تخم مرغ‌هاى اتمى ایران در سبدهاى جداگانه

مرکز اتمی نظنز

در آستانه تشکیل اجلاس سران کشور هاى عضو گروه هشت در کانادا که طى آن نحوه بر خورد با برنامه اتمى ایران از سوى قدرت هاى بزرگ جهان مورد بررسى قرار خواهد، روزنامه آمریکایى نیویورک تایمز با استناد بر منابع سیاسى نزدیک به آژانس بین المللى انرژى اتمى، بار دیگر از امکان و جود مراکز تازه و اعلام نشده غنى سازى اورانیوم در ایران را سخن به میان آورده است.

پیش از انتشار مقاله روز ۲۷ ماه مارس نیویورک تایمز، على اکبر صالحى رییس سازمان انرژى اتمى ایران طى مصاحبه اى با خبرگزارى دانشجویان ( ایسنا ) که روز سوم اسفند گذشته ( ۲۲ فوریه ) انتشار یافت، از امکان تاسیس دو مرکز غنى سازى تازه در ایران طى سال جارى خبر داده بود.

ظاهرا دولت جمهورى اسلامى به منظور پرهیز از تکرار جنجال هاى سیاسى ناشى از انتشار گزارش هاى مربوط به وجود مراکز مخفى و یا اعلام نشده دیگر اتمى در ایران، مشابه با مرکز غنى سازى اورانیوم در روستاى فوردو-قم، تصمیم گرفته که از راه انتشار گزارش هاى محدود و حساب شده، موضوع ایجاد مراکز اتمى تازه را امرى عادى و نتیجه موجه جلوه دهد.

انتظار می رود محمد احمدى نژاد در روز ۲۰ فرودین جارى و به مناسبت آنچه دولت جمهورى اسلامى روز جشن هسته اى نام داده، نه تنها موضوع تولید سانترفیوژهاى پیشرفته ایران، که همچنین خبر به‌کارگیرى آنها در دو مرکز تازه غنى سازى اورانیوم را نیز مورد اشاره قرار دهد.

در ۲۱ فروردین سال ۱۳۸۷ و بمناسبت جشن هسته اى ایران از راه اندازى ۶۰۰۰ سانتریفیوژ و به‌کارگیرى نسل تازه آنها در نطنز خبر داده بود. متعاقبا غلامرضا آقازاده رییس وقت سازمان انرژى اتمى ایران اعلام داشت که از آن پى هر هفته ۵۰۰ واحد به تعداد سانتریفیوژهاى ایران افزوده خواهد شد.

از آن تاریخ نه تنها خبر تازه اى از تعداد و محل نصب سانتریفیوژهاى تازه ایران که از نوع گرافیتى و داراى قدرت دوران و ظرفیت غنى سازى بیشتر ار نوع قدیمى پى-۱ است، منتشر نشده، که در عمل از تعداد سانتریفیوژهاى مشغول به کار در نطنز کاسته شده است.

با این و جود رئیس دولت ایران طى اسفند ماه گذشته به سازمان انرژى اتمى دستور داد که ایجاد ۱۰ مرکز غنى سازى تازه مانند نطنز را در ده نقطه مختلف مورد مطالعه قرار دهد. متعاقباً، سازمان انرژى اتمى اعلام داشت که محل ایجاد پنج مرکز غنى سازى هم اکنون تعیین شده است.

بى تردید، على اکبر صالحى رئیس سازمان انرژى اتمى ایران که برخوردار از دانش فنى در زمینه امور اتمى و اشراف نسبت به امکانات داخلى کشور به خصوص محدودیت هاى مربوط به تامین منابع طبیعى اورانیوم و ظرفیت تولید کیک زرد است، می داند، که درصورت ادامه وضع موجود که ناشى از اعمال تحریم هاى شوراى امنیت است، ایران قادر تجهیز و راه اندازى نیمى از ظرفیت پیش بینى شده مرکز غنى سازى اورانیوم نطنز، حتى در ده سال آینده نیز نخواهد بود، چه رسد به تجهیز ۱۰ مرکز تازه با ظرفیت ۵۰.۰۰۰ سانتریفیوژ.

