روز سه شنبه یوکیا آمانو دیپلمات ژاپنی بعد از پشت سر گذاشتن یک رقابت طولانی بر سر کرسی ریاست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، کار خود را به عنوان مدیرکل جدید این آژانس آغاز کرد. به این ترتیب دوره ریاست ۱۲ ساله محمد البرادعی به پایان رسید.
یوکیا آمانو ۶۲ ساله است و سال‌ها در وزارت خارجه ژاپن در زمینه مسائل مربوط به خلع سلاح هسته‌ای و منع گسترش تسلیحاتی فعالیت کرده است.
چالش‌های اصلی رئیس جدید
به نوشته خبرگازی رویترز، به نظر می‌رسد که ایران توافقی را که با میانجیگری آژانس برای انتقال اورانیوم غنی شده این کشور به خارج پیشنهاد شده بود، رد کرده است. در ماه‌های اخیر وجود مرکز غنی سازی دوم ایران که تاسیس آن مدتها مخفی نگاه داشته شده بود، برملا شد. علاوه بر این ایران بازرسی و کنترل ماموران آژانس در برخی زمینه‌ها را محدود کرده است.
روز یکشنبه طرح‌های خود برای احداث ۱۰ مرکز غنی سازی دیگر را اعلام کرد که قرار است کار احداث آنها طی دو ماه آینده آغاز شود. به نظر می‌رسد که این یک واکنشی تند به قطعنامه اخیر هیئت رئیسه آژانس بود، که طی آن ایران به خاطر ادامه پنهان کاری در برنامه‌های هسته‌ای خود از سوی این نهاد محکوم شد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نگران است که دولت ایران در سال‌های اخیر احتمالا فعالیت‌های هسته‌ای دیگری را به صورت پنهانی انجام داده است. کارشناسان مسائل هسته‌ای و خلع سلاح اتمی معتقدند که رئیس جدید آژانس باید بر تجدید سازمان و افزایش کنترل و بازرسی از برنامه‌های هسته‌ای ایران تمرکز کند. بنا بر گزارش رویترز، دیپلمات‌ها می‌گویند یوکیا آمانو برخلاف محمد البرادعی از توانایی و وزن دیپلماتیک لازم برای مذاکره با دو طرف برخوردار نیست و بعید است در دوران ریاست وی توافق مربوط به انتقال اورانیوم غنی شده ایران به خارج پیشرفت چندانی داشته باشد.
اگر توافق انتقال اورانیوم ایران به نتیجه نرسد چه خواهد شد؟
رویترز می‌نویسد قدرت‌های غربی هشدار داده‌اند که در این صورت در اوایل سال آینده میلادی تحریم و اقدامات تنبیهی علیه ایران را تشدید خواهند کرد. خطر بزرگ‌تر و دراز مدت این است که اسرائیل با نوعی حمایت از سوی آمریکا به مراکز هسته‌ای ایران حمله کند. اگر ایران بتواند اورانیوم غنی شده خود را به غلظت تسلیحاتی برساند قادر خواهد بود در آینده نزدیک یک یا دو بمب هسته‌ای تولید کند.
کارشناسان تسلیحات هسته‌ای معتقدند که در صورت ادامه بن بست فعلی برخی کشورها ممکن است به این نتیجه برسند که حمله نظامی تنها راه پیشگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای است. اما مسئولان ارشد دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا می‌گویند بعید است ایران قبل از سال ۲۰۱۳ بتواند مواد هسته‌ای با غلظت تسلیحاتی را تولید کند.
وضعیت کشورهای دیگر در چارچوب نظارت آژانس
منتقدان می‌گویند کشورهای کره شمالی و سوریه دو مورد دیگر از عملکرد ضعیف آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای هستند که در آینده باید نظارت و کنترل بر آنها افزایش یابد. دولت کره شمالی از مذاکرات شش جانبه مربوط به خلع سلاح هسته‌ای خارج شده و بازرسی‌های آژانس از تاسیسات هسته‌ای این کشور را متوقف کرده است.
دولت سوریه حدود یک سال است که درخواست‌های آژانس برای بازرسی را بی‌پاسخ گذاشته است. در حال حاضر آژانس مشغول بررسی گزارش دستگاه‌های اطلاعاتی غربی است که ادعا می‌کنند سوریه تلاش کرده است به شکل پنهانی یک راکتور تولید پلتونیوم احداث کند. گفته می‌شود محل احداث این مرکز غنی سازی در سال ۲۰۰۷ میلادی با حمله هوایی اسرائیل با خاک یکسان شد.
