فیلمی در مورد یهودیان ایرانی‌تبار برنده «اسکار اسرائیل»

فیلم سینمایی «بابا جون» که به تازگی در سینماهای اسرائیل اکران شده و زندگی خانواده‌ای از سه نسل یهودیان ایرانی تبار در اسرائیل را نشان می‌دهد، جایزه «اسکار اسرائیل» در سال ۲۰۱۵ را به خود اختصاص داد.

به گزارش رسانه‌های اسرائیل، جایزه سینمایی سالیانه اسرائیل با نام «اوفیر» در بیست و ششمین سال آن در بندر اشدود، در شامگاه دوشنبه ۳۰ شهریور به یووال دلشاد، کارگردان «بابا جون» اعطاء گردید.

این فیلم که کارگردان ایرانی زاده‌اش را در دو سال اخیر به خود مشغول کرده بود، تنها دو هفته پیش و زود‌تر از موعد مقرر، بر پرده سینماهای اسرائیل رفت.

با اعلام اعطای جایزه بر‌تر سینمایی اسرائیل به این فیلم، منقد سینمایی روزنامه جروزالم پست «بابا جون» را «بهترین فیلمی که تا کنون درسینمای اسرائیل ساخته شده»، توصیف کرد.

سایر منقدین در رسانه‌های اسرائیل نیز اعطای «اسکار» محلی به این فیلم را «حق» آن دانستند.

در آیین اعطای جوایز «اوفیر»، «بابا جون» افزون بر «بهترین فیلم» چهار جایزه دیگر را نیز به خود اختصاص داد.

«بابا جون» نخستین فیلم بلند ساخته یووال دلشاد، توانست بر فیلم‌های کارگردانان قدر دیگر غلبه کند.

هرچند بخشی از مکالمات «بابا جون» به زبان فارسی و به لهجه یهودیان قدیمی ایرانی است، اما در گزارش‌های رسانه‌ای در باره آن، به عنوان «نخستین فیلم فارسی زبان در اسرائیل» معرفی شد.

یووال دلشاد تاکید کرده که «بابا جون» روایت زندگی خانواده خود آنهاست که پدربزرگ و مادربزرگش در اوایل دهه پنجاه میلادی از یک جامعه سنتی ایرانیان یهودی به اسرائیل مهاجرت کردند.

پدربزرگ یووال اصرار داشت که فرزندان و نوه‌ها باید شغل او را که مزرعه پرورش بوقلمون در یک «موشاو» در صحرای نگب بود، پی گیری کنند اما نوه نوجوان، نافرمانی می‌کند.

پدربزرگ می‌خواست نوه سیزده ساله‌اش، موتی، که به «سن تکلیف» رسیده، در مزرعه به کار مشغول شود اما جوانک عاشق روغن زدن قطعات ماشین‌های قدیمی و ابتکار روی آن‌ها به امید ساخت دوچرخه یا ماشینی دست ساز است.

با وجود این نافرمانی «موتی» و ناخشنودی پدر و پدربزرگ، صمیمت در این خانواده در اوج است.

یووال دلشاد که سناریو نویس فیلم نیز هست، برای بازیگری در اثر خود، از شماری از یهودیان ایرانی الاصل ساکن اسرائیل بهره برد، اما نوید نگهبان بازیگر سر‌شناس ایرانی را نیز از لس آنجلس به اسرائیل دعوت کرد.

در همین حال، کارگردان از شماری از اعضای خانواده خود و دیگر ایرانی زادگانی که در اسرائیل می‌شناخت، به عنوان بازیگران غیر حرفه‌ای در این فیلم استفاده کرد.

«بابا جون» حتی پیش از اکران در اسرائیل از سوی شماری از جشنواره‌ها یا صاحبان رشته سینما‌ها در کانادا، آمریکا، ژاپن، آلمان و قطر مورد توجه قرار گرفت و برای اکران در سینماهای تجاری برخی از این کشور‌ها به فروش رفت.

«بابا جون» و سبک زندگی یهودیان ایرانی در اسرائیل که در این فیلم بازتاب می‌یابد، در مقطعی مورد توجه مردم این کشور و سینمای جهانی قرار گرفته که مناسبات اسرائیل و ایران متشنج‌تر از هر مقطع زمانی دیگر است و مخالفت دولت اسرائیل با توافق اتمی به دست آمده در مورد برنامه اتمی ایران، به یک معضل بین المللی مبدل شده است.

از نخستین سال‌های تشکیل دولت اسرائیل تا دهه نود میلادی گروه‌هایی از یهودیان ایرانی به اسرائیل مهاجرت کرده و ساکن آن شدند اما تا قبل از ستاره شدن خواننده‌ای مانند خانم ریتا، ایرانی زادگان با حفظ سنت پدران خود که فروتنی و زندگی به دور از توجه دیگران و‌گاه انزوا را دنبال می‌کنند، کمتر حضوری در صحنه‌های هنری اسرائیل داشته‌اند.

در همین حال، به نوشته هاآرتص، خانم میری رگب، وزیر فرهنگ اسرائیل، دوشنبه ۳۰ شهریور، در مراسم توزیع جوایز اسکار سینمایی اسرائیل، گفت «بابا جون بازتابی از فرهنگ یهودیان ایرانی‌الاصل ساکن اسرائیل است و لایق این جایزه بود».