در ۲۲ تیرماه ۲۰ سال پیش ، دکتر عبدالرحمن قاسملو ، دبیر کل آن زمان حزب دمکرات کردستان ایران و دو تن از یارانش به نام های عبدالله قادری و فاضل رسول، در جریان دیدار و گفت و گویی پنهانی با نمایندگانی از سوی دولت جمهوری اسلامی ایران در آپارتمانی در شهر وین در پایتخت اتریش کشته شدند.
با توجه به اقدامات همه جانبه ای که از سوی خانواده های مقتولان و نهادهای ایرانی و خارجی برای بازگشایی این پرونده به عمل آمده است اما دولت های گوناگون اتریش در طی ۲۰ سال گذشته از بازگشایی و پیگیری روند این پرونده پرهیز کرده اند.
سرنوشت این پرونده در نهایت به کجا خواهد انجامید؟ این پرسش اصل گفت و گوی ویژه این هفته رادیو فردا با مصطفی هجری، دبیر کل فعلی حزب دموکرات کردستان ایران است.
آقای هجری، روز دوشنبه ۲۲ تیرماه برابر است با بیستمین سالگرد ترور دکتر عبدالرحمن قاسملو ، دبیر کل حزب دموکرات کردستان ایران و دو تن از یارانش. بارها و بارها صحبت از بازگشایی پرونده این ترور به میان آمده است و تلاش هایی هم در این مورد صورت گرفته است. ولی سرنوشت این پرونده تا به حال روشن نشده است. به اعتقاد شما گره کار کجاست؟
مصطفی هجری: پرونده دکتر قاسملو و جریان دادگاه آن و تحقیقات مرتبط با آن یک موضوع سیاسی است تا یک مسئله حقوقی. چون در آن زمان این که حادثه روی داد خود قاتلان هم حضور داشتند. و در اختیار پلیس بودند. بنابر یک دستور سیاسی از سوی حکومت وقت اتریش، این افراد را تا فرودگاه اسکورت کرده و به تهران روانه‌اشان کردند. یعنی در همان زمان اگر کار تحقیقات انجام نشد به این دلیل نبود که دلیل یا مدرکی وجود نداشت و متاسفانه تا زمانی که این مسئله، یک مسئله سیاسی تلقی شود کار این پرونده در دادگاه به سرانجامی نخواهد رسید.
ممکن است اطلاعاتی درباره هویت این افراد نیز در اختیار ما قرار دهید؟
در این مورد زیاد نوشته شده و زیاد بحث شده است. هویت قاتلان به همان گروهی برمی گردد که به عنوان «دیپلمات تروریست ها» ی جمهوری اسلامی ایران مخالفان خودشان را از پای در می آوردند. این افراد در وین با شهید قاسملو و با همراهی دکتر فاضل رسول و عبدالله قادری نشست داشتند. پوشش مذاکره آنان هم این بود که از سوی دولت جمهوری اسلامی ایران آمده اند تا در رابطه با حل مشکلات و مسائل مردم کرد در کردستان ایران صحبت کرده یک راه حل مسالمت آمیز برای این مسائل پیدا کنند . البته بعدها مدارکی بدست آمد که نشان می داد گروه دومی هم حضور داشته است تا اگر گروه نخست نتواند ماموریت خود را به انجام برساند گروه دوم وارد عمل شوند.
