برترين‌های ورزش ايران در سالی که گذشت، در نظرسنجی‌های مختلف خبرگزاری‌های داخلی و صداوسيما انتخاب شده‌اند. اهميت رويدادی که ورزشکاران و مربيان ذيل در آن حضور داشتند، همچنين ميزان بازتاب نتايج کسب شده، از جمله دلايل اين انتخاب‌ها بوده است.
اين گزارش مروری است بر عملکرد موفق‌ترين مربيان و ورزشکاران رشته‌های مختلف ورزشی در سال ۱۳۹۲ و با مروری بر کليه نظرسنجی‌های صورت گرفته، ۱۰ چهره برتر معرفی شده‌اند. راديوفردا در گزارشی جداگانه، برترين تيم‌های ملی زنان و مردان ايران در سالی که گذشت را نيز معرفی کرده است.
غير از ورزشکاران و مربيانی که در ادامه معرفی شده‌اند، می‌توان به چهره‌های ديگری هم اشاره کرد که سالی پر فروغ را سپری کردند. در ورزش زنان کارنامه مريم طوسی در دووميدانی و شهرزاد مظفر سرمربی مستعفی فوتسال، درخشان بود.
حسن رحيمی قهرمان کشتی آزاد جهان و طالب نعمت‌پور قهرمان کشتی فرنگی جهان، احسان روزبهانی در بوکس، الله‌کرم استکی در هندبال، رضا قاسمی در دووميدانی، مهمد بچيروويچ سرمربی بسکتبال، اشکان دژآگه در فوتبال و تعدادی ديگر از ورزشکاران و مربيان در رشته‌های مختلف ورزشی نيز استحقاق قرار گرفتن در اين فهرست را داشتند.
رسول خادم
تا دی ماه، مدير امور فنی تيم‌های ملی کشتی ايران بود و با همين سمت، تيم ملی را به عنوان قهرمانی جهان رساند. او پيش از اعرام گفته بود: «اعضای تيم ملی در نهايت تنگدستی مهيای حضور در رقابتهای جهانی می‌شوند. وقتی گرفتار جنگ هم بوديم سابقه نداشته بدون ديدارهای تدارکاتی به رقابتهای جهانی اعزام شويم.»
تيم تنگدست اما پس از ۴۸ سال، خارج از خانه قهرمان جهان شد. رسول از دی ماه به بعد، ضمن حفظ سمت فنی، رييس فدراسيون کشتی هم شد و تيم ملی ايران را برای سومين سال پياپی روی سکوی نخست جام جهانی نشاند. اين مسابقات در لس آنجلس برگزار شد و آخرين عنوان مهم ورزش ايران در سال ۹۲ بود.
رسول با احراز سمت رياست فدراسيون، ضمن بازگرداندن محمد بنا، پست مديريت تيم‌های ملی را به عليرضا رضايی سپرد. عليرضا حيدری را به عنوان نايب رييس برگزيد و حميد بنی تميم فرنگی‌کار خوزستانی نيز دبير فدراسيون شد. يک کادر حرفهای و جوان که همگی متخصص اين رشته ورزشی هستند.
رضا قوچان‌نژاد
در هفتمين بازی پياپی توانست برای تيم ملی گلزنی کند. او حالا در۱۱ بازی ملی خود، ۹ گل به ثمر رسانده که کارنامه‌ای ايده‌آل محسوب می‌شود.
رضا قوچان‌نژاد که تک گل ايران مقابل قطر را در دوحه به ثمر رسانده بود، مقابل کره جنوبی هم با استارت انفجاری از خط ميانی زمين و توپ ربايی هوشمندانه، به محوطه جريمه حريف رسيد و دروازه جونگ سونگ ريونگ را فرو ريخت. گلی که تيم ملی ايران را به عنوان سرگروه و بالاتر از کره، راهی جام جهانی ۲۰۱۴ کرد.
