از ده سالگی به این سو دستش با ساز گیتار در تهران آشنا شد و در آمریکا در رشته نوازندگی گیتار کلاسیک به دریافت درجه دکترا نائل آمد.
از او به‌عنوان نخستین بانوی هنرمندی در دنیا یاد می‌شود که در گیتار نوازی موسیقی کلاسیک، دارای درجه دکتراست.
از ۲۵ سال پیش به این سو هم چندین جایزه جهانی دریافت کرده است و هم اکنون نیز در دانشگاه ممفیس ایالت تنسی آمریکا به تدریس گیتار مشغول است، هر از گاهی به ایران می‌رود و هنرجویان را با شیوه گیتار نوازی موسیقی کلاسیک آشنا می‌کند . این بانوی هنرمند کسی نیست جز «لیلی افشار» که میهمان برنامه گفتگوی ویژه رادیو فرداست.
رادیو فردا: خانم افشار، شما در گیتار چه دیده‌اید که این ساز را رها نکرده ید؟
لیلی افشار: راستش را بخواهید من یک دل نه صد دل عاشق صدای گیتار کلاسیک شدم و همین عشق بود که مرا به طرف آن برد؛ سازهای دیگری هم همیشه دور و برم بود ولی صدای گیتار کلاسیک بود که جذبم کرد. گیتار کلاسیک سازی است که می‌شود به تنهایی آن را زیر بغل زد و نواخت و نواختن آن به هیچ لوازم برقی هم احتیاج ندارد.
می رسیم به سبک گیتار نوازی شما؟
لیلی افشار: وقتی آدم قطعه را نوشت بایستی در باره آن تحقیق کرده باشد ، تاریخ و سبکش را بشناسد . اگر می‌خواهیم به سبک باروک بنوازیم باید سبک دوره باروک را بخوبی بشناسیم نمی شود یک قطعه را مثلا به سبک دوره رمانتیک زد اگر آن قطعه متعلق به دوره باروک باشد خلاصه این که باید (نوازنده در این باره ) تحصیل کرده باشد.
بعد از آن نوبت به نگاه و دید شخصی است که هر نوازنده‌ای خودش به (موسیقی ) اضافه می‌کند من هم سبک شخصی خودم را دارم و هر قطعه برایم داستانی دارد و من روی صحنه سعی می‌کنم آن داستان را به شنونده منتقل کنم.
یعنی در واقع بداهه نوازی می‌کنید؟
لیلی افشار: از نظر تفسیر موسیقی می‌شود گفت که بله ، مقداری از آن بداهه نوازی است یعنی هر شبی که یک قطعه را اجرا می‌کنم آن را مثل شب‌های پیش از آن اجرا نمی‌کنم . اجرای هر بار حال و هوای خاص خودش را دارد.
یعنی بستگی به حال و هوایی که حاکم بر مجلس است دارد؟
لیلی افشار: بله. ولی سبک اصلی قطعه همان خواهد بود ، مقداری جای بداهه نوازی دارد .
در این مسائل شما به آن شاخ و برگ می‌دهید؟
لیلی افشار: بله درست و خوب گفتید.
خانم دکتر افشار، شما بیشتر خودتان را یک آهنگساز می‌دانید یا یک گیتار نواز؟
لیلی افشار: من نوازنده گیتار هستم . اگر چه قطعاتی برای گیتار تنظیم کرده‌ام اما خیلی آهنگسازی نکرده‌ام و آهنگسازها برایم قطعه می‌نویسند ،خیلی هم دوست دارم با آهنگسازان خبره از نزدیک کار کنم . آهنگسازانی مثل رضا وادی یا آهنگسازان ترک و خارجی هستند که با آنها کار کرده م و ایده هایمان را رد و بدل کرده‌ایم که مثلا از چه تکنیک یا هارمونی‌هایی استفاده کنیم بهتر است . اما کار اصلی من نوازندگی گیتار است.
شما ترجیح می‌دهید که تنها به تک‌نوازی بپردازید یا گروه نوازی را دوست دارید؟
لیلی افشار: تک نوازی را خیلی دوست دارم ؛ روی صحنه وقتی تک نواز هستی همه چیز زیر کنترل توست و نباید روی کس دیگری فکر کنی اما در عین حال کار کردن با نوازندگان دیگر هم برایم خیلی جالب است و گاهی با ویولونیست یا با ارکستر به عنوان سولیست می‌زنم. ولی عمده کار من تک نوازی است.
