انتخاب چهار نماینده ویژه از سوی محمود احمدی نژاد در امور خاورمیانه، آسیا، افغانستان و دریای خزر حاکی از افزایش حوزه نفوذ اسفندیار رحیم مشائی در دولت و تمرکز بیش از پیش مناسبات خارجی در حلقه کوچک نزدیکان رئیس دولت است.
پیش از معرفی سه نماینده ویژه رئیس جمهور، انتقاداتی از سوی پاره ای از اصول گرایان پیرامون این تصمیم دولت بخصوص در مجلس شورا ی اسلامی صورت گرفته بود.
با انجام انتصاب های تازه بنظر می رسد رئیس دولت مصمم به اقدام مستقیم و بدون مداخله ماشین اداری وزارت خارجه در پاره ای از حوزه های مرتبط با روابط خارجی است. در عین حال عدم معرفی نماینده خاص برای عراق را می باید به عنوان هماهنگی دولت و سپاه در قبال وضعیت موجود سفارت جمهوری اسلامی در بغداد تلقی کرد.
حسن دانایی فر سفیر تازه ایران در عراق یک سال بعد از معرفی شدن، و در یک مبادله شغلی با حسن کاظمی قمی سفیر سابق، به تازگی مسئولیت اسمی خود را به عنوان «ناظر باز سازی مراقد ائمه» به وی واگذار کرد و عهده دار مسئولیت سفارت ایران در بغداد شد. هر دو سفیر سابق در بغداد از پیوند های نزدیک و سوابق طولانی همکاری با سپاه پاسداران برخوردارند.
اسفندیار رحیم مشائی
با اهمیت ترین انتصاب در معرفی چهار نماینده خاص رئیس دولت مربوط به اسفندیار رحیم مشائی است. رئیس دفتر دولت که از عناوین شغلی متعددی برخوردار و بی تردید نزدیک ترین همکار محمود احمدی نژاد به شمار می رود اخیرا بدلیل مطرح ساختن تقدم "ایرانیت بر اسلامیت" و " لزوم ترویج مکتب ایرانی" به جای مکتب اسلام از سوی پاره اصولگرایان در مجلس (از جمله احمد توکلی ) و تعدادی از روحانیون متعلق به این طیف مورد انتقاد شدید قرار گرفته است.
احمدی نژاد در حکم خود برای مشائی قید کرده است : «با ستناد به اصل ۱۲۷ قانون اساسی و نظر به تعهد ، دانش و شایستگی ها و تجارب مفید جنابعالی، به عنوان نماینده ویژه رئیس جمهور در امور خاورمیانه منصوب می شوید».
انتصاب نماینده ویژه رئیس دولت در شرایط خاص و بمنظور تسریع در امور در بقیه دنیا بسیار مرسوم است. روسای جمهور آمریکا بخصوص به این شیوه از دیپلماسی میان‌بر بسیار علاقمند اند.
صدور این احکام که با استناد به اصل ۱۲۷ قانون اساسی صورت گرفته، می تواند به کاهش مداخله وزارت خارجه در مناسبات برون مرزی و همچنین محدود شدن حوزه نفوذ رهبر جمهوری اسلامی در این امور منجر شود. با این اقدام، دولت دهم به مرحله تازه ای از رقابت با سایر ارکان جمهوری اسلامی برای توسعه حوزه نفوذ و افزایش قدرت وارد خواهد شد.
در اصل ۱۲۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی آمده است: «رئیس جمهور می‌تواند در موارد خاص، بر حسب ضرورت با تصویب هیأت وزیران نماینده، یا نمایندگان ویژه با اختیارات مشخص تعیین نماید. در این موارد تصمیمات نماینده یا نمایندگان مذکور در حکم تصمیمات رئیس جمهور و هیئت وزیران خواهد بود.»
صدور حکم تازه و با اهمیت از سوی رئیس دولت برای اسفندیار رحیم مشائی در اوج انتقادات تازه علیه او ومعرفی وی به عنوان نماینده ویژه در امور خاورمیانه نشانه تصمیم قطعی احمدی نژاد برای ادامه حمایت از نزدیک ترین متحد خود بشمار می رود. این تصمیم بی شک مقاومت هایی را در وزارت خارجه نیز بدنبال خواهد داشت.
رحیم مشائی متولد سال ۱۳۳۹ در رامسر و عضو سببی خانواده آقای احمدی نژاد است. وی مسئولیت نمایندگی رئیس دولت در شورای عالی ایرانیان و شورای نظارت بر سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی را نیز دراختیار دارد.