مهاجم اول تيم ملی فوتبال ايران با جدايی از باشگاه استاندارد ليژ بلژيک، به تيم لندنی چارلتون اتلتيک پيوسته، گرچه روزهای خوبی را در اين تيم سپری نمی‌کند اما با حضور موثرش در نوک پيکان تيم ملی ايران، ديگر کمتر کسی حسرت جای خالی مهاجمان دهه قبل را می‌خورد.
خوليو ولاسکو
او را می‌توان موفق‌ترين و در عين حال محبوب‌ترين مربی خارجی در تاريخ ورزش ايران دانست. ولاسکو همراه با ايران دوبار در آسيا قهرمان شد. سهميه جام جهانی و ليگ جهانی را کسب کرد. مقابل ايتاليا، آلمان، صربستان، لهستان، آمريکا، کوبا و بقيه قدرت‌های واليبال جهان به جز برزيل و روسيه پيروز شد. مربی برتر واليبال جهان فقط در کسب سهميه المپيک ناکام ماند.
ولاسکوی ۶۲ ساله زمانی از ايران رفت که از مسئولين ورزش گرفته تا بازيکنان و هواداران، هيچکس خواهان جدايی او نبود. او به سرزمين خودش رفت تا پس از سه دهه دوری، عرصه مربيگری حرفهای را در کشور خودش به پايان برساند.
ولاسکو در مراسم خداحافظی‌اش که همزمان بود با جشن تولد او، خطاب به دوستدارانش گفت: مطمئناً آرژانتين آخرين تيمی است که در آن به صورت حرفهای مشغول به مربيگری خواهم شد، پس از آن فقط به عنوان مدير فنی ممکن است فعاليت کنم. اما اگر حتی پيشنهاد مديريت فنی از کشوری غير از ايتاليا و آرژانتين باشد، نخواهم پذيرفت. مگر اين که آن پيشنهاد از ايران برسد.
حامد حدادی
حامد حدادی مرد مهارناپذير ايران در جام ملت‌های آسيا بود. او در فينال هم يکه‌تازی کرد و ۲۹ امتياز از فيليپين گرفت. ستاره ايرانی که سابقه عضويت در ممفيس گريزليز، داکوتا ويزاردز و فنيکس سانز را دارد، ۱۶ ريباند هم داشت.
حاصل قدرتنمايی او سومين قهرمانی تيم ملی ايران در آسيا بود. خودش هم به عنوان برترين بازيکن جام برگزيده شد. او قبلاً هم دو دوره به عنوان ستاره مسابقات قهرمانی آسيا انتخاب شده بود.
پيش از اين، تنها بازيکن آسيايی که سه بار اين عنوان را کسب کرده بود، يائو مينگ از چين بود که در هيوستون راکتز بازی ميکرد و حالا حامد حدادی با رکورد او برابری می‌کند. حدادی امتيازآورترين بازيکن رقابتها هم لقب گرفت. حدادی ۲۸ ساله در ادامه تجربه‌اندوزی‌های حرفهای خود، راهی چين و تيم سيچوان شد.
سيدمحمد موسوی عراقی
امير غفور، سعيد معروف، فرهاد ظريف هم می‌توانستند يکی از ۱۰ مرد برتر سال باشند اما اگر قرار باشد فقط يک واليباليست به جمع ۱۰ چهره برتر سال راه يابد، موسوی خواهد بود. در نظرسنجی‌های داخلی نيز نام او به نمايندگی از هم تيمی‌هايش، در رقابت با ورزشکاران ساير رشته‌ها مطرح می‌شد.
او با درخشش در قهرمانی ۲۰۱۳ آسيا عضو تيم منتخب جام شد. در بيست‌وچهارمين دوره رقابتهای ليگ جهانی نيز بهترين بازيکنان در هر پست توسط کميته فنی معرفی شدند که نکته جالب اين فهرست، صدرنشينی او بود.
