مرتضی مقتدايی، نايب رييس جامعه مدرسين حوزه علميه قم، روز چهار شنبه گفت: این نهاد حوزوی به زودی فهرست جدیدی از اسامی مراجع تقليد را اعلام خواهد کرد.
این تشکیلات مذهبی در يازدهم آذر سال ۱۳۷۳ و به دنبال مرگ آيت الله اراکی طی اطلاعيه‌ای، آيت الله محمد فاضل لنکرانی، آيت الله محمد تقی بهجت، آيت الله علی خامنه ای، آيت الله حسين وحيد خراسانی، آيت الله حاج ميرزا جواد تبريزی، آيت الله موسی شبيری زنجانی و آيت الله ناصر مکارم شيرازی را به عنوان مراجع تقليد معرفی کرد.
جامعه مدرسين حوزه علميه قم در حالی اين هفت نفر را به عنوان علما و مراجع تقليد شیعه معرفی کرد که آيت الله حسينعلی منتظری، سرشناس‌ترين روحانی مخالف حکومت، و همچنين آيت الله علی سيستانی، رهبر شيعيان در نجف، جايی در اين فهرست نداشتند.
درباره فهرست جدید اسامی مراجع و فهرست قبلی در گفت‌وگویی، نظر احمد قابل، پژوهشگر دینی را جویا شده‌ایم...
احمد قابل: بعد از فوت مرحوم آقای اراکی بود که برای اولین بار این اتفاق به این شکل افتاد که حاکمیت تمام دستگاه‌های تبلیغاتی‌اش را بسیج کرد برای حمایت از نظریه یک نهاد سیاسی به نام جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. اینها پا به میدان گذاشتند و معرفی کردند مراجع را و قصدشان هم فقط این بود که آقای خامنه‌ای را به عنوان مرجع در لیست بیاورند و مطرح کنند. اینطور نیست که مردم منتظر باشند و اگر این آقایان معرفی نکنند، در تحیر به‌سر ببرند.
عرض می کنم که جامعه مدرسین یک نهاد سیاسی وابسته به جناح راست است. یا به اصطلاح امروزی به جناح اصولگرا. تازه آن زمان امثال آقای مشکینی و آقای امینی و آقای آذری قمی و این تیپ آدم‌ها درون «جامعه» بودند و جزو بنیانگذاران اصلی جامعه بودند. عملاً گزینش آن زمان آنها به گونه‌ای بود که حتی بعضی از روحانیان وابسته به حکومت را عملاً نیاوردند در این لیست، چون نمی‌خواستند لیست شان خیلی طولانی شود. طبیعی بود که امثال آیت‌الله منتظری و آیت‌الله صانعی و آیت‌الله اردبیلی که در اردوگاه اصولگرایان قرار نمی‌گرفتند، به طور طبیعی کنار گذاشته می‌شدند. آنها مشکل کلی هم با آیت‌الله منتظری داشتند و آن این بود که آیت‌الله منتظری اصطکاکی به لحاظ سیاسی با رهبری قبلی کشور داشته از نظر آنها و بعد عزل شده بود. طرح مجدد مرجعیت او می‌تواند خطری مثلاً برای حاکمیت آقای خامنه ای داشته باشد.
آنها که از آقای منتظری به طور کلی می‌ترسند. از اینکه ایشان حتی بخواهد اعتبار اجتماعی‌اش را حفظ کند. لذا می بینید که در طول این مدت خودشان را موظف می دانستند که ایشان را هتک حیثیت کنند. الان به نظر می‌آید که اینها می خواهند امثال آقای صافی گلپایگانی، آقای سبحانی و آقای نوری همدانی را بیاورند و اگر بتوانند آقای جوادی آملی را (چون بعد از انتخابات آقای جوادی مواضع تندی خلاف رهبری گرفته بود و به شدت هم سر مواضع اش ایستاده بود)... طبیعی بود که اینها اگر احساس کنند که آقای جوادی همان مسیر را می خواهد ادامه دهد، اسم ایشان را نیاورند. ممکن هم است که برای دلجویی از ایشان که همچنان در اردوگاه خودشان نگاه دارند، ممکن است اسم ایشان را هم بیاورند و با آوردن اسم ایشان لیست شان از هفت نفر به حداقل هشت نفر ارتقاء پیدا کند.