آقای مشائی پیش از پیوستن به گروه کوچک همکاران آقای احمدی نژاد در شهرداری تهران سرپرست رادیو تهران بود. بعد از این سمت وی به عنوان مسئول سازمان فرهنگی و هنری شهرداری معرفی شد. در دولت نهم رحیم مشائی با عنوان معاون رئیس جمهور سرپرست سازمان گردشگری و میراث فرهنگی بود. تلاش قبلی احمدی نژاد برای قرار دادن او در منصب معاون اول رئیس جمهور با مقاومت آیت الله خامنه ای روبه‌رو شد و بی نتیجه ماند. با این وجود اسفندیار رحیم مشائی همچنان با نفوذ ترین مهره دولت دهم بشمار می رود.
حمید بقایی
نماینده رئیس دولت در آسیا حمید بقایی معرفی شده است. بقایی از دوستان نزدیک مشائی و همکاران سابق وی در رادیو تهران است. بعد از برکناری از رادیو تهران، بقایی همراه تعدادی از دیگر همکاران برکنار شده از جمله آرش کوشا، مجید هاشمی و علی اصغر پرهیزگار به اسفندیار رحیم مشائی در شهرداری تهران پیوست و به عنوان رئیس دفتر وی مشغول به کار شد. مسئولیت او در رادیو تهران اداره سایت اینترنتی این رادیو با کمک دو عضو دیگر بود. تحصیلات بقایی در حد لیسانس و در زمینه فن آوری اطلاعات است.
اقای بقایی بعد از معرفی رحیم مشائی به عنوان معاون اول رئیس جمهور در سازمان گردشگری و میراث فرهنگی جانشین وی شد. نداشتن تجربه و دانش کاری حمید بقایی از ابتدای معرفی او، وسیله ای برای انتقاد از او قرار گرفت. در منصب تازه آقای بقایی علاوه بر مسئولیت های سابق، اداره امور هند، چین و ژاپن و کره جنوبی را زیر نظر گرفته و دارای حوزه نفوذ گسترده ای خواهد بود.
ابولفضل ظهره وند
در مقایسه با حمید بقایی، ظهره وند از سوابق سیاسی بیشتری برخوردار است. او در منصب تازه مسئولیت محمد مهدی آخوندزاده را که در گذشته به عنوان نماینده ایران در گردهمایی های مربوط به افغانستان شرکت می جست عهده دار خواهد شد.
ظهره وند در حال حاضر معاون رسانه ای سعید جلیلی در دبیر خانه شورای امنیت ملی است. در زمان وزارت خارجه کمال خرازی ظهره وند دوم خردادی ها بحساب می آمد. آخرین مسئولیت او در آن زمان معاونت محسن امین زاده معاون وزیر خارجه بود. امین زاده اخیرا به شش سال زندان محکوم شد در حالی که ظهره وند به مقام تازه ای دست یافت.
بعد از تغییر دولت، ظهره وند از دوم خردادی ها کناره گرفت و به گروه احمدی نژاد نزدیک شد. انتصاب او به عنوان سفیر ایران در ایتالیا حتی در وزارت خارجه جمهوری اسلامی نیز با شگفتی روبه‌رو شد. هنگام تصدی این پست، ظهره وند به یکی از منابع خبری پیرامون گزارش ترور احمدی نژاد در روم تبدیل گردید. ظهره وند مدعی شد که هنگام شرکت احمدی نژاد در کنفرانس سالانه خواربار جهانی در روم گروهی از راه تابش اشعه ایکس قصد مسموم ساختن احمدی نژاد را داشته اند. در این زمینه هیچ مدک مستندی ارائه نگردید.
سوء مدیریت اداری ظهره وند در سفارت ایران در روم انتقادات زیادی را علیه او بر انگیخت بطوریکه منوچهر متکی علی‌رغم آگاهی از ارتباطات او مصمم به کنار گذاشتن ظهره وند و برکناری او شد. اقدام منوچهر متکی مقاومت هایی را در دولت بر انگیخت ضمن آنکه در پاسخ یک سئوال رسانه ای، احمدی نژاد حتی آشنایی با وی را نیز انکار کرد. در منصب تازه، ظهره وند عهده دار هدایت سیاست های رئیس دولت در امور افغانستان خواهد شد.
