سال ۹۵ بهترین سال برای صنعت هوانوردی ایران پس از سال ۱۳۵۷ بوده است چرا که برای اولین بار ایران ایر توانست با دو شرکت ایرباس و بوئینگ قرار داد نهایی خرید هواپیما امضا کند. خریدهایی که میتواند این شرکت را متحول کند.
از طرفی در این سال برخی دیگر از شرکت های هوایی ایرانی هم توانستند با شرکت های سازنده هواپیما مذاکره کنند و تعدادی از این شرکت ها هم موفق شدند هواپیمایی دست دوم با استاندارد مناسب پروازی دریافت کنند امری که در سال ها قبل بسیار سخت امکان پذیر میشد.
در سال ۹۵ برای اولین بار پس از چندین دهه ایران توانست دو فروند ایرباس مدرن و نو دریافت کند که اولی مدل ۳۲۱ و دومیمدل ۳۳۰ سری ۲۰۰ بود.
البته با اینکه هواپیماهای ایرباس اولین هواپیماهای تحویل داده شده به ایران بودند این بوئینگ بود که توانست زودتر از ایرباس با ایران ایر قرارداد امضا کند. امضای قرار داد با شرکت بوئینگ بزرگترین قرارداد ایران با یک شرکت آمریکایی پس از انقلاب محسوب میشود. رابطه ایران ایر با بوئینگ به حدود ۵۰ سال قبل باز میگردد در دهه ۴۰ خورشیدی بود که اولین بوئینگهای ۷۰۷ که آن زمان شاهکار صنعت هوایی جهان محسوب میشدند توسط ایران ایر بهکار گرفته شدند.
پس از موفقیت ۷۰۷، ایران ایر به سراغ استفاده از ۷۲۷ و ۷۳۷ رفت تا اینکه پای غول آسمانها به ایران باز شد و ایران ایر از اولین خریداران پیشرفتهترین هواپیمای آن زمان یعنی ۷۴۷ شد.
با دریافت هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ اس پی، ایران ایر پروازهای مستقیم خود را بین تهران و نیویورک آغاز کرد که در آن دوران طولانی ترین پرواز بدون توقف در جهان محسوب میشد.
پس از انقلاب رابطه بین بوئینگ و ایران ایر قطع شد. این شرکت در حالی که نیاز به هواپیماهای پهن پیکر جدیدی داشت از خرید سری های جدید بوئینگ ۷۴۷ محروم شد و سعی کرد نیاز خود را با خرید ایرباس ۳۰۰ جبران کند.
اما پس از توافق هستهای بوئینگ جلوتر از ایرباس با ایران ایر قرار داد نهایی خود را امضا کرد.
فرهاد پرورش، مدیرعامل ایران ایر گفته است « طبق قرار داد، ایران ایر خرید ۵۰ فروند هواپیمای بوئینگ مکس ۷۳۷ را انجام خواهد داد. تحویل این مدل از سال ۲۰۲۱ به بعد به ایران آغاز میشود. در کنار آن ایران ایر ۳۰ فروند هواپیمای بوئینگ ۷۷۷ که ۱۵ فروند آن از خانواده ۳۰۰ ار است خریداری کرده که نخستین فروند آن از آوریل ۲۰۱۸ (اردیبهشت ماه ۱۳۹۷) به ایران تحویل داده خواهد شد. در سال ۲۰۱۸، شش فروند و در سال ۲۰۱۹ نیز شش فروند هواپیمای ۷۷۷ به ایران تحویل داده میشود. در سال ۲۰۲۰ نیز سه فروند از این هواپیما به ایران تحویل میشود. همچنین ایران ایر از جدیدترین مدل ۷۷۷ ایکس هم ۱۵ فروند خریداری کرده که از سال ۲۰۲۱ به ایران تحویل خواهند شد.»
البته کم نبودند کسانی که از لغو احتمالی این قرار داد به دلیل فشار دولت دونالد ترامپ خبر داده بودند؛ اتفاقی که رخ نداد.
پس از امضای قرار داد بویینگ قرار داد با ایرباس هم امضا شد.
قرارداد نهایی خرید ۱۰۰ فروند هواپیمای ایرباس توسط فرهاد پرورش مدیر عامل هما و فابریس برژیه مدیر شرکت هواپیماسازی ایرباس بالاخره در تاریخ دو دی ۱۳۹۵ امضا شد. این قرار داد با اینکه بعد از قرار داد با بوئینگ امضا شده است اما هم ارزش بالاتری دارد و هم هواپیماهای آن زودتر به ایران خواهند رسید.