چرا دکتر قاسملو جریان این دیدار پنهانی را با پلیس اتریش هماهنگ نکرده بود؟
به اعتقاد من دکتر قاسملو اعتماد بیشتری به جمهوری اسلامی ایران داشت. ایشان بنا بر تحلیل خودشان بر این باور بودند که بعد از خاتمه جنگ خسارت بار ایران وعراق، وقتی جمهوری اسلامی ایران بعد از آن همه کشتار و ویرانی اعلام آمادگی می کند که با عراق وارد مذاکره شود به این معناست که مسائل و مشکلات داخل ایران را هم حل و فصل کند. نکته دیگری که در جلب اعتماد دکتر قاسملو موثر بود این بود که قبل از آن نیز جلسه ای با حضور جلال طالبانی در این مورد برگزار شده بود و در آن جلسه نخست، نمایندگان ایران توانسته بودند تا حدی اعتماد دکتر قاسملو را جلب کنند. در هر حال این، یک انتقاد بر عملکرد شهید قاسملو بود که نمی بایستی به جمهوری اسلامی ایران اعتماد می کرد و می بایستی دولت اتریش را در جریان این دیدار قرار می داد تا از جانش محافظت به عمل می آمد. یا اینکه حداقل از تعداد دوستانی که در آن زمان در اتریش بودند به محل مذاکره دعوت به عمل می آمد تا بتوانند امنیت جلسه را تامین کنند.
شما در آغاز صحبتتان مقصر اصلی راکد ماندن پرونده دکتر قاسملو ویارانش را دولت اتریش دانستید. همان طور که می دانید اتریش یکی از اعضا بیست و هفت‌گانه اتحادیه اروپاست. شما آیا تا به حال از این اتحادیه درخواست کرده اید که دولت اتریش را در به جریان انداختن این پرونده تحت فشار قرار دهد؟
خیر. ما از اتحادیه اروپا درخواستی نکرده ایم. اما از نظر حقوقی و با مشاورت وکلای مجرب در این رابطه تحقیق و پرس و جو کرده ایم و پرسیده ایم که آیا وقت آن رسیده است که این پرونده به جریان بیافتد؟ و پس از انجام مراحل تحقیقات در یک دادگاه عادلانه مورد بررسی قرار گیرد؟ مشورتی که به ما دادند این بود که گفتند فعلا این امکان از نظر سیاسی وجود ندارد.
گروهی بر این باورند که اگر دولت اتریش در همان ۲۰ سال پیش و به محض وقوع این اتفاق ، عاملان و آمران این ترورها را به محاکمه می کشید چه بسا ترورهای پس از آن و قتل رستوران میکونوس برلین و سایر ترورهای دولتی هرگز عملی نمی شد. نگاه شما به این نظریه چگونه است؟
من هم دقیقا بر این باورم . در یک سخنرانی که به همین مناسبت در شهر وین انجام دادم گفتم که مقصر اصلی ادامه این ترورها خود اروپاییان بودند. اگر از اول یک عکس العمل جدی از خودشان نشان داده بودند همچنان که دادگاه برلین در رابطه با پرونده میکونوس نشان داد، مطمئنا جمهوری اسلامی ایران جرات ادامه این ترورها را نداشت. همچنان که بعد از ترور برلین و محاکمه میکونوس و اتهام آشکاری که متوجه دولت ایران شد و قاتلان در این رابطه دستگیر شدند باعث توقف این عملیات های تروریستی از سوی جمهوری اسلامی ایران شد.
به این ترتیب آیا شما به بازگشایی پرونده دکتر قاسملو و یارانش خوشبین هستید؟
من خوشبینم و فکر می کنم بالاخره یک روز این پرونده به جریان خواهد افتاد. اما کی این اتفاق خواهد افتاد؟ نمی توانم به طور دقیق بگویم.
یکی از شعارهای اصلی حزب دموکرات ایران که دبیر کلی آن به عهده شماست شعار« دموکراسی برای ایران ، خودمختاری برای کردستان» است . از محتوای این شعار بسیار واضح و روشن است که کردهای ایرانی خواهان جدایی از ایران نیستند. ولی برخی از افراد واژه خودمختاری را به معنای جدایی طلبی از ایران ارزیابی می کنند. آیا این طور است ؟
این شعاری که شما فرمودید تا قبل از برگزاری کنگره سیزدهم ، شعار اصلی ما بود. منتها بعد از برگزاری کنگره سیزدهم شعار حزب دموکرات ایران به شعار« ایران دموکراتیک فدرآل » تغییر پیدا کرد. به این معنا که اگر شعار سابق حزب دموکرات ایران خواستار خودمختاری برای مردم کردستان ایران بود از آن تاریخ به بعد این خودمختاری را برای کلیه ملیت های موجود در کشور ایران خواستار است . این خود دلیل بر این مدعاست که حزب دموکرات ایران چه قبل از این شعار و چه بعد از این شعار خواهان تجزیه طلبی نیست . حزبی که خواهان خودمختاری همه ملیت های کشورش می شود نمی تواند مدعی تجزیه طلبی باشد.
