سال ۲۰۱۵ همچنان سالی بود که ایرباس بر بوئینگ برتری داشت. این شرکت در سال گذشته میلادی توانسته است حدود ۱۰۲۲ فروند هواپیما بفروشد، در حالی که بوئینگ ۷۴۳ هواپیما فروخته است.
گذشته از رقابت همیشگی ایرباس و بوئینگ، شرکت‌های دیگر هم سعی دارند سهم خود را در بازار افزایش دهند. شرکت سوخو از روسیه، شرکت بمباردیر از کانادا و شرکت امبرائر از برزیل پس از بوئینگ از اصلی‌ترین شرکت‌های حاضر در بازار هستند.
اما رونمایی از دو محصول یکی از چین و دیگری از ژاپن نشان می‌دهد بازیگران ساخت هواپیما تجاری در جهان رو به افزایش است.
در اواخر سال میلادی شرکت میتسوبیشی اولین پرواز را با جت ام‌آر‌جی انجام داد. این جت که قرار است در سال ۲۰۱۸ به مشتریان تحویل داده شود یکی از بهترین گزینه‌ها برای هواپیماهای زیر ۱۰۰ نفر برای صنعت هوایی ایران است. هواپیمای ام‌آر‌جی ۹۰ نفر گنجایش دارد و در جهت تصاحب بخشی از بازار جت‌های منطقه‌ای و برد کوتاه تولید شده است. موتور این هواپیما توسط شرکت پرت اند ویتنی آمریکا تولید می‌شود. این شرکت یکی از قوی‌ترین سازندگان موتورهای توربو جت دنیاست که از مشهور‌ترین ساخته‌هایش می‌توان به موتور هواپیماهای نظامی‌مانند اف ۱۴، اف ۱۵، اف ۱۸، اف ۲۲ و اف ۳۵ اشاره کرد.
طبق تحقیقات شرکت میتسوبیشی، میزان تقاضا برای هواپیماهایی از این کلاس در ۲۰ سال آینده، پنج هزار سفارش خواهد بود و این شرکت امیدوار است تا ۵۰ درصد این بازار را به خود اختصاص دهد.
ژاپن امیدوار است بتواند با محصولات جدید شرکت میتسوبیشی به یکی از بازیگران اصلی صنعت هوانوردی در جهان تبدیل شود. امید مشابهی را هم کشور چین دارد که در اواخر سال ۲۰۱۵ از اولین هواپیمای مسافربری با گنجایش متوسطش، با نام کوماک سی۹۱۹ رو نمایی کرد.
کوماک سی۹۱۹، از دو نوع موتور استفاده می‌کند اولین موتور (گزینه اصلی برای خریداران ) ساخت یک شرکت مشترک فرانسوی آمریکایی با نام CFM است. این شرکت که حاصل همکاری مشترک دو شرکت جنرال الکتریک آمریکا و شرکت سفران فرانسه است، موتور هواپیماهای ایرباس ۳۲۰ و بوئینگ ۷۳۷ در برخی مدل‌ها را تولید می‌کند.
موتور این شرکت که بر کوماک سی۹۱۹ قرار گرفته، مدل LEAP است؛ این موتور که مدرن ترین موتور هواپیماهای سایز متوسط در جهان محسوب می‌شود، روی هواپیماهای بوئینگ ۷۳۷ مکس هم استفاده شده است. بوئینگ معتقد است این موتور ۱۰ درصد مصرف سوخت را کاهش می‌دهد.
البته کوماک از یک موتور چینی هم بهره می‌برد که توسط شرکت هواپیماسازی چین تولید می‌شود و CJ-۱۰۰۰A نام دارد.
طراحی هواپیمای کوماک سی۹۱۹ بسیار شبیه هواپیمای کانادایی بمباردیر سری سی است. به همین دلیل برخی کارشناسان احتمال کپی‌برداری از این هواپیما کانادایی برای هواپیمای چینی را رد نکرده‌اند. جالب‌ترین نکته هم استفاده قطعات یکسان از کارخانه‌ای یکسان در کوماک سی۹۱۹ است.
