در نشست سران کمیته دایمی همکاری های اقتصادی و بازرگانی سازمان کنفرانس اسلامی یا «کمسک»، که دوشنبه هجدهم آبانماه در استانبول برگزار شد، محمود احمدی نژاد ریاست هیئت نمایندگی ایران را بر عهده داشت.
سازمان کنفرانس اسلامی در سال ۱۹۶۹ به دنبال آتش سوزی مسجد الاقصی تاسیس شد و هم اکنون پنجاه و هفت کشور در آن عضویت دارند.
موقعیت ضعیف
کمیته دایمی همکاری های اقتصادی و بازرگانی یا «کمسک» در سال ۱۹۸۱ به وجود آمد، با این هدف که برنامه کار مشترکی را به منظور هماهنگ کردن فعالیت های مربوط به همکاری اقتصادی در چهارچوب سازمان کنفرانس اسلامی فراهم آورد. از سال ۱۹۸۴ تا امروز، همه نشست های سالانه «کمسک» در استانبول برگزار شده است. در بیست و پنجمین اجلاس «کمسک»، که پنجم نوامبر آغاز شد و دو شنبه نهم نوامبر با نشست سران به پایان رسید، کارنامه این نهاد و نیز چشم انداز های آن بررسی شد.
داد و ستد و روابط متقابل مالی و فنی میان کشور های عضو را گسترش دهد. کشور های اسلام بیست و پنج در صد جمعیت جهان و نزدیک به یک سوم کره خاک را در اختیار دارند، ولی نقش آن ها در تولید و بازرگانی جهانی بسیار محدود است. از مجموع داده هایی که از سوی سازمان کنفرانس اسلامی و دیگر سازمان های بین المللی و نهاد های کارشناسی کشور های مسلمان انتشار یافته، موقعیت دنیای اسلام در اقتصاد جهانی را، می توان چنین خلاصه کرد:
از کل تولید سالانه ناخالص داخلی جهان، که به شصت و شش هزار میلیارد دلار می رسد، تولید ناخالص داخلی کشور های مسلمان از چهار هزار و پانصد میلیارد دلار در سال، معادل کمتر از هفت در صد در سال، بیشتر نیست.
در زمینه بازرگانی بین المللی نیز دنیای اسلام با صدور یک میلیارد و چهار صد میلیون دلار کالا، تنها هفت در صد صادرات جهان را در اختیار دارد، و بیش از نود در صد مبادلات بازرگانی اش با اروپا و آمریکا انجام می گیرد.
از پنجاه و هفت کشور مسلمان، سی و هشت کشور در حال توسعه و ۱۹ کشور، «کمتر توسعه یافته» به شمار می آیند، اصطلاحی که برای فقیر ترین کشور های جهان به کار می رود.
بر پایه یک نظر خواهی که سال گذشته میلادی از سوی «وورلد پابلیک اپینیون» در شش کشور اسلامی (مصر، آذربایجان، اندونزی، ترکیه، ایران، سرزمین های فلسطینی) و نیز بخش های مسلمان نشین نیجریه انجام گرفت، شصت و سه در صد پاسخ دهندگان فرآیند جهانی شدن را پدیده ای مثبت ارزیابی کرده بودند و تنها ۲۵ در صد به مخالفت با این پدیده برخاسته بودند. در ایران این نسبت شصت و یک در صد و سی و یک در صد بود.
در «گروه بیست»، که نقش مهمی را در «حکمرانی اقتصاد جهانی» بر عهده گرفته، سه کشور مسلمان اندونزی، ترکیه و عربستان سعودی عضویت دارند.
چند کشور مسلمان در برخورداری از فرصت های جهانی شدن به دستآوردهایی چشمگیر رسیده اند از جمله ترکیه، مالزی و امارات متحده عربی. در عوض بسیاری از آنها به حاشیه اقتصاد جهانی رانده شده اند و یا، مانند ایران، نتوانسته اند خود را از چنگ صادرات تک محصولی رها کنند.
اقتصاد اسلامی؟
ایران به رغم برخورداری از هفتاد و دو میلیون نفر جمعیت، موقعیت جغرافیایی بسیار ممتاز و منابع عظیم زیر زمینی، در اقتصاد دنیای اسلام جایگاه درخشانی ندارد. در میان پنجاه و هفت کشور عضو سازمان کشور های اسلامی، ایران از لحاظ تولید ناخالص داخلی بعد از ترکیه، اندونزی و عربستان سعودی، در مقام چهارم قرار می گیرد.
