اجلاس سران گروه ۲۰، در سایه جنگ علیه اسد

اعلام تصمیم باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا، برای کسب موافقت نهایی از کنگره و در نتیجه به تعویق افتاد حمله نظامی احتمالی آمریکا علیه سوریه، اجلاس دو روزه سران بیست قدرت اقتصادی بزرگ دنیا را که روسیه میزبان آن است، در سایه خود قرار داده است.

باوجود لغو دیدار دوجانبه اوباما-پوتین که قرار بود در حاشیه کنفرانس سران ۲۰ صورت گیرد (به تلافی پناه دادن روسیه به ادوارد اسنودن مامور اطلاعاتی سابق آمریکا)، تعویق حمله نظامی آمریکا علیه اسد می‌تواند زمینه تجدید نظر در این تصمیم و انجام گفت‌وگوهای مستقیم رهبران دو دولت آمریکا و روسیه را بار دیگر فراهم سازد.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهورس روسیه، روز شنبه ۳۱ ماه اوت، طی یک کنفرانس خبری، ضمن انتقاد تند از آمریکا به‌خاطر وارد ساختن اتهام علیه اسد مبنی بر استفاده از سلاح شیمیایی در روز ۲۱ ماه اوت در سوریه، یادآور شد: اگر چه گروه ۲۰ فاقد اقتدار قانونی است و نمی‌تواند جانشین شورای امنیت سازمان ملل تلقی شود، در عین حال موقعیت مناسبی است که می‌تواند برای طرح موضوع (سوریه) مورد استفاده قرار گیرد.

روسیه به‌شدت با مداخله نظامی آمریکا در سوریه مخالف است و حمله نظامی احتمالی آمریکا به منظور تنبیه اسد را «توطئه‌ای» برای هموار ساختن مسیر مداخله مستقیم نظامی در سوریه و باراکناری اسد می‌داند.

در صورتی که حمله نظامی مورد انتظار آمریکا علیه اسد پیش از برگزاری اجلاس سران گروه۲۰ در سن‌پترزبورگ صورت می‌گرفت، مناسبات انتقادی واشینگتن مسکو، در وضعیت دشوارتری قرار می‌گرفت، در حالی که واشینگتن علاوه بر نیاز به همکاری نزدیک با مسکو برای پایان بخشیدن به جنگ داخلی سوریه، همراهی مسکو را به‌منظور دست یافتن به نتایج لمسی در مذاکرات اتمی آینده با تهران، پیشبرد مذاکرات از سر گرفته شده فلسطینیان و اسرائیل، خارج ساختن نیروهای نظامی ناتو از افغانستان در سال آینده، استقرار سیستم دفاع موشکی، ادامه کاهش کلاهک‌های اتمی و سلاحهای موشکی و همچنین همکاری‌های اطلاعاتی و عملیاتی برای مقابله با تهدیدات تروریستی، بسیار با اهمیت می‌داند.

سردی مناسبات واشینگتن-مسکو

اوباما در ابتدای دوره اول رئیس جمهوری خود وعده داده بود که واشینگتن شروع تازه‌ای در مناسبات با مسکو خواهد داشت و پیش از دیدار ماه ژوئیه سال ۲۰۰۹ از مسکو و گفت‌وگو با دیمیتری مدودف، رئیس جمهور وقت روسیه، با اعلام لغو طرح ایجاد سپر دفاع موشکی در جمهوری چک و لهستان امتیاز بزرگی به میزبان خود واگذار کرده بود.

مناسبات واشینگتن-مسکو با انتخاب دوباره پوتین به رئیس جمهوری در ماه مارس سال ۲۰۱۲، بار دیگر در مسیر انتقادی قرار گرفت. عدم حمایت مسکو از اتخاذ مواضع سخت‌تر علیه برنامه‌های اتمی جمهوری اسلامی در شورای امنیت و به‌خصوص پیشگیری از تصویب قطعنامه علیه رژیم اسد در شورای امنیت که روسیه عضو دائمی آن است، سردی مناسبات دو قدرت هسته‌ای بزرگ جهان را افزایش داد.