این تک‌نوازی شما به مثابه این نیست که شما در موسیقی به نوعی « تک رو» هستید؟
لیلی افشار: ببینید! آدم وقتی تک نوازی می‌کند باید خیلی اعتماد به نفس داشته باشد چون تمام چشم‌ها متوجه آن تک نواز است. من هم اعتماد به نفسش را دارم و باید آدم مقداری تک رو باشد تا بتواند این کار را انجام دهد.
تا آنجایی که من اطلاع دارم شما در زمینه نواختن گیتار هم جوایزی بدست آورده‌اید؟
لیلی افشار: من در طول دوران تحصیلم همیشه در مسابقات گیتار شرکت می‌کردم و از سال ۱۹۸۳ به این سو نیز جوایز زیادی کسب کرده‌ام که اگر به سایت من (لیلی افشار دات کام ) مراجعه کنید می‌بینید. برای یک نوازنده مهم است که در مسابقات و رقابت‌های مختلفی شرکت کند و جایزه ببرد.
از شما بعنوان اولین زن هنرمندی یاد می‌شود که در رشته نوازندگی گیتار در دنیا مدرک دکترا گرفتید . ممکن است در این باره هم توضیح بدهید؟
لیلی افشار: من وقتی ده سالم بود در تهران نوازندگی گیتار را شروع کردم و عاشق گیتار شدم همان جا تصمیم گرفتم برای تمام عمرم این ساز را بنوازم وقتی به آمریکا آمدم دیدم که می‌شود در زمینه نواختن این ساز تا مرحله دکترا هم پیش رفت . و من تا آخرش رفتم و هیچ نمی‌دانستم که قرار است اولین زنی باشم که در دنیا در رشته گیتار نوازی کلاسیک مدرک دکترا اخذ می‌کند و این امر برای خودم هم جالب بود.
شما به ایران هم سفر می کنید و تاکنون در آن جا کنسرت‌های بسیاری اجرا کرده ید . نگاه ایرانیان به این ساز و نوازندگی شما چگونه بوده و آیا شما در ایران کلاس‌های آموزشی هم دایر کرده‌اید؟
لیلی افشار: بله من هشت سال است که تابستانها والبته دو زمستان هم به ایران سفر کرده‌ام و در تهران و شیراز کنسرت اجرا کرده‌ام که با استقبال خوبی هم مواجه شده است و در ضمن کلاس‌های آموزشی هم در این سفرها دایر می‌کنم.
آیا تابستانها که شما اشاره کردید برای کسی که می‌خواهد دوره آموزشی گیتار را از سر بگذراند کافی است؟
لیلی افشار: بله وقتی که هنرآموز پشت سر هم و هر سال برگردد کافی است. خیلی از شاگردها هر سال برمی‌گردند و با من درس می‌خوانند و با روش تدریس من آشنا می شوند و توانسته‌ام در این مدت از نظر تکنیکی و موزیکالیته به آنها کمک کنم.
این شاگردان شما در واقع شاگردان پیشرفته هستند؟
لیلی افشار: بیشترشان بله؛ البته متوسط هم هستند اما من به همه آنها کمک می‌کنم . بچه‌های کوچک نه و ده ساله هم می‌آیند که به نظر من بایستی آنها را از همان اول راه تقویت کرد و راه درست موزیک نوازی را به آنها آموخت. ممکن است گاهی اوقات هنرآموز یک تکنیک را اشتباه بیاموزد و طبیعتا سخت‌تر است که آدم بتواند این اشتباه را در سنین بالا تصحیح کند بنابر این دوست دارم به بچه‌ها بیاموزم و مطمئن باشم که آنها از همان اول درست می‌آموزند.
ساز تخصصی شما گیتار است به نظر شما این ساز با کدام یک از سازهای ایرانی از نظر صدا و اجرا و نواختن نزدیک تر است؟
لیلی افشار: به سازهایی مثل تار و سه تار نزدیک است. من خودم عاشق سه تار هستم . می‌دانید که سه تار هم مثل گیتار کلاسیک با انگشت نواخته می‌شود و هیچ مضرابی ندارد.
آیا تا به حال خواسته‌اید که سه تار نوازی هم کنید؟
لیلی افشار: بله اتفاقا از روی نوارها و کتاب‌ها به خودم آموزش سه تار می‌دهم چون به آن بسیار علاقمندم.
شما الان در آمریکا چه می کنید؟
لیلی افشار: من الان در دانشگاه ممفیس ایالت تنسی در درجه پرفسورای گیتار در ۱۸ سال اخیر مشغول تدریس هستم . کنسرت‌های مختلفی اجرا کرده‌ام و چهار سی دی و یک دی وی دی هم به بازار عرضه کرده‌ام و در حال کار کردن بر روی پنجمین سی دی خودم هستم.