به این دلیل اشاره رئیس دولت ایران و رئیس سازمان انرژى اتمى، به ایجاد ۵ یا ۱۰ مرکز غنى سازى مشابه نطنز، تنها می تواند ظرفیت امروزى کارخانه نطنز را مد نظر داشته باشد و نه ظرفیت پیشبینى شده و کامل آن را.

واحد غنى سازى نطنز در صورت تکمیل ظرفیت و نصب ۵۰.۰۰۰ دستگاه سانتریفوژ در آن، قادر به تولید سوخت براى یک راکتور ۱۰۰۰ مگاواتى اتمى مانند نیروگاه در دست تکمیل بوشهر خواهد بود.

بنا بر آخرین گزارش آژانس بین المللى انرژى اتمى در حال حاضر تنها ۴۲۰۰ دستگاه سانتریفیوژ در نطنز به کار غنى سازى مشغول اند که این ظرفیت به هیچ وجه کافى براى تولید سوخت اتمى مورد مصرف در کارخانه هاى برق اتمى نیست.

در عین حال با استفاده از ۴۰۰۰ دستگاه سانتریفوژ و یا کمتر از آن، می توان اورانیوم غنى شده، کافى براى تولید ۳ بمب اتمى در سال را تولید کرد.

از این لحاظ، در صورتى که ایران به ایجاد دو مرکز غنى سازى تازه در اندازه هاى کنونى نطنز ( ۴۰۰۰ واحد یا کمتر) مبادرت نماید، اگر چه همچنان از هدف تولید سوخت براى کارخانه برق اتمى محروم خواهد ماند، ولى قادر خواهد شد کار غنى سازى اورانیوم را با ظرفیت کمتر و در حدود نیاز هاى احتمالى نظامى ادامه دهد.

دلیل ایجاد مراکز غنى سازى کوچک و پراکنده از سوى ایران، و انبار کردن سانتریفیوژهاى تازه، به جاى نصب و به‌کارگیرى آنها در نطنز، حفظ ظرفیت غنى سازى اورانیوم در صورت هدف حمله نظامى قرار گرفتن مرکز نطنزاست. از این طریق ایران قادر خواهد بود بعد از مدت کوتاهى غنى سازى اورانیوم را در مرکزى متفاوت با نطنز ادامه دهد.

نویسنده در همین ستون و طى مقاله اى که با عنوان «ابهام در تعداد سانتریفیوژهاى پیشرفته ایران» در اسفند ماه سال ۱۳۸۷ منتشر شد، پیش از افشاى خبر مربوط به و جود مرکز غنى سازى فوردو، نسبت به و جود چنین مراکزى هشدار داده بود.

اظهارات ماه گذشته آقاى على اکبر صالحى در مورد ایجاد دو مرکز اتمى تازه، و احتمال مطرح شدن موضوع از سوى آقاى احمدى نژاد در روز ۲۰ فروردین جارى و اعلام ایجاد مراکز کوچک و پراکنده اتمى در نقاط مختلف، حاکى از درستى گزارش ها پیرامون تلاش ایران براى حفظ ظرفیت غنى سازى اورانیوم در اندازه هاى محدود، و صرف نظر کردن از تجهیز مرکز غنى سازى نطنز به منظور تولید سوخت اتمى با هدف هاى غیر نظامى است.

آشکار ساختن رسمى این تغییر جهت در مسیر غنى سازى اورانیوم و اعلام احداث مراکز غنى سازى کوچک که تنها می توانند در جهت تامین نیازهاى نظامى مورد استفاده قرار بگیرند، به جهاى تجهیزمرکز موجود غنى سازى در نطنز که تحت نظارت آژانس قرار دارد، به هیچ وجه به بهبود شرایط حاکم بر پرونده اتمى ایران در شوراى امنیت کمکى نخواهد کرد.