از سوی دیگر بر این باورم که اگر حزب دموکرات ایران خواهان تجزیه طلبی کردستان از ایران بود مانند بسیاری از سازمان های سیاسی کرد داخل و خارج از کشور هیچ واهمه ای از اظهار این درخواستش نداشت . هدف ما ماندن در چهارچوب کشور ایران و بدست آوردن حقوق سیاسی ملیت کرد و سایر اقلیت ها در ایران است.
رابطه حزب دموکرات ایران با کردهای شمال عراق و کردهای سایر کشورها همچون کشور سوریه و ترکیه چگونه است؟
ما کلا با همه گروه های مبارز دموکرات و آزادیخواه در هر کدام از بخش های کردستان رابطه بسیار دوستانه و نزدیکی داریم . همدیگر را می بینیم . در مورد اهدافمان مشورت می کنیم . و سعی مان بر این بوده است که رابطه مان را گسترش دهیم.
منظورتان از سایر بخش های کردستان دقیقا چیست ؟
منظورم بخش هایی از کردستان عراق، کردستان سوریه و کردستان ترکیه است.
نظر شما در ارتباط با تشکیل یک دولت مستقل کرد در محدوده خاورمیانه چیست؟
ایجاد یک دولت مستقل کرد در خاورمیانه امر عجیبی نیست . همچنان که در خاورمیانه بسیاری از ملیت ها و قومیت ها، استقلال خودشان را دارند. اگر زمانی این اتفاق برای کردهای کردستان به وقوع بپیوندد چیز غریبی نخواهد بود. منتها ما در قالب حزب دموکرات ایران فعلا بر این باوریم که حقوقمان را در چهارچوب کشورمان ایران پیگیری کنیم.
با توجه به اقدامات همه جانبه ای که از سوی خانواده های مقتولان و نهادهای ایرانی و خارجی برای بازگشایی این پرونده به عمل آمده است اما دولت های گوناگون اتریش در طی ۲۰ سال گذشته از بازگشایی و پیگیری روند این پرونده پرهیز کرده اند.
سرنوشت این پرونده در نهایت به کجا خواهد انجامید؟ این پرسش اصل گفت و گوی ویژه این هفته رادیو فردا با مصطفی هجری، دبیر کل فعلی حزب دموکرات کردستان ایران است.
آقای هجری، روز دوشنبه ۲۲ تیرماه برابر است با بیستمین سالگرد ترور دکتر عبدالرحمن قاسملو ، دبیر کل حزب دموکرات کردستان ایران و دو تن از یارانش. بارها و بارها صحبت از بازگشایی پرونده این ترور به میان آمده است و تلاش هایی هم در این مورد صورت گرفته است. ولی سرنوشت این پرونده تا به حال روشن نشده است. به اعتقاد شما گره کار کجاست؟
مصطفی هجری: پرونده دکتر قاسملو و جریان دادگاه آن و تحقیقات مرتبط با آن یک موضوع سیاسی است تا یک مسئله حقوقی. چون در آن زمان این که حادثه روی داد خود قاتلان هم حضور داشتند. و در اختیار پلیس بودند. بنابر یک دستور سیاسی از سوی حکومت وقت اتریش، این افراد را تا فرودگاه اسکورت کرده و به تهران روانه‌اشان کردند. یعنی در همان زمان اگر کار تحقیقات انجام نشد به این دلیل نبود که دلیل یا مدرکی وجود نداشت و متاسفانه تا زمانی که این مسئله، یک مسئله سیاسی تلقی شود کار این پرونده در دادگاه به سرانجامی نخواهد رسید.