به این ترتیب شما زندگیتان را از راه اجرای کنسرت و تدریس می گذرانید؟
تا جایی که به یاد دارم بله، همیشه همین طور بوده است.
از او به‌عنوان نخستین بانوی هنرمندی در دنیا یاد می‌شود که در گیتار نوازی موسیقی کلاسیک، دارای درجه دکتراست.
از ۲۵ سال پیش به این سو هم چندین جایزه جهانی دریافت کرده است و هم اکنون نیز در دانشگاه ممفیس ایالت تنسی آمریکا به تدریس گیتار مشغول است، هر از گاهی به ایران می‌رود و هنرجویان را با شیوه گیتار نوازی موسیقی کلاسیک آشنا می‌کند . این بانوی هنرمند کسی نیست جز «لیلی افشار» که میهمان برنامه گفتگوی ویژه رادیو فرداست.
رادیو فردا: خانم افشار، شما در گیتار چه دیده‌اید که این ساز را رها نکرده ید؟
لیلی افشار: راستش را بخواهید من یک دل نه صد دل عاشق صدای گیتار کلاسیک شدم و همین عشق بود که مرا به طرف آن برد؛ سازهای دیگری هم همیشه دور و برم بود ولی صدای گیتار کلاسیک بود که جذبم کرد. گیتار کلاسیک سازی است که می‌شود به تنهایی آن را زیر بغل زد و نواخت و نواختن آن به هیچ لوازم برقی هم احتیاج ندارد.
می رسیم به سبک گیتار نوازی شما؟
لیلی افشار: وقتی آدم قطعه را نوشت بایستی در باره آن تحقیق کرده باشد ، تاریخ و سبکش را بشناسد . اگر می‌خواهیم به سبک باروک بنوازیم باید سبک دوره باروک را بخوبی بشناسیم نمی شود یک قطعه را مثلا به سبک دوره رمانتیک زد اگر آن قطعه متعلق به دوره باروک باشد خلاصه این که باید (نوازنده در این باره ) تحصیل کرده باشد.
بعد از آن نوبت به نگاه و دید شخصی است که هر نوازنده‌ای خودش به (موسیقی ) اضافه می‌کند من هم سبک شخصی خودم را دارم و هر قطعه برایم داستانی دارد و من روی صحنه سعی می‌کنم آن داستان را به شنونده منتقل کنم.
یعنی در واقع بداهه نوازی می‌کنید؟
لیلی افشار: از نظر تفسیر موسیقی می‌شود گفت که بله ، مقداری از آن بداهه نوازی است یعنی هر شبی که یک قطعه را اجرا می‌کنم آن را مثل شب‌های پیش از آن اجرا نمی‌کنم . اجرای هر بار حال و هوای خاص خودش را دارد.
یعنی بستگی به حال و هوایی که حاکم بر مجلس است دارد؟
لیلی افشار: بله. ولی سبک اصلی قطعه همان خواهد بود ، مقداری جای بداهه نوازی دارد .
در این مسائل شما به آن شاخ و برگ می‌دهید؟
لیلی افشار: بله درست و خوب گفتید.
خانم دکتر افشار، شما بیشتر خودتان را یک آهنگساز می‌دانید یا یک گیتار نواز؟
لیلی افشار: من نوازنده گیتار هستم . اگر چه قطعاتی برای گیتار تنظیم کرده‌ام اما خیلی آهنگسازی نکرده‌ام و آهنگسازها برایم قطعه می‌نویسند ،خیلی هم دوست دارم با آهنگسازان خبره از نزدیک کار کنم . آهنگسازانی مثل رضا وادی یا آهنگسازان ترک و خارجی هستند که با آنها کار کرده م و ایده هایمان را رد و بدل کرده‌ایم که مثلا از چه تکنیک یا هارمونی‌هایی استفاده کنیم بهتر است . اما کار اصلی من نوازندگی گیتار است.
شما ترجیح می‌دهید که تنها به تک‌نوازی بپردازید یا گروه نوازی را دوست دارید؟
لیلی افشار: تک نوازی را خیلی دوست دارم ؛ روی صحنه وقتی تک نواز هستی همه چیز زیر کنترل توست و نباید روی کس دیگری فکر کنی اما در عین حال کار کردن با نوازندگان دیگر هم برایم خیلی جالب است و گاهی با ویولونیست یا با ارکستر به عنوان سولیست می‌زنم. ولی عمده کار من تک نوازی است.
این تک‌نوازی شما به مثابه این نیست که شما در موسیقی به نوعی « تک رو» هستید؟
لیلی افشار: ببینید! آدم وقتی تک نوازی می‌کند باید خیلی اعتماد به نفس داشته باشد چون تمام چشم‌ها متوجه آن تک نواز است. من هم اعتماد به نفسش را دارم و باید آدم مقداری تک رو باشد تا بتواند این کار را انجام دهد.