افزایش میزان تلفات جنگ داخلی سوریه، پویتن را در مجامع جهانی در شرایط دشواری قرار داد، به طوری‌که طی کنفرانس ماه ژوئن سال جاری سران هشت کشور قدرتمند دنیا (در ایرلند شمالی)، رئیس جمهور روسیه از بقیه گروه عملا جدا ماند. استفان هارپر، نخست وزیر دست راستی کانادا، با طعنه و اشاره به روسیه در شب برگزاری اجلاس اظهار داشت: اجتماع ما مرکب از هفت کشور صنعتی، به‌علاوه یک است.

انزوای سیاسی اوباما

یکی از نکاتی که پوتین طی کنفرانس خبری روز شنبه خود در انتقاد از اوباما به آن اشاره کرد، دریافت جایزه صلح نوبل توسط او، و در عین حال «جنگ طلبی و تضعیف ساختار‌های قانونی در مناسبات بین الملل» (دور زدن شورای امنیت برای تدارک حمله نظامی علیه رژیم اسد) بود.

نحوه رفتار اوباما در هدایت سیاست خارجی آمریکا طی پنج سال گذشته در داخل و خارج از آن کشور از سوی مخالفان به دفعات مورد انتقاد قرار گرفته است. شاید عدم ثبات وی در تعریف هویت خود به عنوان دارنده جایزه صلح نوبل، و عدم توفیق در تلفیق آن با مسئولیت‌های عهده‌دار بودن فرماندهی نیروهای نظامی تنها ابر قدرت جهان، به جلب این گونه انتقادات دامن زده است.

اعلام تصمیم اوباما مبنی بر تعویق حمله نظامی علیه اسد به بعد از طرح موضوع در کنگره، بهانه تازه‌ای در اختیار منتقدان آمریکایی و غیر آمریکایی و او را در انزوای شخصی قرار داد، به‌طوری‌که، طی روزهای اخیر، به جز فرانسوا اولاند رئیس جمهوری فرانسه، هیچ یک از دیگر همراهان سنتی آمریکا، حتی آقای استفان هارپر نخست وزیر محافظه کار کانادا، داوطلب اعلام پشتیبانی از وی برای تدارک حمله نظامی به سوریه نشده‌اند.

رئیس جمهوری آمریکا در شرایطی عازم شرکت در کنفرانس سران گروه ۲۰ شده، که حتی تصمیم کنگره آمریکا برای حمایت از اقدام نظامی دولت اوباما علیه اسد، به‌خصوص با در نظر داشتن رد تقاضای مشابه نخست وزیر بریتانیا در پارلمان آن کشور، و افزایش فشار از سوی اقلیت در پارلمان فرانسه برای انجام رای گیری مشابه، قطعی نیست.

اگر چه کنفرانس سران گروه ۲۰ به‌منظور هماهنگ کردن تلاش‌های جهانی برای دست یافتن به رشد با دوام اقتصادی و از میان برداشتن موانع توسعه اقتصادی برگزار می‌شود، در عین حال کنفرانس دو روزه این هفته در سن‌پترزبورگ فرصتی در اختیار رئیس جمهوری آمریکا قرار داده تا پیش از اعلام رای کنگره، و شاید با هدف تاثیر گذاری بر آن، موضوع سوریه را با سران چهار عضو اصلی شورای امنیت سازمان ملل و همچنین قدرت‌های محلی، مانند ترکیه و عربستان سعودی به بحث بگذارد.

دست یافتن رئیس جمهوری آمریکا به یک توافق قطعی با روسیه، به‌منظور برگزاری کنفرانس ژنو ۲ و داخل شدن در مذاکرات فوری با تمامی طرف‌های درگیر و یا دارای منافع خاص در جنگ داخلی سوریه، می‌تواند ضمن ترمیم مناسبات واشینگتن-مسکو، کنفرانس سران گروه ۲۰ را در جایگاه یک مجمع تاثیر گذار سیاسی در مناسبات جهانی قرار دهد.

______________
یادداشت‌ها بیانگر نظر نویسندگان آنهاست و نه بازتاب دیدگاه‌های رادیو فردا.