آیا اینترنت از هوشمندی ما می‌کاهد؟

نیکلاس کار کارشناس تکنولوژی مدرن در کتاب تازه خود به نام « سطحی ها» نگاهی دارد به تاثیر استفاده مکرر و همه روزه از اینترنت بر هوشمندی و قدرت تفکر کابران.

در بخشی از این کتاب چنین نوشته شده است: «پشت میزکار و کامپیوتر می نشینم که کار کنم. اما بعد از دو دقیقه شروع می کنم به خواندن ای میل ها ، و پس از جواب دادن به چند ای میل برمی گردم سرکار. دوباره چند دقیقه دیگر صندوق پیامک ها را چک می کنم. اگر پیامی باشد جواب می دهم. چند دقیقه بعد یک وب سایت خبری معتبر را باز می کنم تا ببینم دنیا دست کیست. برمی گردم سرکار اما چند دقیقه بعد به یاد حساب بانکی و سهام خود می افتم، صفحه مخصوص را باز کرده و آن را نیز مرور می کنم. برمی گردم سرکار اما باز چند دقیقه بعد... من بابت این وضعیت شکایتی ندارم. من هم دوست دارم که اطلاعات را در هر کجا و در هر زمان در اختیار داشته باشم. ولی در عین حال من فکر می کنم که با ادامه این روش من یک چیزی را دارم از دست می دهم و آن قدرت و عادت به تمرکز، حوصله و دقت است. منظورم را متوجه می شوید؟»

نشریه کریستین ساینس مانتیتور در مطلبی در معرفی کتاب نیکلاس کار به نام «سطحی ها» توضیح می دهد که به اعتقاد نویسنده « اینترنت نه تنها موضوعات خبری و غیر خبری را به ما دیکته می کند بلکه چگونگی فکر کردن و اندیشیدن ما را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.» نویسنده این کتاب براساس تحقیقات علمی که روی روش کار نورون های مغز صورت گرفته می افزاید:« تمام فعالیت ها و تماس های نورون های مغز انسان چه در مورد آموزش و چه در زمینه حافظه، چه در زمینه احساس ، ادراک و شنیدن فکر کردن همه قابل تغییر هستند. دانشوران معتقدند که تحت تاثیر استفاده از کامپیوتر ، تلویزیون و حتی تلفن همراه کارکرد این نورون ها در حال تغییراند.»

نیکلاس کار در کتاب خود پیشرفت های گوناگون در تاریخ ارتباطات را بررسی می کند از زمان تنظیم الفبا و خط مدرن گرفته تا زمان اختراع ماشین چاپ و توضیح می دهد که چگونه استفاده از ابزارهای بصری نحوه ادراک و کارکرد مغز ما را تحت تاثیر قرار داده است. توضیح می دهد که چرا زبان های مختلف متناسب با شکل ظاهری کلمات بر بخش تصویری مغز تاثیر یم گذارند. به عنوان مثال در افرادی که به زبان انگلیسی تکلم می کنند به خاطر مقاومت در نحوه نوشتن کلمات با اصوات آنها به نسبت کسانی که به زبان ایتالیایی صحبت می کنند بخش مربوط به شناخت اشکال در مغز آنها بیشتر توسعه می یابد.

کریستین ساینس مانیتور در ادامه معرفی کتاب «سطحی ها» به قلم نیکلاس کار می افزاید که در این کتاب تفاوت ها بین خواندن با خواندن مطالب روی وب سایت ها بررسی شده و نویسنده معتقد است که مطالعه یک کتاب یک اثر ادبی و یا تاریخی ، مستلزم دقت و کنکاش در متن است در حالیکه نحوه ارائه مطالب در وب سایت ها طوری است که خواننده را به مطالعه سرسری ، پراکنده عجولانه و بی دقت عادت می دهد.

نیکلاس کار در کتاب خود توضیح می دهد که وجود لینک های متعدد در کنار هر مطلب می تواند نوعی سردرگمی و یا تردید در مطالعه آن صفحات ایجاد می کند. هر گاه که خواننده با یک لینک ، آگهی و یا صفحه جدید در کنار متن اصلی مواجه می شود رشته افکار و تمرکز خود را از دست می دهد. تحقیقات نشان داده که افرادی که متون اینترنتی را در صفحاتی بدون هر گونه لینک اضافی می خوانند مضون نوشته ها را بهتر درک کرده و به خاطر می سپارند.

کریستین ساینس مانیتور در ادامه این مطلب می افزاید که پژوهشگران آلمانی در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده اند که کاربران اینترنت به طور متوسط ۱۰ ثانیه و یا حتی کمتر صرف خواندن یک صفحه می کنند. جاکوب نلسون یکی از این پژوهشگران در تحقیقات خود به این نتیجه رسید که افراد معمولا به شکل حرف انگلیسی F یک نگاه سریع به هر صفحه می اندازند. ابتدا یک خط افقی بالای صفحه را نگاه می کنند و بعد به شکل یک ستون عمودی به پایین صفحه می روند و یک نیم نگاهی هم به وسط صفحه می اندازند. وقتیکه از وی سئوال شد به این شکل چطور می توان متن را خواند وی در پاسخ گفت :«نکته در همین است. آنها متن را نمی خوانند.»

نیکلاس کار در بخشی از کتاب خود می نویسد:« به غیر از الفبا و اعداد به جرئت می توان گفت که اینترنت نیرومندترین دستاورد تکنولوژیکی است که نحوه کاکرد مغز انسانها را تحت تاثیر خود قرار خواهد داد.»

سقراط فیلسوف یونان باستان زمانی هشدار داده بود که « نوشتن ، نهادینه کردن فراموشی است و در حقیقت نسخه ای است نه برای حافظه بلکه برای یادآوری.» سقراط حق داشت و پیشاپیش زمان فکر می کرد. جالب بود اگر می شد حدس زد که نظر سقراط در مورد اینترنت چیست؟