چنین چیزی که ما در شریعت نداریم. کسی چنین حقی ندارد. مگر این مقام، مقامی است که کسی به آنها داده باشد؟ بحث علم است. اگر کسی علم داشته باشد، مگر می شود شما او را از مقام علمی‌اش خلع کنید؟
در همان لیست هفت نفره قبلی که جامعه مدرسین داد، یکی از بزرگوارانی که انتخاب شده بود، آیت‌الله شبیری زنجانی بود که الان هم در قید حیات‌اند. چهار نفر از آن لیست هفت نفره باقی ماندند که یکی شان آیت‌الله شبیری زنجانی است. ایشان همان زمان و همین الان تا همین قبل از جریان رویدادهای ماه‌های اخیر، کسانی که از ایشان می‌پرسیدند درباره مسئله تقلید، ایشان شائبه اعلمیت در آیت‌الله منتظری و آیت‌الله سیستانی را قطعی می‌دانست. یعنی می‌گفت بین این دو نفر اعلمیت برای من مردد است. یعنی اگر کسی می خواهد تقلید کند یا از آیت‌الله سیستانی تقلید کند یا از آیت‌الله منتظری.
این تشکیلات مذهبی در يازدهم آذر سال ۱۳۷۳ و به دنبال مرگ آيت الله اراکی طی اطلاعيه‌ای، آيت الله محمد فاضل لنکرانی، آيت الله محمد تقی بهجت، آيت الله علی خامنه ای، آيت الله حسين وحيد خراسانی، آيت الله حاج ميرزا جواد تبريزی، آيت الله موسی شبيری زنجانی و آيت الله ناصر مکارم شيرازی را به عنوان مراجع تقليد معرفی کرد.
جامعه مدرسين حوزه علميه قم در حالی اين هفت نفر را به عنوان علما و مراجع تقليد شیعه معرفی کرد که آيت الله حسينعلی منتظری، سرشناس‌ترين روحانی مخالف حکومت، و همچنين آيت الله علی سيستانی، رهبر شيعيان در نجف، جايی در اين فهرست نداشتند.
درباره فهرست جدید اسامی مراجع و فهرست قبلی در گفت‌وگویی، نظر احمد قابل، پژوهشگر دینی را جویا شده‌ایم...
احمد قابل: بعد از فوت مرحوم آقای اراکی بود که برای اولین بار این اتفاق به این شکل افتاد که حاکمیت تمام دستگاه‌های تبلیغاتی‌اش را بسیج کرد برای حمایت از نظریه یک نهاد سیاسی به نام جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. اینها پا به میدان گذاشتند و معرفی کردند مراجع را و قصدشان هم فقط این بود که آقای خامنه‌ای را به عنوان مرجع در لیست بیاورند و مطرح کنند. اینطور نیست که مردم منتظر باشند و اگر این آقایان معرفی نکنند، در تحیر به‌سر ببرند.