ممکن است اطلاعاتی درباره هویت این افراد نیز در اختیار ما قرار دهید؟
در این مورد زیاد نوشته شده و زیاد بحث شده است. هویت قاتلان به همان گروهی برمی گردد که به عنوان «دیپلمات تروریست ها» ی جمهوری اسلامی ایران مخالفان خودشان را از پای در می آوردند. این افراد در وین با شهید قاسملو و با همراهی دکتر فاضل رسول و عبدالله قادری نشست داشتند. پوشش مذاکره آنان هم این بود که از سوی دولت جمهوری اسلامی ایران آمده اند تا در رابطه با حل مشکلات و مسائل مردم کرد در کردستان ایران صحبت کرده یک راه حل مسالمت آمیز برای این مسائل پیدا کنند . البته بعدها مدارکی بدست آمد که نشان می داد گروه دومی هم حضور داشته است تا اگر گروه نخست نتواند ماموریت خود را به انجام برساند گروه دوم وارد عمل شوند.
چرا دکتر قاسملو جریان این دیدار پنهانی را با پلیس اتریش هماهنگ نکرده بود؟
به اعتقاد من دکتر قاسملو اعتماد بیشتری به جمهوری اسلامی ایران داشت. ایشان بنا بر تحلیل خودشان بر این باور بودند که بعد از خاتمه جنگ خسارت بار ایران وعراق، وقتی جمهوری اسلامی ایران بعد از آن همه کشتار و ویرانی اعلام آمادگی می کند که با عراق وارد مذاکره شود به این معناست که مسائل و مشکلات داخل ایران را هم حل و فصل کند. نکته دیگری که در جلب اعتماد دکتر قاسملو موثر بود این بود که قبل از آن نیز جلسه ای با حضور جلال طالبانی در این مورد برگزار شده بود و در آن جلسه نخست، نمایندگان ایران توانسته بودند تا حدی اعتماد دکتر قاسملو را جلب کنند. در هر حال این، یک انتقاد بر عملکرد شهید قاسملو بود که نمی بایستی به جمهوری اسلامی ایران اعتماد می کرد و می بایستی دولت اتریش را در جریان این دیدار قرار می داد تا از جانش محافظت به عمل می آمد. یا اینکه حداقل از تعداد دوستانی که در آن زمان در اتریش بودند به محل مذاکره دعوت به عمل می آمد تا بتوانند امنیت جلسه را تامین کنند.
شما در آغاز صحبتتان مقصر اصلی راکد ماندن پرونده دکتر قاسملو ویارانش را دولت اتریش دانستید. همان طور که می دانید اتریش یکی از اعضا بیست و هفت‌گانه اتحادیه اروپاست. شما آیا تا به حال از این اتحادیه درخواست کرده اید که دولت اتریش را در به جریان انداختن این پرونده تحت فشار قرار دهد؟
خیر. ما از اتحادیه اروپا درخواستی نکرده ایم. اما از نظر حقوقی و با مشاورت وکلای مجرب در این رابطه تحقیق و پرس و جو کرده ایم و پرسیده ایم که آیا وقت آن رسیده است که این پرونده به جریان بیافتد؟ و پس از انجام مراحل تحقیقات در یک دادگاه عادلانه مورد بررسی قرار گیرد؟ مشورتی که به ما دادند این بود که گفتند فعلا این امکان از نظر سیاسی وجود ندارد.
