مدارک تازهای در خصوص دلایل سکوت بریتانیا در ماجرای اعدام فرزاد بازفت، روزنامهنگار ایرانی ساکن بریتانیا، در سال ۱۹۹۰ در عراق، در دسترس عموم قرار گرفتهاست.
فرزاد بازفت، خبرنگار ایرانی تبار مقیم بریتانیا بود که در ماه مارس سال ۱۹۹۰ توسط دولت صدام حسین به دار آویخته شد. خبر اعدام او که در آن زمان در نشریه آبزرور مینوشت، به واکنشهایی گسترده در جهان انجامید. دولت آن زمان بریتانیا، به نخست وزیری مارگارت تاچر، با آنکه این عمل را «ظالمانه» خوانده بود، اما هیچ اقدامی در قبال دولت عراق انجام نداد.
به گزارش گاردین، حالا مدارکی منتشر شده که نشان میدهد، دولت بریتانیا نگران به خطر افتادن موقعیت صادارات سود آورش به عراق بوده است.
تاریخ یادداشتهای تازه منتشر شده از کابینه بریتانیا، به دو سال پس از استفاده صدام حسین از گاز شیمایی خردل علیه مردم حلبچه و تنها چند ماه پیش از حمله عراق به کویت باز میگردد. این یادداشتها نشان میدهد که حتی تا آن زمان، مسئله تجارت با عراق در راس مسائل مد نظر وزرای بریتانیا بود.
وقتی فرزاد بازفت، به دلیل اتهام هرگز ثابت نشدهی «جاسوسی برای اسرائیل» و پس از چندین ماه حبس در زندان انفرادی اعدام میشود، لندن برای ساکت کردن افکار عمومی قول به مقابله با دولت عراق میدهد. اما این قول تنها در حد حرف باقی میماند و بریتانیا حتی دولت عراق را تحریم هم نمیکند.
در یادداشتی که از سوی نورمان لامونت، دبیر کل وزارت خزانهداری به داگلاس هارد، وزیر خارجه وقت، نوشته شده، آمده است که محدود کردن تجارت با دولت عراق «در نگرش دولت عراق بیتاثیر خواهد بود» و «آسیب نامناسبی به صنایع بریتانیا» وارد خواهد کرد.
هارد در پاسخ اذعان میدارد که «انظار عمومی در اینجا عمیقا از رفتار عراق شوکه شدهاست». اما، او هم همانند لامونت معتقد بود که «ما حضور تجاری قابل توجهی در عراق داریم که باید از آن محافظت کنیم».
لامونت، که حالا لقب لرد را دارد، به آبزرور گفته است چیز زیادی از این اتفاق که ۲۷ سال پیش رخ داده، به یاد ندارد. او گفته است «من خاطرهای از درگیر بودن در این ماجرای غمانگیز ندارم. هرچند به خوبی یادم میآید که از شنیدن این تراژدی و مرگ این مرد جوان شوکه شدم. مباحثی بود در خصوص اینکه او چقدر بریتانیایی است. او پاسپورت ایرانی داشت و این یک مسئله تعیین کننده بود. او شهروند بریتانیا نبود».
فرزاد بازفت، که اصلیتی ایرانی داشت اما مقیم بریتانیا بود، به همراه گروهی از خبرنگاران در پاییز سال ۱۹۸۹ توسط دولت صدام حسین به کشور عراق دعوت شد تا شاهد «انتخابات» آن زمان در بخش کردنشین عراق باشد. این ششمین سفر بازفت به عراق بود. سفر او همچنین با انتشار گزارشی، در نشریه ایندیپندنت، در خصوص انفجارهایی در یک مرکز نظامی در جنوب بغداد همزمان شد. این گزارش حاکی از مشکوک بودن این انفجارها و همینطور آزمایش موشکهای بالستیک و ساخت سلاحهای شیمایی در این مرکز نظامی بود.
بازفت به همراه یک پرستار بریتانیایی به نام دافن پریش، به محل این انفجارها میرود، عکس میگیرد و از خاک آن نمونه برداری میکند اما در روز برگشت به بریتانیا، در حالیکه در فرودگاه منتظر پروازش بود، دستگیر میشود؛ او را به یک سلول انفرادی در زندان ابوغریب میبرند، شکنجه میکنند و یک ماه بعد در برابر دوربینهای تلوزیونی اعتراف میکند که «جاسوس دولت اسرائیل» است.
در سال ۲۰۰۳، سرهنگ خادم عسگر که یکی از بازجوهای بازفت بود، به آبزرور میگوید او میدانسته بازفت بیگناه است، اما چون این دستور مستقیم صدام حسین بود که او را محکوم و اعدام کنند، کاری از دستش بر نمیآمد.
جسد بازفت چند ماه پس از اعدام، بدون هیچ تشریفاتی، برای پدر و مادرش فرستاده شد. در مدارکی که در سال ۲۰۰۳ از عراق بدست آمده، مشخص شده که صدام به خوبی از بیگناهی بازفت باخبر بوده، اما میخواسته «درسی به مارگارت تاچر بدهد».