چالش‌های دیگر رئیس جدید آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای
رویترز می‌نویسد یکی از مسائل اصلی پاسخ به درخواست حدود ۶۰ کشور جهان برای استفاده از تکنولوژی هسته‌ای است. برخی از این کشورها در مناطق حساس و خطرناک جهان قرار دارند. آژانس باید راهی پیدا کند که ضمن دادن امکان بهره برداری از انرژی هسته‌ای، این کشورها نتوانند برای مصارف تسلیحاتی از آن استفاده کند. محمد البرادعی در دوران ریاست خود بر آژانس ایده احداث یک بانک یا مرکز بین‌المللی ذخیره و نگه‌داری سوخت هسته‌ای را مطرح کرد و مقدمات اولیه برای اجرای این طرح را فراهم کرده است. آقای آمانو رئیس جدید آژانس باید این طرح را به مراحل اجرایی برساند.
در عین حال فعالیت‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحت تاثیر آنچه که محمد البرادعی «بودجه بخور و نمیر» توصیفش می‌کرد، به شدت ضعیف شده است. رئیس جدید این نهاد باید کشورهای عضو را قانع کند که سهم خود را در تامین بودجه این نهاد افزایش دهند.
یوکیا آمانو چقدر محبوبیت دارد؟
آقای آمانو در یک رقابت شدید با برتری بسیار ناچیزی به ریاست این نهاد رسید. حامیان اصلی کشورهای صنعتی و پیشرفته بودند و کاملا مشخص بود که بر سر ریاست بر این نهاد بین کشورهای پیشرفته و کشورهای در حال توسعه اختلاف و رقابت شدیدی وجود دارد.
کشورهای در حال توسعه معتقدند که یوکیا آمانو به گروه کشورهای بزرگ صاحب قدرت هسته‌ای به رهبری آمریکا بسیار نزدیک است. او باید برای جلب اعتماد کشورهای در حال توسعه که حدود نیمی از کرسی‌ها را در هیئت رئیسه آژانس در اختیار دارند، تلاش زیادی به خرج دهد.
در مقابل حامیان آقای آمانو معتقدند که وی با برخورداری از نرمش در برخورد و مذاکرات دیپلماتیک، فرد مناسبی برای «غیرسیاسی» کردن یا «سیاست زدایی» این نهاد خواهد بود.
این گروه از کشورها مدعی‌اند که محمد البرادعی با موضع گیری‌های سیاسی و اعلام نظر در مورد روش‌های حل بحران مثل مخالفت با تحریم ایران، از وظایف اصلی خود به عنوان رئیس یک نهاد فنی و ناظر، دور می‌شد.
یوکیا آمانو ۶۲ ساله است و سال‌ها در وزارت خارجه ژاپن در زمینه مسائل مربوط به خلع سلاح هسته‌ای و منع گسترش تسلیحاتی فعالیت کرده است.
چالش‌های اصلی رئیس جدید
به نوشته خبرگازی رویترز، به نظر می‌رسد که ایران توافقی را که با میانجیگری آژانس برای انتقال اورانیوم غنی شده این کشور به خارج پیشنهاد شده بود، رد کرده است. در ماه‌های اخیر وجود مرکز غنی سازی دوم ایران که تاسیس آن مدتها مخفی نگاه داشته شده بود، برملا شد. علاوه بر این ایران بازرسی و کنترل ماموران آژانس در برخی زمینه‌ها را محدود کرده است.
روز یکشنبه طرح‌های خود برای احداث ۱۰ مرکز غنی سازی دیگر را اعلام کرد که قرار است کار احداث آنها طی دو ماه آینده آغاز شود. به نظر می‌رسد که این یک واکنشی تند به قطعنامه اخیر هیئت رئیسه آژانس بود، که طی آن ایران به خاطر ادامه پنهان کاری در برنامه‌های هسته‌ای خود از سوی این نهاد محکوم شد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نگران است که دولت ایران در سال‌های اخیر احتمالا فعالیت‌های هسته‌ای دیگری را به صورت پنهانی انجام داده است. کارشناسان مسائل هسته‌ای و خلع سلاح اتمی معتقدند که رئیس جدید آژانس باید بر تجدید سازمان و افزایش کنترل و بازرسی از برنامه‌های هسته‌ای ایران تمرکز کند. بنا بر گزارش رویترز، دیپلمات‌ها می‌گویند یوکیا آمانو برخلاف محمد البرادعی از توانایی و وزن دیپلماتیک لازم برای مذاکره با دو طرف برخوردار نیست و بعید است در دوران ریاست وی توافق مربوط به انتقال اورانیوم غنی شده ایران به خارج پیشرفت چندانی داشته باشد.
