خبرگزاری رویترز روز پنجشنبه در گزارشی اختصاصی نوشت، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال گذشته میلادی قرار بوده که یک گزارش مفصل درباره ایران منتشر کند، که به دلیل پیشرفت مذاکرات با ایران، از این اقدام دست کشیده است.
گزارشی که منابع آگاه به این خبرگزاری گفته‌اند، احتمالا شامل شواهدی درباره ابعاد احتمالا نظامی برنامه هسته‌ای ایران می‌شده است.
گزارشی که آژانس قراربوده منتشر کند، گزارشی قطور بوده است. گزارشی که پس از گزارش سال ۲۰۱۱ میلادی می‌توانست خبرساز شود. رویترز می‌نویسد این گزارش که بنا بر گفته منابع آگاه به این خبرگزاری، سال گذشته میلادی تهیه شده بود، به احتمال زیاد به نارضایتی طرف ایرانی می‌انجامید و تلاش‌ها برای دستیابی به راه‌حل و توافقی بین ایران و جامعه بین‌المللی را با مشکل مواجه می‌کرد.
آنطور که این منابع به خبرگزاری رویترز گفته‌اند نهاد ناظر بر فعالیت‌های اتمی ِ سازمان ملل متحد، تا اطلاع ثانوی دست از انتشار این گزارش کشیده است. گزارشی که منابع آگاه به رویترز گفته‌اند انتشار آن می‌توانست نگرانی‌ها درباره ماهیت احتمالا نظامی برنامه هسته‌ای ایران را افزایش دهد. البته از زمان انتشار این گزارش رویترز، آژانس بین المللی انرژی اتمی به آن واکنشی نشان نداده است.
یکی از منابع آگاه که به دلیل حساس موضوع مورد بحث رویترز نام او را فاش نکرده به این خبرگزاری گفته است که گزارش جدید ِ منتشر نشده، احتمالا «اطلاعات به روز شده‌ای در احتمال بعد نظامی» برنامه هسته‌ای ایران در بر داشته است.
اگرچه، دینا اسفندیاری محقق انستیتوی بین‌المللی مطالعات استراتژیک در لندن معتقد است که اطلاعات این گزارش احتمالی، احتمالا بازهم شواهد محکم و قطعی‌ای درباره ماهیت نظامی نبوده است. او دراین باره به رادیو فردا می‌گوید «من فکر می‌کنم که اگر در این گزارش شواهد قطعی‌ای وجود داشت که ایران فعالیت‌هایی درزمینه نظامی داشته یا حتی شواهدی درباره ادامه تحقیقات دراین باره وجود داشت، آژانس نمی‌توانست به راحتی از انتشار آن صرف نظر کند و آن را با کشورهای درگیر در این موضوع در میان نگذارد. درک من از آنچه رویترز مطرح کرده این است که این گزارش احتمالا درباره فعالیت‌های پیشین ایران بوده، از پیشین منظورم پیش از سال ۲۰۰۳ میلادی است و اینکه این سوال را مطرح کند که آیا این فعالیت‌ها ادامه داشته است یا خیر. در نتیجه به نظرم انتشار این گزارش نمی‌توانست تاثیری تصمیم ساز در این روند کنونی داشته باشد.»
اگر گزارشی که رویترز می‌گوید حال آژانس از انتشار آن منصرف شده، منتشر می‌شد، دومین گزارش پس از سال ۲۰۱۱ میلادی می‌بود، که مستقیما درباره احتمال وجود ابعاد نظامی در برنامه هسته‌ای ایران به صورت عمومی سخن می‌گفت.
گزارش سال ۲۰۱۱ آژانس، به اعمال تحریم‌های مرتبط با صنعت نفت ایران از جانب اتحادیه اروپا منجر شد. در آن گزارش اتهام‌هایی علیه برنامه هسته‌ای ایران منتشر و بنا بر شواهدی غیر قطعی ایران متهم به تلاش برای دستیابی به سلاح اتمی شده بود. تلاشی که بنابر این گزارش ادامه دار بوده است.