محمدمهدی آخوند زاده
آخوند زاده معاون کنونی حقوقی و بین المللی وزارت خارجه از اعضاء نسبتا قدیمی وزارت خارجه و متعلق به طیف «شمالی ها» است. او پنجاه و چهار ساله و متولد رشت است. در هند معماری ساختمان خوانده و مدتی سفیر ایران در بنگلادش بود. بعلاوه در سفارت خانه های ایران در پاکستان و هند نیز خدمت کرده است. بعد از این دوران دو سال کاردار سفارت ایران در لندن بوده است.
آخوند زاده در سال ۲۰۰۳ مدیر کلی حقوق وزارت خارجه جمهوری اسلامی عهده دار بود. در سال ۲۰۰۵ و پس از تغییر دولت، به عنوان سفیر ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی معرفی شد و تا پیش از انتصاب علی اصغر سلطانیه در این سمت باقی بود. آخوند زاده پیشتر سفیر ایران در برلین بوده است.
در منصب نماینده رئیس دولت در امور خزر؛ آخوند زاده اموری را عهده دار می شود که مهدی صفری سفیر کنونی ایران در چین به مدت ۱۴ سال در اختیار داشت. صفری در طول مدت مسئولیت نمایندگی رئیس دولت در امور خزر وپیشبرد منافع ملی ایران توفیقی به دست نیاورد.
با توجه به سوابق طولانی آخوند زاده در جنوب و غرب آسیا، انتصاب او به عنوان نماینده رئیس دولت در امور خزر، اقدامی شگفت انگیز تر از انتصاب حمید بقایی در منصب نمایندگی امور آسیا به نظر می رسد.
این انتصاب ها که بی تردید در روزهای آینده با واکنش های خبری متعدد در محافل داخلی ایران روبه‌رو خواهد شد، نشان می دهد که دولت بی اعتنا به تلاش پاره ای از محافل نزدیک به اصولگرایان منتقد، در صدد تحکیم و توسعه حوزه نفوذ در عرصه سیاست خارجی است. در حوزه امور داخلی ( کنترل پاره ای از وزارتخانه ها که سهمیه خاص محسوب می شدند) امنیت، انتظامات و به خصوص نفت، تلاش های گذشته دولت در جهت افزایش نفوذ اجرایی، با وجود بعضی مقاومت های پراکنده به نتیجه رسید. موفقیت تلاش های تازه دولت در عرصه مناسبات خارجی را می توان مقدمه یورشی دیگر در حیطه مناسبات با آمریکا و همچنین کنترل کامل دیپلماسی اتمی ایران تلقی کرد.
------------------
یادداشت‌ها بیانگر نظر نویسندگان آنهاست و نه رادیو فردا.
پیش از معرفی سه نماینده ویژه رئیس جمهور، انتقاداتی از سوی پاره ای از اصول گرایان پیرامون این تصمیم دولت بخصوص در مجلس شورا ی اسلامی صورت گرفته بود.
با انجام انتصاب های تازه بنظر می رسد رئیس دولت مصمم به اقدام مستقیم و بدون مداخله ماشین اداری وزارت خارجه در پاره ای از حوزه های مرتبط با روابط خارجی است. در عین حال عدم معرفی نماینده خاص برای عراق را می باید به عنوان هماهنگی دولت و سپاه در قبال وضعیت موجود سفارت جمهوری اسلامی در بغداد تلقی کرد.
حسن دانایی فر سفیر تازه ایران در عراق یک سال بعد از معرفی شدن، و در یک مبادله شغلی با حسن کاظمی قمی سفیر سابق، به تازگی مسئولیت اسمی خود را به عنوان «ناظر باز سازی مراقد ائمه» به وی واگذار کرد و عهده دار مسئولیت سفارت ایران در بغداد شد. هر دو سفیر سابق در بغداد از پیوند های نزدیک و سوابق طولانی همکاری با سپاه پاسداران برخوردارند.
اسفندیار رحیم مشائی
با اهمیت ترین انتصاب در معرفی چهار نماینده خاص رئیس دولت مربوط به اسفندیار رحیم مشائی است. رئیس دفتر دولت که از عناوین شغلی متعددی برخوردار و بی تردید نزدیک ترین همکار محمود احمدی نژاد به شمار می رود اخیرا بدلیل مطرح ساختن تقدم "ایرانیت بر اسلامیت" و " لزوم ترویج مکتب ایرانی" به جای مکتب اسلام از سوی پاره اصولگرایان در مجلس (از جمله احمد توکلی ) و تعدادی از روحانیون متعلق به این طیف مورد انتقاد شدید قرار گرفته است.
احمدی نژاد در حکم خود برای مشائی قید کرده است : «با ستناد به اصل ۱۲۷ قانون اساسی و نظر به تعهد ، دانش و شایستگی ها و تجارب مفید جنابعالی، به عنوان نماینده ویژه رئیس جمهور در امور خاورمیانه منصوب می شوید».