گروهی بر این باورند که اگر دولت اتریش در همان ۲۰ سال پیش و به محض وقوع این اتفاق ، عاملان و آمران این ترورها را به محاکمه می کشید چه بسا ترورهای پس از آن و قتل رستوران میکونوس برلین و سایر ترورهای دولتی هرگز عملی نمی شد. نگاه شما به این نظریه چگونه است؟
من هم دقیقا بر این باورم . در یک سخنرانی که به همین مناسبت در شهر وین انجام دادم گفتم که مقصر اصلی ادامه این ترورها خود اروپاییان بودند. اگر از اول یک عکس العمل جدی از خودشان نشان داده بودند همچنان که دادگاه برلین در رابطه با پرونده میکونوس نشان داد، مطمئنا جمهوری اسلامی ایران جرات ادامه این ترورها را نداشت. همچنان که بعد از ترور برلین و محاکمه میکونوس و اتهام آشکاری که متوجه دولت ایران شد و قاتلان در این رابطه دستگیر شدند باعث توقف این عملیات های تروریستی از سوی جمهوری اسلامی ایران شد.
به این ترتیب آیا شما به بازگشایی پرونده دکتر قاسملو و یارانش خوشبین هستید؟
من خوشبینم و فکر می کنم بالاخره یک روز این پرونده به جریان خواهد افتاد. اما کی این اتفاق خواهد افتاد؟ نمی توانم به طور دقیق بگویم.
یکی از شعارهای اصلی حزب دموکرات ایران که دبیر کلی آن به عهده شماست شعار« دموکراسی برای ایران ، خودمختاری برای کردستان» است . از محتوای این شعار بسیار واضح و روشن است که کردهای ایرانی خواهان جدایی از ایران نیستند. ولی برخی از افراد واژه خودمختاری را به معنای جدایی طلبی از ایران ارزیابی می کنند. آیا این طور است ؟
این شعاری که شما فرمودید تا قبل از برگزاری کنگره سیزدهم ، شعار اصلی ما بود. منتها بعد از برگزاری کنگره سیزدهم شعار حزب دموکرات ایران به شعار« ایران دموکراتیک فدرآل » تغییر پیدا کرد. به این معنا که اگر شعار سابق حزب دموکرات ایران خواستار خودمختاری برای مردم کردستان ایران بود از آن تاریخ به بعد این خودمختاری را برای کلیه ملیت های موجود در کشور ایران خواستار است . این خود دلیل بر این مدعاست که حزب دموکرات ایران چه قبل از این شعار و چه بعد از این شعار خواهان تجزیه طلبی نیست . حزبی که خواهان خودمختاری همه ملیت های کشورش می شود نمی تواند مدعی تجزیه طلبی باشد.
از سوی دیگر بر این باورم که اگر حزب دموکرات ایران خواهان تجزیه طلبی کردستان از ایران بود مانند بسیاری از سازمان های سیاسی کرد داخل و خارج از کشور هیچ واهمه ای از اظهار این درخواستش نداشت . هدف ما ماندن در چهارچوب کشور ایران و بدست آوردن حقوق سیاسی ملیت کرد و سایر اقلیت ها در ایران است.
رابطه حزب دموکرات ایران با کردهای شمال عراق و کردهای سایر کشورها همچون کشور سوریه و ترکیه چگونه است؟
ما کلا با همه گروه های مبارز دموکرات و آزادیخواه در هر کدام از بخش های کردستان رابطه بسیار دوستانه و نزدیکی داریم . همدیگر را می بینیم . در مورد اهدافمان مشورت می کنیم . و سعی مان بر این بوده است که رابطه مان را گسترش دهیم.
منظورتان از سایر بخش های کردستان دقیقا چیست ؟
منظورم بخش هایی از کردستان عراق، کردستان سوریه و کردستان ترکیه است.
نظر شما در ارتباط با تشکیل یک دولت مستقل کرد در محدوده خاورمیانه چیست؟
ایجاد یک دولت مستقل کرد در خاورمیانه امر عجیبی نیست . همچنان که در خاورمیانه بسیاری از ملیت ها و قومیت ها، استقلال خودشان را دارند. اگر زمانی این اتفاق برای کردهای کردستان به وقوع بپیوندد چیز غریبی نخواهد بود. منتها ما در قالب حزب دموکرات ایران فعلا بر این باوریم که حقوقمان را در چهارچوب کشورمان ایران پیگیری کنیم.