در هواپیمای سری سی شرکت بمباردیر در قسمت‌های قطعات سیستم ارابه فرود از محصول شرکت لیبهر آلمان، در بخش APU (واحد قدرت کمکی ) از محصول شرکت هانی‌ول آمریکا، و در بخش کنترل و هدایت از محصول شرکت راک ول کولینز آمریکا استفاده شده است.
شرکت بازرگانی هواپیمایی چین هم که عملیات ساخت و طراحی کوماک سی۹۱۹ را بر عهده داشته دقیقا از همین قطعات استفاده کرده است.
بر پایه گزارش که شبکه خبری سی‌ان‌ان منتشر کرده، تنها در سه بخش اصلی قطعات هواپیما، تولیدکنندگان چینی فعال هستند. البته در این بخش‌هاهم تولیدکنندگان چینی با همکاری شرکت‌هایی از فرانسه و آمریکا این کار را انجام داده‌اند.
طراحی و تولید هواپیمای مسافربری پیشتر هم در چین سابقه داشته است. چینی‌ها در سال ۱۹۸۰ نیز هواپیمای مسافربری وای-۱۰ که یک کپی آشکار از بوئینگ ۷۰۷ بود را با «مهندسی معکوس» ساخته بودند. از آن هواپیما تنها دو فروند ساخته شد و پروژه آن پس از آزمایش‌های پرواز ضعیف، بدون سر و صدا کنار گذاشته شد.
رونمایی و معرفی از کوماک برخی نگرانی‌هارا در ایران مبنی بر خرید این هواپیمای چینی برای خطوط هوایی ایران دامن زد است، نگرانی که پیشتر با انتشار خبر خرید سوخو ۱۰۰ از روسیه آغاز شده بود.
در سال ۲۰۱۵ شرکت سوخو تلاش بسیاری برای پیدا کردن مشتری برای هواپیمای سوخو سوپر ۱۰۰ در نمایشگاه‌های هوایی مختلف کرد، که تنها موفق شد ۶۰ فروند هواپیما به خطوط هوایی داخلی روسیه بفروشد اما اعلام خبر خرید ۱۰۰ فروند از هواپیما سوخو ۱۰۰ توسط ایران، برای این شرکت در سال ۲۰۱۵ خبر خوبی بود.
یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌های سوخو نسبت به همتایان غربی قیمت ارزان‌تر آن است. هر فروند سوخو ۱۰۰ حدود ۳۵ میلیون دلار قیمت دارد. در حالی که بویینگ ۷۳۷ در ارزان‌ترین مدل ۸۰ میلیون دلار و ایرباس ۳۱۸ هم ۷۳ میلیون دلار قیمت دارند.
خانواده هواپیماهای سوخوی سوپرجت ۱۰۰ از ۷۸ تا ۹۸ صندلی در کلاس‌های مختلف ظرفیت دارد.
موتور این هوایپما با نام SaM۱۴۶ ساخت یک کنسرسیوم مشترک بین شرکت روسی نپوسترن و شرکت فرانسوی «سافران» است. نپوسترن قوی‌ترین سازنده موتورهای هواپیماهای جنگی روسیه است و موتور سوخو ۲۷، ۳۰، ۳۵ و تی ۵۰ را ساخته است.
سفران فرانسوی هم سازنده موتور جنگنده فوق پیشرفته رافائل فرانسه است. البته این شرکت در همکاری با شرکت جنرال الکتریک ساخت بخشی از موتورهای هواپیماهای ایرباس و بویینگ را هم انجام داده، که معروف‌ترین آن موتور ایرباس ۳۴۰ است که سهم شرکت فرانسوی ۵۰ درصد در این پروژه بود.