موسوی به عنوان سرعتی‌زن تيم ملی واليبال ايران در صدر برترين مدافعان مرحله مقدماتی قرار گرفت. مارکو پودراسکانين از صربستان دوم شد و امانوئل بيرارلی از ايتاليا در رده سوم ايستاد.
اما سال ۹۲ پايان خوشی برای موسوی نداشت. او می‌خواست بيشتر در سالن بماند و تمرين کند اما مسئول سالن مخالفت کرد. اعتراض موسوی باعث شد از سوی فدراسيون واليبال با محروميت مواجه شود.
کارلوس کی‌روش
صعود به جام جهانی و راهيابی به عنوان صدرنشين به مرحله نهايی جام ملت‌های آسيا. منتقدان او می‌گويند ايران قبلاً هم راهی جام جهانی شده اما نمی‌گويند او تيمی را روانه جام جهانی کرد که برخلاف دوره پيشين، بازيکنی در ليگ‌های اروپايی نداشت و نسل پروغ ۲۰۰۶ مانند ستارگان جام ۹۸، همگی خداحافظی کرده يا پا به سن گذاشته و با آمادگی دهه گذشته فاصله داشتند.
کار بزرگ کی‌روش، تدارک ديدن قالبی جديد برای تيم ملی ايران بود. او ايرانيان مهاجر را به کشور فراخواند و برای حل مشکل سربازی‌شان، شخصاً پای مذاکره با سران ستاد کل نيروهای مسلح کشور نشست. آن بازيکنان نيز بدل به ستارگان محبوب فوتبال ايران شدند.
بی حاشيه بودن تيم ملی، اردوهايی کاملاً منضبط و قرار گرفتن ايران در رتبه نخست تيم‌های آسيايی در رنکينگ فيفا، ديگر دستاوردهای سرمربی سابق رئال مادريد در سال ۱۳۹۲ بود.
بهادر مولايی
هشتادمين دوره مسابقات جهانی وزنه برداری در لهستان به پايان رسيد و تيم ملی ايران در هيچکدام از اوزان هشت‌گانه موفق به کسب مدال طلای مجموع نشد. با اين حال بهادر مولايی در دسته ۱۰۵ + کيلوگرم خوش درخشيد و ايران را در رده بندی تيمی تا رتبه سوم بالا کشيد.
مولايی ۲۱ ساله که در غياب بهداد سليمی و سجاد انوشيروانی وزنه می‌زد، مدال طلای دوضرب را به گردن آويخت و دو مدال نقره يکضرب و مجموع را نصيب خود کرد. او در مجموع، ۴۵۸ کيلوگرم را مهار کرد.
در پايان رقابتهای جهانی ۲۰۱۳، روسيه با ۵۸۰ امتياز قهرمان شد و چين امتياز روی سکوی نايب قهرمانی ايستاد. ايران نيز عنوان سوم رقابتها را از آن خود کرد. اما در رده‌بندی مدال‌ها ايران در رده هفتم قرار گرفت. در اين بين، بهادر جوان به تنهايی بار افتخارات گذشته وزنه‌برداری ايران را به دوش کشيد و مانع از ناکامی مطلق تيم ملی شد.
بهنام اسبقی
در سالی که تکواندوی ايران درگير مسائل مديريتی و حاشيه‌های انتخاباتی بود، بهنام اسبقی در وزن ۶۸ کيلوگرم با غلبه بر نماينده کره جنوبی، روی سکوی نخست مسابقات جهانی تکواندو به ميزبانی مکزيک ايستاد.
اسبقی در حالی قهرمان شد که مدت‌ها به عنوان حريف تمرينی در اردو حضور داشت و در آخرين لحظات پيش از اعزام، به عضويت تيم ملی در آمده بود.