- آقای قابل، بار پیشین که جامعه مدرسین لیست مراجع هفتگانه را منتشر کرد، دو تن از مراجعی که در عالم تشیع بسیار سرشناس‌اند، یعنی آیت‌الله منتظری و آیت‌الله علی سیستانی، در این لیست نبودند. این را چگونه می‌شود تفسیر کرد؟
عرض می کنم که جامعه مدرسین یک نهاد سیاسی وابسته به جناح راست است. یا به اصطلاح امروزی به جناح اصولگرا. تازه آن زمان امثال آقای مشکینی و آقای امینی و آقای آذری قمی و این تیپ آدم‌ها درون «جامعه» بودند و جزو بنیانگذاران اصلی جامعه بودند. عملاً گزینش آن زمان آنها به گونه‌ای بود که حتی بعضی از روحانیان وابسته به حکومت را عملاً نیاوردند در این لیست، چون نمی‌خواستند لیست شان خیلی طولانی شود. طبیعی بود که امثال آیت‌الله منتظری و آیت‌الله صانعی و آیت‌الله اردبیلی که در اردوگاه اصولگرایان قرار نمی‌گرفتند، به طور طبیعی کنار گذاشته می‌شدند. آنها مشکل کلی هم با آیت‌الله منتظری داشتند و آن این بود که آیت‌الله منتظری اصطکاکی به لحاظ سیاسی با رهبری قبلی کشور داشته از نظر آنها و بعد عزل شده بود. طرح مجدد مرجعیت او می‌تواند خطری مثلاً برای حاکمیت آقای خامنه ای داشته باشد.
آنها که از آقای منتظری به طور کلی می‌ترسند. از اینکه ایشان حتی بخواهد اعتبار اجتماعی‌اش را حفظ کند. لذا می بینید که در طول این مدت خودشان را موظف می دانستند که ایشان را هتک حیثیت کنند. الان به نظر می‌آید که اینها می خواهند امثال آقای صافی گلپایگانی، آقای سبحانی و آقای نوری همدانی را بیاورند و اگر بتوانند آقای جوادی آملی را (چون بعد از انتخابات آقای جوادی مواضع تندی خلاف رهبری گرفته بود و به شدت هم سر مواضع اش ایستاده بود)... طبیعی بود که اینها اگر احساس کنند که آقای جوادی همان مسیر را می خواهد ادامه دهد، اسم ایشان را نیاورند. ممکن هم است که برای دلجویی از ایشان که همچنان در اردوگاه خودشان نگاه دارند، ممکن است اسم ایشان را هم بیاورند و با آوردن اسم ایشان لیست شان از هفت نفر به حداقل هشت نفر ارتقاء پیدا کند.
- آقای قابل، اگر کسی به عنوان مرجع تقلید شناخته شود، آیا دیگر علما و نهادهای عالی روحانی می توانند او را خلع مرجعیت کنند؟ مثلاً آیت‌الله منتظری، آیت‌الله سیستانی، به عنوان مراجع تقلید شناخته شده هستند. در تاریخ جمهوری اسلامی هم یک بار اتفاق افتاده و اعلام شد که از آیت‌الله شریعتمداری خلع مرجعیت شد. آیا اگر کسی مرجع بود، می شود او را خلع کرد؟
چنین چیزی که ما در شریعت نداریم. کسی چنین حقی ندارد. مگر این مقام، مقامی است که کسی به آنها داده باشد؟ بحث علم است. اگر کسی علم داشته باشد، مگر می شود شما او را از مقام علمی‌اش خلع کنید؟
در همان لیست هفت نفره قبلی که جامعه مدرسین داد، یکی از بزرگوارانی که انتخاب شده بود، آیت‌الله شبیری زنجانی بود که الان هم در قید حیات‌اند. چهار نفر از آن لیست هفت نفره باقی ماندند که یکی شان آیت‌الله شبیری زنجانی است. ایشان همان زمان و همین الان تا همین قبل از جریان رویدادهای ماه‌های اخیر، کسانی که از ایشان می‌پرسیدند درباره مسئله تقلید، ایشان شائبه اعلمیت در آیت‌الله منتظری و آیت‌الله سیستانی را قطعی می‌دانست. یعنی می‌گفت بین این دو نفر اعلمیت برای من مردد است. یعنی اگر کسی می خواهد تقلید کند یا از آیت‌الله سیستانی تقلید کند یا از آیت‌الله منتظری.