انتقاداتی که نسبت به برگزاری جشنواره مطرح شده بود. بنابراین استنباط من این است که آقای صالحی امیری زیر نوعی فشار از سوی برخی مقامات قرار گرفته که به این سرعت نسبت به تغییر آقای ایوبی اقدام کرد.»

حجت‌الله ایوبی پس از روی کارآمدن دولت حسن روحانی، جایگزین جواد شمقدری در مدیریت سینمایی ایران شد. از مهم‌ترین اقدامات او در ماه‌های ابتدایی فعالیتش، بازگشایی خانه سینما، نهاد صنفی سینماگران ایرانی بود. از جمله اقدامات دیگر آقای ایوبی، راه‌اندازی مدرسه ملی سینما و اجرای طرح گروه هنر و تجربه برای اکران فیلم‌های متفاوت و خلاف جریان اصلی بود. او همچنین از مدافعان اصلی جدا کردن بخش بین‌المللی از داخلی جشنواره فیلم فجر بود و تلاش کرد با تغییر زمان برگزاری و اضافه کردن عنوان جهانی به بخش بین‌الملل فجر هویتی متفاوت به این رویداد بدهد.

در کنار این اقدامات، اما مهم‌ترین چالش‌های آقای ایوبی موضوع نمایش فیلم‌هایی با مضامین حساسیت برانگیز بود. در دوره او فیلم‌هایی چون «عسبانی نیستم»، «رستاخیز»، «خانه دختر»، «پریناز» و «خانه پدری» باوجود داشتن پروانه نمایش به دلیل فشارهایی خارج از وزارت ارشاد از اکران عمومی بازماندند. همچنین فیلم‌هایی مانند «آشغال‌های دوست داشتنی» و «ارادتمند، نازنین، بهاره، تینا» اصلا پروانه نمایش نگرفتند و عملا توقیف شدند.

حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی نیز در این دوره با پافشاری بر سیاستی باقیمانده از دوران جواد شمقدری، از نمایش برخی فیلم‌ها در سینماهای دراختیارش خودداری کرد. علی‌اصغر رمضان‌پور کارنامه فعالیت حجت‌الله ایوبی را چنین ارزیابی می‌کند: «آقای ایوبی بیش از دیگر مدیران سینمایی در سالهای اخیر بر سیاست‌هایش ایستادگی می‌کرد. با نهادهای سینمایی رابطه نسبتا خوبی برقرار کرده بود و سعی می‌‌کرد که سیاست مستقلی را دنبال کند. البته می‌‌شود این انتقاد را از نظر مدیریتی هم به او کرد که در مواردی برای پیش بردن سیاست‌هایش، موفق نمی‌شد همراهی همه جناح‌ها را به دست بیاورد و تنش‌هایی ایجاد می‌‌کرد که برای پیشبرد برنامه‌هایش مفید نبود. ولی در مجموع می‌توانیم بگوییم کارنامه آقای ایوبی یکی از بهترین دوره‌های سینمایی را نشان می‌دهد در سالهای اخیر. در مواردی که پخش برخی از فیلم‌ها ممنوع شد اقدام اصلی از طرف معاونت سینمایی نبود. بنابراین می‌شود این فرض را پذیرفت که آقای صالحی امیری به نوعی عجله کرده در این تغییری که می‌توانست به طور طبیعی سه چهار ماه دیگر صورت گیرد.»

محمدمهدی حیدریان که به عنوان جایگزین حجت‌الله ایوبی منصوب شده از مدیریان قدیمی سینمایی ایران است. او از همراهان فخرالدین انوار و محمد بهشتی، مدیران دهه ۶۰ سینمای ایران بود و پیشتر نیز در کابینه دوم محمد خاتمی، مسئولیت مدیریت سینمایی را برعهده داشت. او در دوران مدیریت علی لاریجانی بر تلویزیون رسمی ایران، مسئولیت‌هایی چون مدیریت سیما فیلم داشت.

رضا صالحی امیری پس از انتخاب به عنوان وزیر ارشاد، آقای حیدریان را به سمت مشاورش منصوب کرد تا مشخص شود او از جمله گزینه‌های موردنظر مدیریت سینمایی است. علی اصغر رمضان پور با اشاره به سوابق مدیریتی محمدمهدی حیدریان می‌گوید که احتمالا دوران محافظه کارانه‌تری در انتظار سینمای ایران است: «آقای حیدریان مدیر باسابقه‌ای است. مدیری است که حوزه‌های مختلف سینما و فرهنگ را می‌شناسد و بنابراین احتمالا می‌تواند شرایطی را که شاید وزیر احساس کرده بحرانی است برای سازمان سینمایی تاحدی حل کند. ولی یک ابهام همیشه در مورد سیاست‌های آقای حیدریان مطرح بوده که او همیشه نزدیکی زیادی داشته به نهادهای نظارتی و امنیتی، به خصوص وزارت اطلاعات در مورد کنترل نهادهای سینمایی. بنابراین انتظار نمی‌رود که آقای حیدریان به سوی گشایش در فضای سینما حرکت کند و احتمالا‌ همچنان که سیاست کلی آقای صالحی امیری است به سمت یک سیاست محافظه‌کارانه تر در سینما پیش خواهد رفت.»

تغییرات در مدیریت سینمایی ایران در حالی روی داد که سینمای ایران سال موفقی را از نظر فروش فیلم‌ها پشت سر گذاشته است.