انتصاب نماینده ویژه رئیس دولت در شرایط خاص و بمنظور تسریع در امور در بقیه دنیا بسیار مرسوم است. روسای جمهور آمریکا بخصوص به این شیوه از دیپلماسی میان‌بر بسیار علاقمند اند.
صدور این احکام که با استناد به اصل ۱۲۷ قانون اساسی صورت گرفته، می تواند به کاهش مداخله وزارت خارجه در مناسبات برون مرزی و همچنین محدود شدن حوزه نفوذ رهبر جمهوری اسلامی در این امور منجر شود. با این اقدام، دولت دهم به مرحله تازه ای از رقابت با سایر ارکان جمهوری اسلامی برای توسعه حوزه نفوذ و افزایش قدرت وارد خواهد شد.
در اصل ۱۲۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی آمده است: «رئیس جمهور می‌تواند در موارد خاص، بر حسب ضرورت با تصویب هیأت وزیران نماینده، یا نمایندگان ویژه با اختیارات مشخص تعیین نماید. در این موارد تصمیمات نماینده یا نمایندگان مذکور در حکم تصمیمات رئیس جمهور و هیئت وزیران خواهد بود.»
صدور حکم تازه و با اهمیت از سوی رئیس دولت برای اسفندیار رحیم مشائی در اوج انتقادات تازه علیه او ومعرفی وی به عنوان نماینده ویژه در امور خاورمیانه نشانه تصمیم قطعی احمدی نژاد برای ادامه حمایت از نزدیک ترین متحد خود بشمار می رود. این تصمیم بی شک مقاومت هایی را در وزارت خارجه نیز بدنبال خواهد داشت.
رحیم مشائی متولد سال ۱۳۳۹ در رامسر و عضو سببی خانواده آقای احمدی نژاد است. وی مسئولیت نمایندگی رئیس دولت در شورای عالی ایرانیان و شورای نظارت بر سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی را نیز دراختیار دارد.
آقای مشائی پیش از پیوستن به گروه کوچک همکاران آقای احمدی نژاد در شهرداری تهران سرپرست رادیو تهران بود. بعد از این سمت وی به عنوان مسئول سازمان فرهنگی و هنری شهرداری معرفی شد. در دولت نهم رحیم مشائی با عنوان معاون رئیس جمهور سرپرست سازمان گردشگری و میراث فرهنگی بود. تلاش قبلی احمدی نژاد برای قرار دادن او در منصب معاون اول رئیس جمهور با مقاومت آیت الله خامنه ای روبه‌رو شد و بی نتیجه ماند. با این وجود اسفندیار رحیم مشائی همچنان با نفوذ ترین مهره دولت دهم بشمار می رود.
حمید بقایی
نماینده رئیس دولت در آسیا حمید بقایی معرفی شده است. بقایی از دوستان نزدیک مشائی و همکاران سابق وی در رادیو تهران است. بعد از برکناری از رادیو تهران، بقایی همراه تعدادی از دیگر همکاران برکنار شده از جمله آرش کوشا، مجید هاشمی و علی اصغر پرهیزگار به اسفندیار رحیم مشائی در شهرداری تهران پیوست و به عنوان رئیس دفتر وی مشغول به کار شد. مسئولیت او در رادیو تهران اداره سایت اینترنتی این رادیو با کمک دو عضو دیگر بود. تحصیلات بقایی در حد لیسانس و در زمینه فن آوری اطلاعات است.
اقای بقایی بعد از معرفی رحیم مشائی به عنوان معاون اول رئیس جمهور در سازمان گردشگری و میراث فرهنگی جانشین وی شد. نداشتن تجربه و دانش کاری حمید بقایی از ابتدای معرفی او، وسیله ای برای انتقاد از او قرار گرفت. در منصب تازه آقای بقایی علاوه بر مسئولیت های سابق، اداره امور هند، چین و ژاپن و کره جنوبی را زیر نظر گرفته و دارای حوزه نفوذ گسترده ای خواهد بود.
ابولفضل ظهره وند
در مقایسه با حمید بقایی، ظهره وند از سوابق سیاسی بیشتری برخوردار است. او در منصب تازه مسئولیت محمد مهدی آخوندزاده را که در گذشته به عنوان نماینده ایران در گردهمایی های مربوط به افغانستان شرکت می جست عهده دار خواهد شد.
