دیدار میلیبند از مسکو - تجدید نگرانی‌ها‌ی تهران

دیوید میلبند، وزیر خارجه بریتانیا

دیوید میلیبند، وزیر خارجه بریتانیا و جانشین احتمالی خاویر سولانا، مسئول روابط خارجی اتحادیه اروپا، پس از پنج سال ادامه روابط سرد بین لندن و مسکو، به روسیه سفر کرده است. طی دیدار میلیبند از مسکو، که اندکی پس از انجام سفری مشابه از سوی هیلاری کلینتون، وزیر خارجه ایالات متحده، انجام می‌شود، مسائل مربوط به ایران در دستور اصلی مذاکرات او با رهبران کرملین قرار دارد.

پنج سال پیش و در میانه دوران هشت ساله رئیس جمهوری ولادییمیر پوتین، به دنبال مسموم شدن الکساندر لیتوینینکو، فعال سیاسی روس و مخالف سرسخت او در لندن و به خصوص مرگ سریع وی بر اثر آلودگی اتمی، که گفته شد توسط یکی از ماموران امنیتی مسکو و طی «پرواز مرگ» به لندن صورت گرفته، روابط بریتانیا و روسیه به سرعت رو به سردی نهاد.

این روابط با و جود تلاش‌های پراکنده دو طرف هرگز به دوره قبل باز نگشت. پس از انتخاب باراک اوباما به ریاست جمهوری آمریکا و توسعه دامنه همکاری‌ها‌ی سیاسی بین مسکو و واشینگتن، روابط لندن با مسکو نیز فعال تر از پیش شد.

بریتانیا، پس از بهبود نسبی جایگاه مسکو در مناسبات خارجی غرب و جامعه اروپا، ضرورت توسعه مناسبات با مسکو را اینک بیش از هر زمان دیگر احساس می‌کند.

چنانچه مسائل مربوط به اشغال اوستیای جنوبی و ابخازیا ی گرجستان در سال ٢٠٠٨ روی نمی‌داد شاید اقدام تازه برای نزدیک‌تر ساختن مناسبات و همکاری‌ها‌ی دو کشور سریع‌تر صورت می‌گرفت.

بریتانیا به صورت سنتی دارای منافع خاص در جامعه جهانی و همواره متمایل به ایفای نقش بر جسته ای در نظام بین المللی بوده است. پس از شکل گرفتن آرایش سیاسی یک سال اخیر در کاخ سفید، که تدریجا به نزدیک ساختن نسبی مناسبات واشینگتن-مسکو انجامیده است، اینک لندن ایفای نقش سنتی خود را، در گرو داشتن روابط گرم با مسکو می‌بیند.

میلیبند در مسکو، به جز توسعه روابط دو جانبه، مسائل مربوط به ایران، افغانستان و خاورمیانه را نیز در دستور مذاکرات قرا داده است.

پس از انتشار پاسخ ایران به پیشنهاد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد عدم آمادگی تحویل اورانیوم غنی شده خود به مسکو، مسائل مربوط به برنامه‌ها‌ی اتمی‌ایران و نحوه بر خورد با آن بار دیگر در صدر خبر‌ها‌ی روز دنیا قرار گرفته است.

از سوی دیگر همزمان با اعلام نارضایتی عبدالله عبدالله از نحوه تدارکات در کابل برای انجام دور دوم انتخابات رییس جمهوری و ادامه تردید‌ها‌ پیرامون سلامت برگزاری انتخابات و احتمال خود داری او از شرکت در دور دوم رای گیری، مسئله افغانستان هم، علاوه بر نگرانی‌ها‌ی مربوط به ادامه جنگ با نیروهای طالبان، بعد تازه ای یافته است.

در کنار مسائل ایران و افغانستان، موضوع پیشبرد صلح در خاورمیانه نیز همچنان نگرانی عمده غرب بشمار می‌رود. با توجه عدم موفقیت دیدار خانم کلینتون با محمود عباس رئیس دولت خود گردان فلسطین، و بی نتیجه ماندن تلاش‌های او در جهت یافتن راهی برای از سر گیری مذاکرات صلح در فلسطین، میلبند، در تلاش ترمیم نارسایی‌ها‌ی موجود و پیگیری تلاش‌های خانم کلینتون در بخش عربی خاورمیانه است.

گفت‌وگو‌ها‌ی میلیبند در مسکو با سرگئی لاوروف، و مذاکر ات مستقیم او با دمیتری مدودیف، رئیس جمهور روسیه، تلاش تازه ای خواهد بود، در مسیری که هفته قبل هیلاری کلینتون آن را طی کرد.

جامعه جهانی به منظور ارسال پیامی‌ هماهنگ به تهران پیرامون برنامه‌ها‌ی اتمی‌ایران، نیازمند دست یافتن به هماهنگی بیشتر است. نقش میلیبند و بریتانیا را در این جهت، مسکو بیش از هر زمان دیگر اینک جدی تلقی می‌کند.

پس از سرخوردن تونی بلر نخست وزیر سابق بریتانیا، برای دست یافتن به شغل با اهمیت رئیس اتحادیه اروپا، اینک دیوید میلیبند، وزیر خارجه جوان آن کشور از شانس بی‌نظیری برای جانشینی خاویر سولانا دیپلمات ارشد جامعه اروپا برخور دار شده است.

پس از بازنشسته شدن سولانا در دو هفته آینده و جانشینی احتمالی او توسط میلبند، وزیر خارجه کنونی بریتانیا، وی نقش هدایت سیاست خارجی جامعه اروپا را بر عهده خواهد گرفت. این دومین شغل با اهمیت در داخل جامعه اروپا است و از نظر ایران نیز با توجه به سابقه هدایت مذاکرات با تهران توسط سولانا در گذشته، شناختن نقطه نظر‌ها‌ی میلیبند برای مسکو و همچنین ایران از اهمیت خاص بر خور دار است.

در کنار سه مسئله حاد بر شمرده در سیاست خارجی، وزیر خارجه بریتانیا با همتای خود سرگئی لاورف، مسائل مربوط به توسعه مناسبات و همکاری‌ها‌ی لندن و مسکو را نیز مطرح خواهد ساخت.

به جز اوباما که در نزدیک‌تر ساختن غیر مستقیم و الزامی‌ مناسبت لندن و مسکو موثر بوده است، جانشینی پوتین توسط مدودیف که در هر حال چهره ای ملایم‌تر و دارای تمایل بیشتری از پوتین برای همکاری با غرب است، به ایجاد شرایط بهتر در مناسبت دو کشور یار ی داده است.

با حضور مدودیف در کاخ کرملین، بریتانیا پنج سال پس از آغاز دوران روابط سرد با مسکو، به نظر می‌رسد که آماده فراموش ساختن حادثه‌ای است که در دوران ولادیمیر پوتین صورت پذیرفته بود. تهران نگران نزدیکی روابط لندن و مسکو و تاثیر آن در افزایش فشار‌ها‌ی جامعه جهانی است.

به نظر می‌رسد میلیبند در مسکو بار دیگر به لاوروف خاطر نشان خواهد کرد که «تصویب تحریم‌های تازه علیه تهران، به دنبال انتشار پاسخ اتمی‌اخیر ایران به آژانس ضروری است»، «تحویل موشک‌های اس ٣٠٠ در این زمان نامناسب است» و «تکمیل و راه اندازی راکتور بوشهر به سرپیچی‌ها‌ی بیشتر تهران از خواسته‌ها‌ی نظام جهانی خواهد انجامید».