کناره‌گیری آیت‌الله جوادی آملی؛ «اعتراض و سکوت»

آیت‌الله عبدالله جوادی آملی، امام جمعه موقت قم و از روحانیون بلندپایه در ایران، روز جمعه اعلام کرد که دیگر نماز جمعه قم را اقامه نخواهد کرد.

آیت‌الله جوادی آملی اشاره‌ای به دلیل این تصمیم خود نکرد ولی در آخرین نماز جمعه گفت: که مردم «صدها مشکل» دارند... «بايد اين را امام جمعه بيان کند و اگر بيان کرد و مشکل مردم رفع شد، نشانه اين است که خوب بيان کرده، اما اگر مشکل مردم رفع نشد، امام جمعه نتوانسته است مطلب را خوب بيان کند.»

آیت‌الله جوادی آملی همچنین افزود: «اگر در اقامه نماز جمعه بنده اين مشکل نيز بوده است از همگان عذرخواهی می‌کنم.».

آیت‌الله جوادی آملی پس از انتخابات رياست جمهوری ۲۲ خرداد، در خطبه‌های نماز جمعه خود از آنچه «برخوردهای غير اخلاقی در مناظرات نامزدها در تلويزيون» خوانده بود، انتقاد کرده بود.

برخی از تحلیلگران این انتقاد را متوجه محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری اسلامی‌ ایران، می‌دانند.

در پی انتقادها عده‌ای از هواداران محمود احمدی نژاد، عليه آیت‌الله جوادی آملی در قم تظاهرات کردند.

محمد جواد اکبرین، پژوهشگر دینی و روزنامه نگار در لبنان، درباره کناره گیری آیت‌الله جوادی آملی به رادیو فردا می‌گوید: کناره گيری امامان جمعه از جايگاهشان تا به حال سابقه سياسی داشته، به ويژه آن‌هايی که از مشاهير ائمه جمعه هستند.

در گذشته ما استعفا و کناره گيری آیت‌الله طاهری از امامت جمعه اصفهان را داشتيم که در اعتراض به رهبری آیت‌الله خامنه‌ای و شيوه‌های خودکامگی او استعفا داد و نامه مهمی‌ را منتشر کرد.

من کناره گيری آیت‌الله جوادی آملی را در ادامه همان کناره‌گيری ارزيابی می‌کنم، با اين تفاوت که آیت‌الله جوادی به اندازه آیت‌الله طاهری سياسی نيست و طبيعتاً موضع تندی نخواهد گرفت و ترجيح می‌دهد سکوت کند به جای اين که نامه‌ای در اعتراض به رهبری و حکومت بنويسد.

  • آيا درگذشته هم آیت‌الله جوادی آملی موضع انتقادی نسبت به سياست‌های دولت محمود احمدی نژاد اتخاذ کرده بود؟

شخصيت علمی‌ آیت‌الله جوادی آملی بيش از شخصيت سياسی او است، اگر چه سابقه عضويت در مجلس خبرگان رهبری و امامت جمعه قم در کارنامه ايشان وجود دارد، اما شخصيت علمی‌ او بر شخصيت سياسی‌اش مقدم و در حوزه علميه قم معروف است که ايشان شخص پرهيزکاری است.

«فکر می‌کنم آقای خامنه‌ای تنها شده و حلقه حاميان خود را فقط همين دولت تازه می‌بيند، او می‌بيند مؤسسين انقلاب هيچکدام در کنارش نيستند، بنابراين در سخنرانی‌اش می‌گويد توهين نکنيد و بگذاريد حرمت عده‌ای حفظ شود تا مردم به اين نتيجه نرسند که ما تنها شده‌ايم. رفتار آیت‌الله جوادی آملی دليل ديگری است بر تنها شدن حاکميت و شخص آقای خامنه‌ای.»
شاگردان حوزه علميه و مکتب درسی آيت‌الله جوادی آملی کسانی هستند که مهم‌ترين آن‌ها بيانيه‌ای را پس از انتخابات رياست جمهوری در حمايت از آيت‌الله استادی صادر کردند. در آن بيانيه به طور غير مستقيم به حمايت از جنبش سبز پرداختند و به طور مستقيم اعتراض کردند به کسانی که به عالمان حامی‌ جنبش سبز در قم اهانت می‌کنند. کسانی که اين بيانيه را امضا کردند همگی از شاگردان آقای جوادی آملی بودند.

  • در سال‌های اخير به ويژه پس از اعلام نتايج انتخابات رياست جمهوری ما شاهد اعتراضات بسياری در سطح مراجع تقليد و روحانيون بلندپايه در شهر قم نسبت به برخورد با مردم و سياست‌های اقتصادی و خارجی دولت هستيم. آيا کناره گيری آیت‌الله جوادی آملی را می‌توان در کنارهمين اعتراضات گنجاند؟

هر فردی که بخواهد کناره گيری آیت‌الله جوادی آملی را با وضع حکومت در ايران بی‌ارتباط بداند، توجيه آن پذيرفتنی نيست و در اين شرايط کناره‌گيری معنی خاصی دارد.

آیت‌الله جوادی آملی می‌توانست خيلی وقت قبل اين کار را انجام دهد و يا می‌توانست بگذارد در فرصتی ديگر کناره‌گيری کند، ولی اکنون بيش از چهار يا پنج ماه از انتخابات رياست جمهوری نگذشته و نمی‌توان توجيه ديگری درباره کناره‌گيری ايشان داشت آن هم درست در اين روزها که کوچک‌ترين حرکتی از طرف مردم اعتراض به وضع موجود تلقی می‌شود.

نکته ديگر اين که شکاف عميقی نه تنها در بدنه حوزه‌های علميه بلکه در بدنه بسيج و سپاه و افرادی که انقلاب اسلامی‌ را با هويت نخستين آن که عبارت بود از « استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» می‌شناسند. در حوزه علميه هم طيف وسيعی حاضر نيستند به وضع موجود رضايت بدهند، هم به خاطر حفظ هويت تاريخی روحانيت و هم به خاطر هويت دينی آن و من آیت‌الله جوادی آملی را جزو اين گروه می‌دانم.

  • اين گونه واکنش‌ها از سوی مراجع تقليد چه تاثيری می‌تواند داشته باشد؟

شما را به سخنرانی اخير آیت‌الله خامنه‌ای در جمع بسيجيان ارجاع می‌دهم؛ او در سخنرانی خود خواسته است که به شخصيت‌هايی چون رئيس مجلس خبرگان توهين نشود. من فکر می‌کنم آقای خامنه‌ای تنها شده و حلقه حاميان خود را فقط همين دولت تازه می‌بيند، او می‌بيند مؤسسين انقلاب هيچکدام در کنارش نيستند، نه رؤسای جمهور پيشين و نه رؤسای مجلس پيشين و نه هم سنگر قديمی‌ او آقای رفسنجانی، بنابراين در سخنرانی‌اش می‌گويد توهين نکنيد و بگذاريد حرمت عده‌ای حفظ شود تا مردم به اين نتيجه نرسند که ما تنها شده‌ايم. رفتار آیت‌الله جوادی آملی دليل ديگری است بر تنها شدن حاکميت و شخص آقای خامنه‌ای.