او در دور اول نماينده گابن را از پيش‌رو برداشت و سپس حريف کوبايی را شکست داد. در دور سوم هم بر رزمی‌کار اهل جمهوری آذربايجان غلبه کرد. تکواندوکای ايران در دور چهارم بر مبارز مکزيکی چيره شد و سپس با عبور از سد حريف مولداويايی به نيمه نهايی رسيد. اسبقی با برتری مقابل خوزه آنتونيو روسيليو از اسپانيا راهی فينال شد تا ضمن پيروزی ۵-۴ مقابل کيم هون از کره جنوبی روی سکوی قهرمانی بايستد.
او در شرايطی به عنوان قهرمانی جهان رسيد که عليرضا نصر آزادانی گزينه اصلی برای اين وزن بود اما قبول نکرد در اين وزن مبارزه کند. کادر فنی نيز بهنام اسبقی را جايگزين کرد تا تک مدال طلای ايران در مسابقات جهانی را نصيب خود کند.
فرشته کريمی
برای نخستين بار در تاريخ رشته‌های توپی، يک ورزشکار زن ايران موفق شد در جمع ۱۰ بازيکن برتر جهان قرار بگيرد. تيم ايران در رقابتهای جام جهانی کوچک عنوان پنجم را به دست آورد و در آسيا نيز به مدال نقره دست يافت.
سايت معتبر futsalplanet که از سال ۲۰۰۷ بهترين‌های فوتسال دنيا را معرفی می‌کند، نام فرشته کريمی را در فهرست نهايی نامزدهای سال ۲۰۱۳ قرار داد. سه بازيکن از برزيل، سه نفر از اسپانيا، دو بازيکن پرتغالی و يک بازيکن از روسيه رقبای کريمی برای انتخاب بازيکن برتر بودند.
کريمی درباره انتخاب خود گفت: «افتخار بزرگی است که تيم زنان ايران در جهان به چشم آمده. ما در کل جهان ديده شديم الا در کشور خودمان. متاسفانه زمانی که از جام جهانی و مسابقات قهرمانی آسيا بازگشتيم از سوی مسئولان تقدير نشديم. فکر نمی‌کنم در حال حاضر هم کسی از مسئولان بداند که چنين افتخاری به دست آمده. هشت سال در تيم ملی بودم اما حتی دو سکه‌ای که قرار بود بعد از مسابقات آسيايی بگيرم، دريافت نکردم.»
رضا يزدانی
کاپيتان جويباری تيم ملی کشتی آزاد ايران که در ورزشگاه‌ها با شعار "پلنگ جويبار" تشويق می‌شود. او در مسابقات جهانی بوداپست، برای دومين بار روی سکوی نخست جهان ايستاد.
او در ورزشگاه پاپ لاسلو، ابتدا ايوان يانکوفسکی از بلاروس را مغلوب کرد. سپس مانجوت ساندهو از کانادا را شکست داد و به مرحله يک‌چهارم نهايی راه يافت تا داتو کراشويلی از گرجستان پشت سر بگذارد. در مرحله نيمه نهايی نيز پاولو اولينيک از اوکراين را برد و به فينال رسيد.
فينال وزن ۹۶ کيلوگرم نبرد دو قهرمان جهان بود. يک طرف ميدان رضا يزدانی قهرمان سال ۲۰۱۱ و در طرف ديگر ختاگ گازيموف قهرمان روسی‌الاصل سال ۲۰۱۰ جهان از جمهوری آذربايجان.
يزدانی در دقيقه پنجم گازيموف را از نفس انداخت و به پشتش رفت تا دو امتياز سرنوشت ساز بگيرد و با پيروزی ۴ بر ۲ قهرمان جهان شود. او در جام جهانی لس آنجلس نيز ۱۴- ۲ ويکتور کازيشويلی از ارمنستان را برد. سپس ۸ بر صفر مقابل جيمز برگمن آمريکايی پيروز شد. يزدانی از اين که نتوانسته حريفش را ۱۰ بر صفر و با امتياز عالی شکست دهد ناراحت بود! در آخرين مصاف نيز با امتياز عالی از سد يوری بلونوفسکی از روسيه گذشت.