آویگدور لیبرمن، وزیر خارجه اسرائیل، به روسیه رفته است و قرار است راهی چین نیز بشود. دو کشوری که از اعضای گروه ۵+۱ در مذاکرات هسته‌ای با ایران هستند. بنا بر گزارش‌های منتشر شده، سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه، در دیدار با همتای اسرائیلی خود گفته است که او همچنان معتقد به یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای است اما این راه حل نباید امنیت کشورهای منطقه را به خطر بیاندازد.
در همین حال در پی کشته شدن یک فرمانده ارشد سپاه و چند تن دیگر در پی حملاتی در بلندی‌های جولان گزارش‌هایی نیز منتشر شده که اسرائیل از طریق مسکو تهران را به حفظ آرامش دعوت کرده است. گزارش‌هایی که هیچ مقام رسمی آن را تایید یا تکذیب نکرده است.
رادیو فردا در این مورد با نیکولای کوژانف، تحلیلگر مرکز کارنِگی مسکو گفت‌وگویی کرده است.
آقای کوژانف بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ به عنوان دیپلمات روس در سفارت این کشور در تهران فعالیت می‌کرده است.
Your browser doesn’t support HTML5
گفت‌وگو با نیکولای کوژانف، تحلیلگر مرکز کارنِگی مسکو
آقای کوژانف، تحلیل شما از رویکرد روسیه به مذاکرات جاری اتمی چیست؟
ابتدا باید بر یک موضوع که در اروپا و آمریکا آنچنان مدنظر قرار نمی‌گیرد تاکید کنم. روسیه علاقمند نیست که ایران به سلاح اتمی دست پیدا کند. روسیه معتقد است که ایران مجهز به سلاح اتمی، می تواند از یک سو تهاجمی‌تر شود و از سوی دیگر کمتر سازنده باشد. همچنین از منظر مسکو، دستیابی ایران به سلاح اتمی، انگیزه‌ای برای سایر کشورهای کم ثبات‌تر در منطقه خاورمیانه خواهد بود که به سلاح دست یابند. و در نهایت اینکه ایران مجهز به سلاح اتمی، منبعی دیگر برای بی‌ثباتی در مرزهای روسیه خواهد بود. از همین جهت است که روسیه در پی این است که این موضوع هر چه زود‌تر حل شود.
این را هم باید اضافه کنم که ساختار کنونی مذاکرات ایران و ۵+۱ هم بر مبنای طرح سرگئی لاوروف انجام می‌شود که راهی برای گفت‌وگوی پله پله طرفین را باز کرد.
اما در عین حال هم ما نباید درباره نقش روسیه در این گفت‌وگو‌ها بزرگنمایی کنیم چرا که این موضوع باید بین دو بازیگر اصلی این روند، ایران و آمریکا، حل شود اما روس‌ها در صدد میانجی‌گری و یافتن راه حل هستند و باید گفت که تاثیرگذار هم بوده‌اند.
ما در حالی از مذاکرات ۵+۱ با ایران صحبت می‌کنیم، که برخی از ناظران، نقش بازیگران خارج از ساختار ۷ کشور را مطرح می‌کنند و آن را با اهمیت می‌دانند. یکی از این کشور‌ها اسرائیل است که حال وزیر خارجه‌اش در مسکو، دراین‌باره با همتای روس خود صحبت کرده است. به نظرتان روسیه چگونه می‌تواند به برقراری تعادل در این زمینه و همراه کردن اسرائیل با روند دیپلماتیکی که در جریان است کمک کند؟
خب در نظر گرفتن موضع اسرائیل به بحث گفت‌وگوهای هسته‌ای و نقش روسیه در این میان، بسیار پیچیده است. اولا حل شدن مسئله هسته‌ای ایران -اگر روزی حل شود- به نفع اسرائیل هم خواهد بود. این مسئله را از جهت می‌گویم که در حال حاضر، بسیاری از مشکلاتی که ایران در قبال اسرائیل دارد از این موضوع نشات می‌گیرد که اسرائیل، بزرگ‌ترین متحد آمریکا در منطقه است و در صورت حل یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها بین واشینگتن و تهران، که همان مسئله هسته‌ای است، این می‌تواند به عادی سازی روابط ایران و آمریکا منجر شود که تاثیر غیرمستقیم روی اسرائیل هم خواهد داشت.
اما در خود اسرائیل هم موضوع تهدید هسته‌ای ایران، بحثی است که سیاستمداران اسرائیلی برای منافع خود در کشورشان از آن استفاده می‌کنند و به نظرم با این کار بازی خطرناکی می‌کنند. اما برای مسکو، هر دو کشور ایران و اسرائیل با اهمیت هستند.
بر کسی پوشیده نیست که سال‌ها روسیه در تلاش برای بهبود روابط با اسرائیل بوده و مانع بر سر راه موضع مسکو در قبال ایران بوده است. حال نقش آفرینی مسکو برای حل موضوع هسته‌ای، به نقش روسیه در منطقه کمک می‌کند. و تا حدی روسیه نقش میانجی میان اسرائیل و ایران را ایفا می‌کند. نشانه‌های غیر مستقیم در این زمینه وجود دارد. مثلا همین گزارش اخیر درباره حملات در بلندی‌های جولان و فرستادن پیام از سوی اسرائیل به ایران از طریق مسکو که تهران را به آرامش دعوت کرده است.
دقیقا در همین باره می‌خواستم از شما سوال کنم. شما مدتی در سفارت روسیه در تهران هم فعالیت داشتید. به نظرتان فرستادن چنین پیامی با توجه به وضعیت موجود بین تل‌آویو و تهران، ممکن است؟
وقتی من به عنوان یک دیپلمات روس در تهران بودم، این امکان وجود نداشت. دوران ریاست جمهوری [محمود] احمدی‌نژاد بود و ارتباط حتی غیرمستقیم بین ایران و اسرائیل غیرممکن بود. اما با روی کار آمدن روحانی و خصوصا با توجه به اینکه مشخص شده رویکرد او به موضوع یهودیت متفاوت از سلفش است، به نظر شخصی من احتمال وجود چنین کانال غیر مستقیمی بسیار بالاست.
و به نظرتان مسکو تمایل دارد که به عنوان یک کانال غیر رسمی در این زمینه عمل کند؟
ببینید من در مقام تصمیم گیری نیستم و تنها یک تحلیلگرم که از منابع آزاد استفاده می‌کنم در نتیجه تنها می‌توانم در این زمینه گمانه‌زنی کنم. اما به نظرم با توجه به وضعیتی که روسیه در زمینه اوکراین دارد، مسکو هر چه بیشتر سعی می‌کند در زمینه موضوعات غیراروپایی و غیرغربی فعال شود. در نتیجه به نظرم مسکو بسیار تمایل دارد که نقشی به عنوان میانجی در مسایل منطقه‌ای که می‌تواند به ثبات بیشتر کمک کند، ایفا کند.