ایران با ظرفیت عملی تولید بیش از ۶۲ گیگاوات برق از آغاز تابستان با مشکل برق مواجه شده است.
مصرف برق با آغاز تیر ماه به سرعت اوج گرفت و با افزایشی ۱۰ درصدی به حدود ۴۷ گیگاوات رسیده است.
مقام‌های ایران هشدار داده‌اند که در صورت تداوم اوج گرفتن مصرف، مردم با قطعی برق مواجه خواهند شد.
این افزایش در تهران بسیار چشمگیر بوده است، به‌طوری که به خبرگزاری ایسنا چهارشنبه ۱۱ تیرماه از قول مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای تهران گزارش داده است «در خرداد و تیر مصرف برق به شدت افزایش پیدا کرده به گونه‌ای که هم اکنون شاهد افزایش ۱۸ تا ۱۹ درصدی مصرف برق هستیم».
اگرچه ظرفیت عملی تولید برق ایران بیش از ۶۲ گیگاوات است، با این‌حال، تلفات انرژی برقی ایران در پروسه انتقال و توزیع بسیار بالا است و از طرفی ایران سالانه بیش از ۸ میلیون کیلو وات ساعت* انرژی برقی صادر می‌کند.
بر اساس گزارش‌های رسمی وزارت نیرو، اتلاف برق در روند انتقال و توزیع بیش از ۱۴ درصد است، به عبارتی حدود ۹ گیگاوات از برق تولیدی ایران بدون اینکه به دست مشتری برسد، تلف می‌شود.
مسئولین ایران علت جهش مصرف برق طی روزهای گذشته را افزایش سه درجه‌ای گرما در کشور در مقایسه با سال گذشته عنوان کرده‌اند، خصوصا گرمای هوای تهران در روزهای گذشته شاهد افزایش ۷ درجه‌ای بوده است.
یکی از علل افزایش مصرف برق در ایران، ارزان بودن آن است. قیمت هر کیلووات ساعت انرژی برقی در ایران ۴۵ تومان، معادل یک و نیم سنت است، در حالی که این رقم مثلا در آمریکا برای ماه اردیبهشت بطور متوسط ۱۲ سنت بود.
در ایران راندمان نیروگاه‌ها نیز پایین است. بر اساس گزارش سالانه وزارت نیرو، متوسط راندمان نیروگاه‌های حرارتی کشور حدود ۳۷ درصد است.
در این میان نیروگاه‌های گازی با راندمان ۳۰ درصد، بخاری با راندمان حدود ۳۷ درصد و نیروگاه‌های سیکل ترکیبی با ۴۴ درصد کار می‌کنند، این در حالی است که ۸۳ درصد از کل برق کشور توسط نیروگاه‌های حراراتی تولید می‌شود که هزینه تولید برق را به‌شدت افزایش می‌دهد.
تقریبا ۱۵ درصد از برق کشور نیز توسط نیروگاه‌های برق آبی تولید می‌شود، اما گزارش‌ها حاکی است که قسمت عظیمی از ایران هم اکنون با بحران کم آبی مواجه است، به‌طوری که تنها مخزن ۱۷ سد ایران بالای ۹۰ درصد آب دارد و آب بیشتر سدها حدود ۳۰ تا ۶۰ درصد است.
یکی دیگر از مشکلات برق ایران، استفاده حجم عظیمی از سوخت‌های مایع برای تولید برق به‌خاطر کمبود گاز است.
بر اساس اظهارات محمدرضا غروی معاون شرکت ملی گاز ایران، طی سال گذشته خورشیدی ۲۸ میلیارد لیتر گازوئیل و نفت کوره در نیروگاه‌ها مصرف شده است که ارزش آن بالغ بر ۳۰ میلیارد دلار است.
ایران طی سال گذشته تنها ۳۶ میلیارد متر مکعب گاز به نیروگاه‌ها تزریق کرده بود، چرا که اوج گرفتن مصرف خانگی گاز در فصل سرما عملا بیش از ۸۰ درصد از کل گاز تولیدی کشور را جذب خود کرده بود.
غروی می‌گوید که برای سال جاری هدفگذاری شده است که گاز تحویلی به نیروگاه‌ها به ۴۲ میلیارد متر مکعب برسد.
مصرف برق ایران در تابستان به اوج می‌رسد، اما مصرف گاز کشور در فصول سرد سال افزایش می‌یابد.
کمبود گاز در زمستان علاوه بر بالا بردن هزینه تولید برق به‌خاطر مصرف سوخت‌های مایع و ایجاد آلودگی، بر حوزه صنعت کشور نیز صدمات سهمگینی وارد کرده است.
علاوه بر کاهش تزریق گاز به میادین کهنه نفتی که با افت روز افزون تولید مواجه هستند، ایران در زمستان مجبور به کاهش تحویل گاز به مجتمع‌های پتروشیمی شد.
منصور معظمی، معاون وزیر نفت، اردیبهشت ماه سال جاری اعلام کرد که در زمستان پارسال به‌خاطر قطع خوراک گاز پتروشیمی‌ها، کل تولید محصولات پتروشیمی سال ۹۲ حدود هفت و نیم میلیون تن کاهش یافت که زیانی ۸ میلیارد دلاری به اقتصاد کشور وارد کرد.
پتروشیمی‌های ایران روزانه ۳۵ میلیون متر مکعب گاز مصرف می‌کنند، اما زمستان سال گذشته دولت تنها قادر به تحویل ۱۵ تا ۱۷ میلیون متر مکعب گاز به پتروشیمی‌ها شد.
دولت همچنین تحویل گاز به مجمتع‌های تولید گاز مایع «ال ان جی» را در زمستان سال گذشته به‌شدت محدود کرد، موضوعی که باعث اوج گرفتن مصرف بنزین کشور به بالای ۷۰ میلیون لیتر در روز شد.
ظرفیت تولید سی ان جی ایران، روزانه ۱۷ تا ۱۹ میلیون متر مکعب است که تقریبا می‌تواند جایگزین مصرف روزانه ۱۸ میلیون لیتر بنزین شود.
بر اساس گزارش سالانه وزارت نیرو، مصرف گاز ایران شش برابر متوسط مصرف جهانی گاز و مصرف کل انرژی در ایران حدود ۱۶۰ درصد بیشتر از متوسط مصرف انرژی در جهان است.
-----------------
* «وات» به عنوان واحد اندازه گیری توان و «وات ساعت» برای اندازه گیری انرژی استفاده می‌شود.