ظهره وند در حال حاضر معاون رسانه ای سعید جلیلی در دبیر خانه شورای امنیت ملی است. در زمان وزارت خارجه کمال خرازی ظهره وند دوم خردادی ها بحساب می آمد. آخرین مسئولیت او در آن زمان معاونت محسن امین زاده معاون وزیر خارجه بود. امین زاده اخیرا به شش سال زندان محکوم شد در حالی که ظهره وند به مقام تازه ای دست یافت.
بعد از تغییر دولت، ظهره وند از دوم خردادی ها کناره گرفت و به گروه احمدی نژاد نزدیک شد. انتصاب او به عنوان سفیر ایران در ایتالیا حتی در وزارت خارجه جمهوری اسلامی نیز با شگفتی روبه‌رو شد. هنگام تصدی این پست، ظهره وند به یکی از منابع خبری پیرامون گزارش ترور احمدی نژاد در روم تبدیل گردید. ظهره وند مدعی شد که هنگام شرکت احمدی نژاد در کنفرانس سالانه خواربار جهانی در روم گروهی از راه تابش اشعه ایکس قصد مسموم ساختن احمدی نژاد را داشته اند. در این زمینه هیچ مدک مستندی ارائه نگردید.
سوء مدیریت اداری ظهره وند در سفارت ایران در روم انتقادات زیادی را علیه او بر انگیخت بطوریکه منوچهر متکی علی‌رغم آگاهی از ارتباطات او مصمم به کنار گذاشتن ظهره وند و برکناری او شد. اقدام منوچهر متکی مقاومت هایی را در دولت بر انگیخت ضمن آنکه در پاسخ یک سئوال رسانه ای، احمدی نژاد حتی آشنایی با وی را نیز انکار کرد. در منصب تازه، ظهره وند عهده دار هدایت سیاست های رئیس دولت در امور افغانستان خواهد شد.
محمدمهدی آخوند زاده
آخوند زاده معاون کنونی حقوقی و بین المللی وزارت خارجه از اعضاء نسبتا قدیمی وزارت خارجه و متعلق به طیف «شمالی ها» است. او پنجاه و چهار ساله و متولد رشت است. در هند معماری ساختمان خوانده و مدتی سفیر ایران در بنگلادش بود. بعلاوه در سفارت خانه های ایران در پاکستان و هند نیز خدمت کرده است. بعد از این دوران دو سال کاردار سفارت ایران در لندن بوده است.
آخوند زاده در سال ۲۰۰۳ مدیر کلی حقوق وزارت خارجه جمهوری اسلامی عهده دار بود. در سال ۲۰۰۵ و پس از تغییر دولت، به عنوان سفیر ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی معرفی شد و تا پیش از انتصاب علی اصغر سلطانیه در این سمت باقی بود. آخوند زاده پیشتر سفیر ایران در برلین بوده است.
در منصب نماینده رئیس دولت در امور خزر؛ آخوند زاده اموری را عهده دار می شود که مهدی صفری سفیر کنونی ایران در چین به مدت ۱۴ سال در اختیار داشت. صفری در طول مدت مسئولیت نمایندگی رئیس دولت در امور خزر وپیشبرد منافع ملی ایران توفیقی به دست نیاورد.
با توجه به سوابق طولانی آخوند زاده در جنوب و غرب آسیا، انتصاب او به عنوان نماینده رئیس دولت در امور خزر، اقدامی شگفت انگیز تر از انتصاب حمید بقایی در منصب نمایندگی امور آسیا به نظر می رسد.
این انتصاب ها که بی تردید در روزهای آینده با واکنش های خبری متعدد در محافل داخلی ایران روبه‌رو خواهد شد، نشان می دهد که دولت بی اعتنا به تلاش پاره ای از محافل نزدیک به اصولگرایان منتقد، در صدد تحکیم و توسعه حوزه نفوذ در عرصه سیاست خارجی است. در حوزه امور داخلی ( کنترل پاره ای از وزارتخانه ها که سهمیه خاص محسوب می شدند) امنیت، انتظامات و به خصوص نفت، تلاش های گذشته دولت در جهت افزایش نفوذ اجرایی، با وجود بعضی مقاومت های پراکنده به نتیجه رسید. موفقیت تلاش های تازه دولت در عرصه مناسبات خارجی را می توان مقدمه یورشی دیگر در حیطه مناسبات با آمریکا و همچنین کنترل کامل دیپلماسی اتمی ایران تلقی کرد.
------------------
یادداشت‌ها بیانگر نظر نویسندگان آنهاست و نه رادیو فردا.