تا آنجایی که من اطلاع دارم شما در زمینه نواختن گیتار هم جوایزی بدست آورده‌اید؟
لیلی افشار: من در طول دوران تحصیلم همیشه در مسابقات گیتار شرکت می‌کردم و از سال ۱۹۸۳ به این سو نیز جوایز زیادی کسب کرده‌ام که اگر به سایت من (لیلی افشار دات کام ) مراجعه کنید می‌بینید. برای یک نوازنده مهم است که در مسابقات و رقابت‌های مختلفی شرکت کند و جایزه ببرد.
از شما بعنوان اولین زن هنرمندی یاد می‌شود که در رشته نوازندگی گیتار در دنیا مدرک دکترا گرفتید . ممکن است در این باره هم توضیح بدهید؟
لیلی افشار: من وقتی ده سالم بود در تهران نوازندگی گیتار را شروع کردم و عاشق گیتار شدم همان جا تصمیم گرفتم برای تمام عمرم این ساز را بنوازم وقتی به آمریکا آمدم دیدم که می‌شود در زمینه نواختن این ساز تا مرحله دکترا هم پیش رفت . و من تا آخرش رفتم و هیچ نمی‌دانستم که قرار است اولین زنی باشم که در دنیا در رشته گیتار نوازی کلاسیک مدرک دکترا اخذ می‌کند و این امر برای خودم هم جالب بود.
شما به ایران هم سفر می کنید و تاکنون در آن جا کنسرت‌های بسیاری اجرا کرده ید . نگاه ایرانیان به این ساز و نوازندگی شما چگونه بوده و آیا شما در ایران کلاس‌های آموزشی هم دایر کرده‌اید؟
لیلی افشار: بله من هشت سال است که تابستانها والبته دو زمستان هم به ایران سفر کرده‌ام و در تهران و شیراز کنسرت اجرا کرده‌ام که با استقبال خوبی هم مواجه شده است و در ضمن کلاس‌های آموزشی هم در این سفرها دایر می‌کنم.
آیا تابستانها که شما اشاره کردید برای کسی که می‌خواهد دوره آموزشی گیتار را از سر بگذراند کافی است؟
لیلی افشار: بله وقتی که هنرآموز پشت سر هم و هر سال برگردد کافی است. خیلی از شاگردها هر سال برمی‌گردند و با من درس می‌خوانند و با روش تدریس من آشنا می شوند و توانسته‌ام در این مدت از نظر تکنیکی و موزیکالیته به آنها کمک کنم.
این شاگردان شما در واقع شاگردان پیشرفته هستند؟
لیلی افشار: بیشترشان بله؛ البته متوسط هم هستند اما من به همه آنها کمک می‌کنم . بچه‌های کوچک نه و ده ساله هم می‌آیند که به نظر من بایستی آنها را از همان اول راه تقویت کرد و راه درست موزیک نوازی را به آنها آموخت. ممکن است گاهی اوقات هنرآموز یک تکنیک را اشتباه بیاموزد و طبیعتا سخت‌تر است که آدم بتواند این اشتباه را در سنین بالا تصحیح کند بنابر این دوست دارم به بچه‌ها بیاموزم و مطمئن باشم که آنها از همان اول درست می‌آموزند.
ساز تخصصی شما گیتار است به نظر شما این ساز با کدام یک از سازهای ایرانی از نظر صدا و اجرا و نواختن نزدیک تر است؟
لیلی افشار: به سازهایی مثل تار و سه تار نزدیک است. من خودم عاشق سه تار هستم . می‌دانید که سه تار هم مثل گیتار کلاسیک با انگشت نواخته می‌شود و هیچ مضرابی ندارد.
آیا تا به حال خواسته‌اید که سه تار نوازی هم کنید؟
لیلی افشار: بله اتفاقا از روی نوارها و کتاب‌ها به خودم آموزش سه تار می‌دهم چون به آن بسیار علاقمندم.
شما الان در آمریکا چه می کنید؟
لیلی افشار: من الان در دانشگاه ممفیس ایالت تنسی در درجه پرفسورای گیتار در ۱۸ سال اخیر مشغول تدریس هستم . کنسرت‌های مختلفی اجرا کرده‌ام و چهار سی دی و یک دی وی دی هم به بازار عرضه کرده‌ام و در حال کار کردن بر روی پنجمین سی دی خودم هستم.
به این ترتیب شما زندگیتان را از راه اجرای کنسرت و تدریس می گذرانید؟
تا جایی که به یاد دارم بله، همیشه همین طور بوده است.