بر پایه اسناد انتشار یافته از سوی همان سازمان، ایران در سال ۲۰۰۸ میلادی در میان کشور های عضو از لحاظ نرخ رشد در مقام سی و هشتم قرار گرفت و، در عرصه قیمت ها، بعد از افغانستان، بالاترین نرخ تورم را داشت.
با توجه به کارنامه بسیار ضعیف ایران در عرصه اقتصادی، بعید به نظر می رسد که توصیه های محمود احمدی نژاد به همتایانش در زمینه راه های پیشبرد توسعه در کشور های مسلمان، گوش شنوایی پیدا کند.
رئیس جمهوری اسلامی در سخنرانی روز دوشنبه خود در نشت «کمسک»، به روال همیشه، به نظام سرمایه داری حمله کرد و خواستار بازگشت به «اقتصاد اسلامی» شد.
آقای احمدی نژاد گفت : «انديشه و نظام سرمايه‌داری به پايان راه رسيده است و تغيير و تحول يک ضرورت است. اين ضرورت نه فقط ناشی از کهنگی و ناکارآمدی اين مناسبات، بلکه ناشی از ضعف بنیادهای فکری و مبانيی نظری نظامات حاکم بر جهان است.»
رییس جمهوری اسلامی افزود : «به طور قطع با تکيه بر انديشه و فرهنگ و معارف غنی اسلامی و انديشمندان و متفکران جهان اسلام می توانيم تئوری اقتصاد اسلامی را، که مبتنی بر کرامت انسان‌ها، سلامت و صداقت و عدالت و پاکی است، بازيابی و مبنای برنامه‌ريزی های اقتصادی قرار دهيم».
آقای احمدی نژاد درباره مکانیسم ها و مبانی علمی و عملی «اقتصاد اسلامی» توضیحی نداد و نیز به دلایل پیاده نشدن این تئوری در ایران، طی سی سال استقرار جمهوری اسلامی، اشاره ای نکرد.
سازمان کنفرانس اسلامی در سال ۱۹۶۹ به دنبال آتش سوزی مسجد الاقصی تاسیس شد و هم اکنون پنجاه و هفت کشور در آن عضویت دارند.
موقعیت ضعیف
کمیته دایمی همکاری های اقتصادی و بازرگانی یا «کمسک» در سال ۱۹۸۱ به وجود آمد، با این هدف که برنامه کار مشترکی را به منظور هماهنگ کردن فعالیت های مربوط به همکاری اقتصادی در چهارچوب سازمان کنفرانس اسلامی فراهم آورد. از سال ۱۹۸۴ تا امروز، همه نشست های سالانه «کمسک» در استانبول برگزار شده است. در بیست و پنجمین اجلاس «کمسک»، که پنجم نوامبر آغاز شد و دو شنبه نهم نوامبر با نشست سران به پایان رسید، کارنامه این نهاد و نیز چشم انداز های آن بررسی شد.
داد و ستد و روابط متقابل مالی و فنی میان کشور های عضو را گسترش دهد. کشور های اسلام بیست و پنج در صد جمعیت جهان و نزدیک به یک سوم کره خاک را در اختیار دارند، ولی نقش آن ها در تولید و بازرگانی جهانی بسیار محدود است. از مجموع داده هایی که از سوی سازمان کنفرانس اسلامی و دیگر سازمان های بین المللی و نهاد های کارشناسی کشور های مسلمان انتشار یافته، موقعیت دنیای اسلام در اقتصاد جهانی را، می توان چنین خلاصه کرد:
از کل تولید سالانه ناخالص داخلی جهان، که به شصت و شش هزار میلیارد دلار می رسد، تولید ناخالص داخلی کشور های مسلمان از چهار هزار و پانصد میلیارد دلار در سال، معادل کمتر از هفت در صد در سال، بیشتر نیست.
در زمینه بازرگانی بین المللی نیز دنیای اسلام با صدور یک میلیارد و چهار صد میلیون دلار کالا، تنها هفت در صد صادرات جهان را در اختیار دارد، و بیش از نود در صد مبادلات بازرگانی اش با اروپا و آمریکا انجام می گیرد.
از پنجاه و هفت کشور مسلمان، سی و هشت کشور در حال توسعه و ۱۹ کشور، «کمتر توسعه یافته» به شمار می آیند، اصطلاحی که برای فقیر ترین کشور های جهان به کار می رود.