براساس این قرارداد، هواپیماها از اوایل سال ۲۰۱۷ میلادی در یک پروسه زمانی ۱۰ ساله طبق مفاد قرارداد تحویل ایران ایر خواهند شد. طبق همین قرار داد بود که ایرباس ۳۲۱ به عنوان اولین هواپیما در ۲۳ دی ماه و ایرباس ۳۳۰ سری ۲۰۰ به عنوان دومین هواپیما ایرباس در اسفند ماه ۱۳۹۵ تحویل ایران ایر داده شدند.
طبق قرار داد ایران ایر با ایرباس که بزرگترین قرار داد خرید صنعت هوایی ایران از آغاز تاکنون است ۱۰۰ فروند هواپیما شامل ۴۶ فروند هواپیما از خانواده اِی۳۲۰، ۳۸ فروند هواپیما از خانواده اِی۳۳۰، و ۱۶ فروند از خانواده اِی۳۵۰ به ایران ایر تحویل داده خواهد شد.
البته در تفاهمنامه اولیه ایران ایر قرار بود ۱۱۸ فروند هواپیما خریداری کند. در آن زمان ارزش قرار داد ۲۵ میلیارد دلار اعلام شده بود ولی با کسر ۱۸ فروند در قرارداد نهایی، ارزش قرارداد به ۲۰ میلیارد دلار رسید.
اما گذشته از ایرباس و بوئینگ، ایران ایر با چندین شرکت دیگر هم مذاکرات فشردهای انجام داد که مهم ترین آنها شرکت میتسوبیشی ژاپن و ای تی آر هستند از میان این مذاکرات قرار دادی ای تی آر به فاز نهایی رسیده است و ۵ فروند هواپیما ای تی آر هم آماده تحویل به شرکت ایران ایر است.
دیگر شرکت های هوایی ایران هم با شرکت های بزرگ هواپیما ساز در جهان در حال مذاکره هستند. شرکت آسمان برای خرید هواپیما از میتسوبیشی و شرکت زاگرس برای خرید هواپیما از شرکت امبرائر در حال مذاکرهاند.
شرکت کانادایی بمباردیه و سوخو هم اعلام کرده اند که با طرفهایی در ایران برای فروش هواپیما به مراحل نهایی رسیده اند. البته پس از نقض فنی در چند هواپیمای سوخو سوپر جت ۱۰۰ فعلا شرکت های ایرانی برای خرید این هواپیماها دست نگه داشتهاند.
با وجود اینکه از نظر قرار داد صنعت هوایی در سال ۹۵ سالی طلایی را پشت سر گذاشت همچنان نقاط سیاه فراوانی در کارنامه سال ۹۵ شرکت های ایرانی در صنعت هوایی به چشم میخورد. این صنعت همچنان بشدت از سو مدیریت رنج میبرد و تاخیرهای پیاپی که در خطوط هوایی تازه تاسیس، شدیدتر هم هستند مسافران را آزار میدهند. وضعیت فرودگاهای ایران هم بشدت نابسمان است.
بر اساس آخرین آمار ۹۰ درصد فرودگاههای ایران زیان ده هستند.از مجموع ۵۴ فرودگاه ایران فقط شش فرودگاه مهرآباد، امام، مشهد، شیراز، اصفهان و تبریز قادر به تأمین هزینههای خود هستند.
از میان فرودگاه های سودده هم، همه نیاز به نوسازی دارند.
عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی دراین باره گفته است: «فرودگاه اصفهان با مشکلات بسیار زیادی مواجه است که این فرودگاه نیز توسعه مییابد. علاوه بر توسعه سه فرودگاه امام، مشهد و اصفهان برای توسعه و بهسازی کامل چهار فرودگاه تبریز، بوشهر، اهواز و شیراز در حال مذاکره هستیم.»
ایران امید دارد با اتکا به قدرت ۵ فرودگاه اصلی تبریز، مشهد، شیراز، اصفهان و از همه مهمتر فرودگاه امام تهران بتواند بخشی مهمی از پروازهای منطقه خاورمیانه را به خود احتصاص دهد.
هماکنون سوددهترین فرودگاه ایران، فرودگاه امام است با این همه این فرودگاه به عنوان اصلیترین فرودگاه ایران وضعیت مناسبی ندارد.
در سالهای اخیر قطر و امارات متحده عربی با توسعه خطوط هوایی و توسعه زیرساختهای بسیار قوی به ویژه فرودگاههای مدرن به کانون پروازی و ترانزیتی در منطقه خاورمیانه تبدیل شدهاند. فرودگاه بینالمللی دبی به تنهایی در سال توان پذیرش ۷۰ میلیون مسافر را دارد این در حالی است که فرودگاه بینالمللی تهران تنها میتواند سالی ۶ میلیون مسافر را پذیرش کند.