طراحی بدنه سوپر جت ۱۰۰ توسط شرکت سوخو انجام گرفته، اما مشاور طراحی شرکت بویینگ بوده است. سیستم کنترل بال توسط شرکت لیبهر آلمان و داخل هواپیما توسط شرکت پنین فارینای ایتالیا طراحی شده و شریک استراتژیک سوخو برای ساخت این هوایپما هم شرکت آلنیای ایتالیا است. بیشتر تجهیزات اویونیک، الکترونیکی و ناوبری هوایپما هم توسط شرکت تالس فرانسه طراحی و ساخته شده‌اند. عمده مدافعان خرید سوخو ۱۰۰ می‌گویند این هوایپما حاصل از به هم آوردن فناری شرقی و غربی است.
دو رقیب سر سخت و بسیار با کیفیت سوخو یعنی سری سی شرکت بمباردیر کانادا ۶۱ میلیون دلار و مدل ای۲ امبرائر برزیل حدود ۴۷ میلیون دلار قیمت دارند.
بمباردیر کانادا در سال ۲۰۱۵ مذاکراتی را هم با طرف‌های ایرانی برای فروش چندین مدل از هواپیماهایش انجام داد.
ایران تا ۱۰ سال آینده نیاز به حداقل ۴۰۰ هواپیمای نو دارد که از این تعداد ۶۰ درصد آن‌ها هواپیماهایی با ظرفیت صندلی ۸۰ تا۲۰۰ مسافر است که بتواند مسیر‌های مراکز استان‌ها در ایران و همچنین مسیر‌های کشورهای اطراف ایران را پوشش دهند.
بازار ایران می‌تواند برای شرکت بمباردیر با توجه به قیمت ارزان هواپیماهایش نسبت به ایرباس و بوئینگ گزینه مناسبی باشد. شرکت بمباردیر به تازگی سری جدید هواپیماهای خود با نام سری «سی» را معرفی کرده است. مدل سی‌اس ۱۰۰ این شرکت ۱۲۰ نفره و مدل سی‌اس ۳۰۰ هم ۱۶۰ نفر ظرفیت دارند.
این هواپیما از نظر مشخصات فنی رقیب سر سختی برای هوایپماهای ایرباس و بوئینگ محسوب می‌شوند و البته بزرگ‌ترین حسن این دو مدل قیمت ارزان‌تر آن است.
قیمت گونه تجاری بمباردیر به طور میانگین ۳۰ درصد ارزان‌تر از هم‌رده‌های ایرباس و بوئینگ است.
با توجه به این خصوصیات شرکت بمباردیر در سال ۲۰۱۵ فعالیت خود را برای فروش هواپیمای سری سی خود افزایش داد اما نتوانست چندان در زمینه فروش این هواپیما در نمایشگاه بزرگ مانند نمایشگاه هوایی پاریس خوب عمل کند.
یکی از دلایل مهم برای ناکامی بمباردیر کانادا، رقبات شدید بوئینگ با مدل ۷۳۷ مکس و ایرباس با مدل ۳۲۰ نئو بود. با اینکه فروش ۳۰۰ فروند بوئینگ ۷۳۷ مکس یک موفقیت برای بوئینگ محسوب می‌شود اما ایرباس با فروش نزدیک به ۸۰۰ فروند ای ۳۲۰ نئو بسیار موفق‌تر از بوئینگ عمل کرد.
با این میزان فروش تا کنون ۴۵۰۰ سفارش‌گذاری برای ایرباس ۳۲۰ و سه هزار سفارش گذاری برای بوئینگ ۷۳۷ انجام گرفته است. ایرباس ۳۲۰ نئو در سال ۲۰۱۶ و بوئینگ ۷۳۷ مکس در سال ۲۰۱۸ وارد بازار می‌شوند. به‌نظر می‌رسد با توجه به این اطلاعات، در بخش هواپیمای متوسط همچنان تا سال‌ها بوئینگ پشت سر ایرباس خواهد ماند. در بخش هواپیماهای پهن پیکر هم ایرباس برای اینکه بازی را در برابر هواپیما پیشرفته ۷۸۷ بوئینگ واگذار نکند در سال ۲۰۱۵ میلادی با تحویل ایرباس ۳۵۰ به هواپیمایی قطر، این مدل هواپیما را وارد بازار کرد.