در بیست و پنجمین اجلاس «کمسک»، که پنجم نوامبر آغاز شد و دو شنبه نهم نوامبر با نشست سران به پایان رسید، کارنامه این نهاد و نیز چشم انداز های آن بررسی شد.
با این حال، بر خلاف باور های رایج در بخش مهمی از افکار عمومی غرب، شمار انبوهی از مسلمانان از فرایند جهانی شدن گریزان نیستند. حتی چنین پیدا است که شوق هماهنگ شدن با همگرایی اقتصادی در سطح جهانی از راه صدور کالا به بازار های بین المللی، جذب سرمایه گذاری خارجی و بهره برداری از انقلاب تکنولوژیک، به ویژه در عرصه اطلاعات و ارتباطات، بخش بسیار گسترده ای از دنیای اسلام را در بر گرفته است.
بر پایه یک نظر خواهی که سال گذشته میلادی از سوی «وورلد پابلیک اپینیون» در شش کشور اسلامی (مصر، آذربایجان، اندونزی، ترکیه، ایران، سرزمین های فلسطینی) و نیز بخش های مسلمان نشین نیجریه انجام گرفت، شصت و سه در صد پاسخ دهندگان فرآیند جهانی شدن را پدیده ای مثبت ارزیابی کرده بودند و تنها ۲۵ در صد به مخالفت با این پدیده برخاسته بودند. در ایران این نسبت شصت و یک در صد و سی و یک در صد بود.
در «گروه بیست»، که نقش مهمی را در «حکمرانی اقتصاد جهانی» بر عهده گرفته، سه کشور مسلمان اندونزی، ترکیه و عربستان سعودی عضویت دارند.
چند کشور مسلمان در برخورداری از فرصت های جهانی شدن به دستآوردهایی چشمگیر رسیده اند از جمله ترکیه، مالزی و امارات متحده عربی. در عوض بسیاری از آنها به حاشیه اقتصاد جهانی رانده شده اند و یا، مانند ایران، نتوانسته اند خود را از چنگ صادرات تک محصولی رها کنند.
اقتصاد اسلامی؟
ایران به رغم برخورداری از هفتاد و دو میلیون نفر جمعیت، موقعیت جغرافیایی بسیار ممتاز و منابع عظیم زیر زمینی، در اقتصاد دنیای اسلام جایگاه درخشانی ندارد. در میان پنجاه و هفت کشور عضو سازمان کشور های اسلامی، ایران از لحاظ تولید ناخالص داخلی بعد از ترکیه، اندونزی و عربستان سعودی، در مقام چهارم قرار می گیرد.
بر پایه اسناد انتشار یافته از سوی همان سازمان، ایران در سال ۲۰۰۸ میلادی در میان کشور های عضو از لحاظ نرخ رشد در مقام سی و هشتم قرار گرفت و، در عرصه قیمت ها، بعد از افغانستان، بالاترین نرخ تورم را داشت.
با توجه به کارنامه بسیار ضعیف ایران در عرصه اقتصادی، بعید به نظر می رسد که توصیه های محمود احمدی نژاد به همتایانش در زمینه راه های پیشبرد توسعه در کشور های مسلمان، گوش شنوایی پیدا کند.
رئیس جمهوری اسلامی در سخنرانی روز دوشنبه خود در نشت «کمسک»، به روال همیشه، به نظام سرمایه داری حمله کرد و خواستار بازگشت به «اقتصاد اسلامی» شد.
آقای احمدی نژاد گفت : «انديشه و نظام سرمايه‌داری به پايان راه رسيده است و تغيير و تحول يک ضرورت است. اين ضرورت نه فقط ناشی از کهنگی و ناکارآمدی اين مناسبات، بلکه ناشی از ضعف بنیادهای فکری و مبانيی نظری نظامات حاکم بر جهان است.»
رییس جمهوری اسلامی افزود : «به طور قطع با تکيه بر انديشه و فرهنگ و معارف غنی اسلامی و انديشمندان و متفکران جهان اسلام می توانيم تئوری اقتصاد اسلامی را، که مبتنی بر کرامت انسان‌ها، سلامت و صداقت و عدالت و پاکی است، بازيابی و مبنای برنامه‌ريزی های اقتصادی قرار دهيم».
آقای احمدی نژاد درباره مکانیسم ها و مبانی علمی و عملی «اقتصاد اسلامی» توضیحی نداد و نیز به دلایل پیاده نشدن این تئوری در ایران، طی سی سال استقرار جمهوری اسلامی، اشاره ای نکرد.