اگر توافق انتقال اورانیوم ایران به نتیجه نرسد چه خواهد شد؟
رویترز می‌نویسد قدرت‌های غربی هشدار داده‌اند که در این صورت در اوایل سال آینده میلادی تحریم و اقدامات تنبیهی علیه ایران را تشدید خواهند کرد. خطر بزرگ‌تر و دراز مدت این است که اسرائیل با نوعی حمایت از سوی آمریکا به مراکز هسته‌ای ایران حمله کند. اگر ایران بتواند اورانیوم غنی شده خود را به غلظت تسلیحاتی برساند قادر خواهد بود در آینده نزدیک یک یا دو بمب هسته‌ای تولید کند.
کارشناسان تسلیحات هسته‌ای معتقدند که در صورت ادامه بن بست فعلی برخی کشورها ممکن است به این نتیجه برسند که حمله نظامی تنها راه پیشگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای است. اما مسئولان ارشد دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا می‌گویند بعید است ایران قبل از سال ۲۰۱۳ بتواند مواد هسته‌ای با غلظت تسلیحاتی را تولید کند.
وضعیت کشورهای دیگر در چارچوب نظارت آژانس
منتقدان می‌گویند کشورهای کره شمالی و سوریه دو مورد دیگر از عملکرد ضعیف آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای هستند که در آینده باید نظارت و کنترل بر آنها افزایش یابد. دولت کره شمالی از مذاکرات شش جانبه مربوط به خلع سلاح هسته‌ای خارج شده و بازرسی‌های آژانس از تاسیسات هسته‌ای این کشور را متوقف کرده است.
دولت سوریه حدود یک سال است که درخواست‌های آژانس برای بازرسی را بی‌پاسخ گذاشته است. در حال حاضر آژانس مشغول بررسی گزارش دستگاه‌های اطلاعاتی غربی است که ادعا می‌کنند سوریه تلاش کرده است به شکل پنهانی یک راکتور تولید پلتونیوم احداث کند. گفته می‌شود محل احداث این مرکز غنی سازی در سال ۲۰۰۷ میلادی با حمله هوایی اسرائیل با خاک یکسان شد.
چالش‌های دیگر رئیس جدید آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای
رویترز می‌نویسد یکی از مسائل اصلی پاسخ به درخواست حدود ۶۰ کشور جهان برای استفاده از تکنولوژی هسته‌ای است. برخی از این کشورها در مناطق حساس و خطرناک جهان قرار دارند. آژانس باید راهی پیدا کند که ضمن دادن امکان بهره برداری از انرژی هسته‌ای، این کشورها نتوانند برای مصارف تسلیحاتی از آن استفاده کند. محمد البرادعی در دوران ریاست خود بر آژانس ایده احداث یک بانک یا مرکز بین‌المللی ذخیره و نگه‌داری سوخت هسته‌ای را مطرح کرد و مقدمات اولیه برای اجرای این طرح را فراهم کرده است. آقای آمانو رئیس جدید آژانس باید این طرح را به مراحل اجرایی برساند.
در عین حال فعالیت‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحت تاثیر آنچه که محمد البرادعی «بودجه بخور و نمیر» توصیفش می‌کرد، به شدت ضعیف شده است. رئیس جدید این نهاد باید کشورهای عضو را قانع کند که سهم خود را در تامین بودجه این نهاد افزایش دهند.
یوکیا آمانو چقدر محبوبیت دارد؟
آقای آمانو در یک رقابت شدید با برتری بسیار ناچیزی به ریاست این نهاد رسید. حامیان اصلی کشورهای صنعتی و پیشرفته بودند و کاملا مشخص بود که بر سر ریاست بر این نهاد بین کشورهای پیشرفته و کشورهای در حال توسعه اختلاف و رقابت شدیدی وجود دارد.
کشورهای در حال توسعه معتقدند که یوکیا آمانو به گروه کشورهای بزرگ صاحب قدرت هسته‌ای به رهبری آمریکا بسیار نزدیک است. او باید برای جلب اعتماد کشورهای در حال توسعه که حدود نیمی از کرسی‌ها را در هیئت رئیسه آژانس در اختیار دارند، تلاش زیادی به خرج دهد.
در مقابل حامیان آقای آمانو معتقدند که وی با برخورداری از نرمش در برخورد و مذاکرات دیپلماتیک، فرد مناسبی برای «غیرسیاسی» کردن یا «سیاست زدایی» این نهاد خواهد بود.
این گروه از کشورها مدعی‌اند که محمد البرادعی با موضع گیری‌های سیاسی و اعلام نظر در مورد روش‌های حل بحران مثل مخالفت با تحریم ایران، از وظایف اصلی خود به عنوان رئیس یک نهاد فنی و ناظر، دور می‌شد.