ایران این اتهامات را رد کرده بود و همواره نیز اعلام کرده است که برنامه هسته‌ای‌اش صرفا جنبه صلح‌آمیز دارد. گزارش سال ۲۰۱۱ درحالی منتشر شد، که مارک هیبز، تحلیلگر ارشد مسایل هسته‌ای در بنیاد کارنگی در برلین معتقد است، انتشار عمومی آن، مخالفانی داشت. آقای هیبز با اشاره به اینکه آژانس تا سال ۲۰۱۱ تلاش داشت تا این گزارش‌ها به صورت عمومی منتشر نشود، و بنا به درخواست آمریکا و چند کشور دیگر در این سال درباره ابعاد احتمالا نظامی برنامه هسته‌ای گزارش داد، می‌گوید: «آمریکا و متحدان اروپایی‌اش به خصوص هم اکنون با مشکل بررسی این اتهامات علیه ایران، روبه‌رو هستند چرا که حال همه از این اتهامات خبر دارند. در سال ۲۰۱۱ زمانی که آژانس بنا داشت این گزارش را منتشر کند، کشورهایی از جمله روسیه، خواستار مخفی نگه داشتن این اطلاعات بودند، چرا که معتقد بودند اینکه فقط مذاکره کنندگان با ایران، از این اتهامات آگاه باشند، می‌تواند مذاکره با ایران و دستیابی به توافق با این کشور را راحت‌تر کند. اما این اتفاق افتاده است. و حال زمانی‌ست که ایران و مذاکره کنندگان با این کشور، باید واقعیت را بپذیرند و به سوال‌های آژانس دراین زمینه پاسخ داده شود.»
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که مقر آن در وین است، در حال حاضر دو وظیفه اصلی در قبال پرونده هسته‌ای ایران دارد؛ یکی: مذاکرات آژانس با ایران است که به صورت موازی و جدا از مذاکرات شش قدرت جهانی پی گرفته می‌شود. مذاکراتی که تا کنون دومین توافق هم در جریان آن به دست آمده است و ایران سعی در اعتماد سازی و پاسخگویی به سوالات آژانس را دارد. در توافق هفت موردی ایران و آژانس که تا ۲۵ اردیبهشت مهلت دارد، یکی از مواردی که ایران آماده ارائه توضیح درباره آن است، ارائه اطلاعات درباره کار بر روی چاشنی‌های انفجاری است، که یکی از مواردی‌ست که در گمانه‌زنی درباره ماهیت نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران مطرح شده بود. تحلیلگران اگرچه این موضوع را کافی نمی‌دانند اما قدم مثبتی ارزیابی کرده‌اند.
وظیفه دیگر که در پی توافق ژنو و دستیابی به سند اقدام مشترک بر عهده آژانس گذاشته شده است، نظارت بر نحوه اجرای این توافق است، که بنا بر یکی از اسناد تازه افشا شده آژانس دراین باره، این نهاد بین‌المللی از نحوه اجرای توافق و اقدامات ایران در این زمینه از جمله توقف غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم و همچنین اکسید کردن محموله اورانیوم بیست درصد غنی شده، ابراز رضایت کرده است.
مارک هیبیز از بنیاد کارنگی درباره اقدامات آژانس در قبال ایران بر این باور است که این بازرسی‌ها به دستیابی به یک توافق با ایران، کمک می‌کند.
او به رادیوفردا می‌گوید: «این مهم است که بدانیم، این‌ها یک مجازات برای ایران نیست. این تحقیقات برای این نیست که ایران مجبور شود بپذیرد که برنامه هسته‌ای‌اش در گذشته ماهیت نظامی داشته است. این تحقیقات برای این است که مطمئن شوند که وقتی با ایران به توافق می‌رسند، آژانس درک کاملا دقیقی درباره توانایی‌های ایرانی در زمینه سلاح داشته باشد. اگر این پایه نباشد، آژانس نمی‌تواند به صورت دقیق صحه گذاشته و بگوید که این برنامه صلح‌آمیز است. از همین رو ایران باید با آژانس همکاری کند.»
شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار است از روز دوشنبه هفته آینده، در وین تشکیل جلسه دهد، و یکی از موضوعاتی که در نشست فصلی این شورا مطرح خواهد شد، موضوع برنامه هسته‌ای ایران و مذاکرات ِ در جریان بین این کشور و شش قدرت جهانی خواهد بود.
گزارشی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی «منتشر نکرد»
رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی