اولین هواپیمای مسافربری با گنجایش متوسط چین، با نام کوماک سی۹۱۹ در تاریخ ۱۱ آبان در حالی رونمایی شد، که خبرگزاری فارس در گزارشی در مرداد ماه از احتمال خرید این هواپیما توسط خطوط هوایی ایران خبر داده بود.
این خبرگزاری در گزارشی با تیتر «نگرانی بوئینگ و ایرباس از رقبای جدید در چین و روسیه» نوشته بود «در ۱۸ ماه گذشته انتخاب خریداران هواپیماهای سایز کوچک و متوسط تک راهرو در جهان تقریباً دو برابر شده است و ظهور رقبای جدید در کانادا، روسیه و چین شرایط را برای ایرباس و بوئینگ سخت‌تر و به همان نسبت دست ایران را برای خرید هواپیما بازتر کرده است.»
این خبرگزاری با نام بردن از هواپیمای کوماک چین و سوخوی روسیه، آورده بود «باید در نظر داشت که ادامه نگاه غالبا سنتی و غیرواقعی منفی به هواپیماهای روس و چینی نباید بیش از این صنعت هوایی کشور را به شرکت‌هایی وابسته کند که در زمان تحریم ارزشی برای جان میلیون‌ها ایرانی مسافر قائل نشده و از ارائه کوچک‌ترین قطعه به ایران خودداری کردند.»
با توجه به چنین تحلیل‌هایی احتمالا می‌توان منتظر اعلام خبرهایی برای خرید این مدل هواپیما چینی بود. چرا که درباره خرید هواپیمای روسی سوخو سوپر جت ۱۰۰ هم ابتدا این خبرها توسط رسانه‌هایی مانند خبرگزاری فارس مطرح شد.
البته در شروع مقام‌های صنعت هواپیمایی ایران این اخبار را تکذیب می‌کردند ولی در ادامه مشخص شد ایران مذاکراتی را برای خرید یا تولید این هواپیما با طرف روسی انجام داده است.
هواپیمای کوماک سی۹۱۹ چینی البته یک وجه اشتراک بزرگ با هواپیمای سوخو ۱۰۰ روس دارد؛ هر دوی آنها با مشارکت گسترده شرکت‌های آمریکایی و اروپایی طراحی و ساخته شده‌اند.
کوماک سی۹۱۹، از دو نوع موتور استفاده می‌کند اولین موتور (گزینه اصلی برای خریداران ) ساخت یک شرکت مشترک فرانسوی آمریکایی با نام CFM است. این شرکت که حاصل همکاری مشترک دو شرکت جنرال الکتریک آمریکا و شرکت سفران فرانسه است، موتور هواپیماهای ایرباس ۳۲۰ و بوئینگ ۷۳۷ در برخی مدل‌ها را تولید می کند.
موتور این شرکت که بر کوماک سی۹۱۹ قرار گرفته، مدل LEAP است؛ این موتور که مدرن ترین موتور هواپیماهای سایز متوسط در جهان محسوب می‌شود بر هواپیماهای بوئینگ ۷۳۷ مکس هم استفاده شده است. بوئینگ معتقد است این موتور ۱۰ درصد مصرف سوخت را کاهش می‌دهد.
البته کوماک از یک موتور چینی هم بهره می‌برد که توسط شرکت هواپیماسازی چین تولید می شود و CJ-1000A نام دارد.
طراحی هواپیمای کوماک سی۹۱۹ بسیار شبیه هواپیمای کانادایی بمباردیر سری C است. به همین دلیل برخی کارشناسان احتمال کپی‌برداری از این هواپیما کانادایی برای هواپیمای چینی را رد نکرده اند . جالب‌ترین نکته هم استفاده قطعات یکسان از کارخانه‌ای یکسان در کوماک سی۹۱۹ است.
در هواپیمای سری C شرکت بمباردیر در قسمت‌های قطعات سیستم ارابه فرود از محصول شرکت لیبهر آلمان، در بخش APU (واحد قدرت کمکی ) از محصول شرکت هانی‌ول آمریکا، و در بخش کنترل و هدایت از محصول شرکت راک ول کولینز آمریکا استفاده شده است.
شرکت بازرگانی هواپیمایی چین هم که عملیات ساخت و طراحی کوماک سی۹۱۹ را بر عهده داشته دقیقا از همین قطعات استفاده کرده است.
بر پایه گزارش که شبکه خبری سی‌ان‌ان منتشر کرده، تنها در سه بخش اصلی قطعات هواپیما، تولیدکنندگان چینی فعال هستند. البته در این بخش ها هم تولیدکنندگان چینی با همکاری شرکت‌هایی از فرانسه و آمریکا این کار را انجام داده‌اند.
طراحی و تولید هواپیمای مسافربری پیش‌تر هم در چین سابقه داشته است. چینی‌ها در سال ۱۹۸۰ نیز هواپیمای مسافربری وای-۱۰ که یک کپی آشکار از بوئینگ ۷۰۷ بود را با «مهندسی معکوس» ساخته بودند. از آن هواپیما تنها دو فروند ساخته شد و پروژه آن پس از آزمایش‌های پرواز ضعیف، بدون سر و صدا کنار گذاشته شد.
چینی‌ها دلیل انجام چنین پروژه عظیمی را در آن زمان ، یادگیری صنعت هواپیماسازی اعلام کرده بودند. پروژه Y-۱۰ شکست خورد و هیچ یک از آن دو فروند هواپیما نتوانست به پرواز در آید. اما تجربه آن پروژه بعدها در طراحی کوماک سی۹۱۹ به کمک چینی‌ها آمد.
چینی‌ها در بخش هواپیماهای نظامی هم با کپی‌برداری از هوایپماهای سوخو ۲۷ ،۳۰ و ۳۳ توانسته‌اند، هواپیماهای بومی خود را با نام های جِی ۱۱ و جِی ۱۵ طراحی و تولید کنند.
هواپیمای جدید کوماک سی۹۱۹ هم که حالا با کپی‌برداری از هوایپمای بمباردیر سری C و با استفاده از بسیاری از قطعات مشابه با این هواپیما و هواپیما ایرباس ۳۲۰ و بویینگ ۷۳۷ ساخته شده، می‌تواند رقیبی برای کارخانه‌های هواپیمای‌سازی مطرحی چون بوئینگ، ایرباس، بمباردیر و امبرائر باشد.
این هواپیما با گنجایش ۱۶۸ مسافر و برد پروازی بین ۴ تا ۵ هزار کیلومتر، می‌تواند تمام شرکت‌های هواپیماسازی جهان را به چالش بکشد مخصوصا که قیمت این هواپیما از تمام رقیبانش کمتر است.
روزنامه وال استریت جورنال قیمت این هواپیما را ۳۲ میلیون دلار اعلام کرده است. پس از این هواپیما ارزان‌ترین هواپیما در کلاس متوسط در جهان سوخو سوپر جت ۱۰۰ است. هر فروند سوخو ۱۰۰ حدود ۳۵ میلیون دلار قیمت دارد. در حالی که بویینگ ۷۳۷ در ارزان‌ترین مدل ۸۰ میلیون دلار و ایرباس ۳۲۰ هم ۹۰ میلیون دلار در ارزان ترین مدل قیمت دارند.
دو رقیب سر سخت و بسیار با کیفیت کوماک سی۹۱۹ یعنی سری سی شرکت بمباردیر کانادا ۶۱ میلیون دلار و مدل ای۲ امبرائر برزیل حدود ۴۷ میلیون دلار قیمت دارند.
تا کنون برای کوماک سی۹۱۹ حدود ۵۱۷ سفارش صورت گرفته که تقریبا همگی از شرکت‌های هوایی داخلی چین هستند. انتظار می‌رود اولین پرواز آزمایشی این هواپیمای در سال ۲۰۱۶ میلادی و نخستین پرواز تجاری آن در سال ۲۰۱۹ میلادی انجام شود.
بنا به اعلام وزارت راه و شهرسازی، ایران تا ۱۰ سال آینده نیاز به حداقل ۴۰۰ هواپیمای نو دارد که از این تعداد ۶۰ درصد آنها هواپیماهایی با ظرفیت صندلی ۸۰ تا۲۰۰ مسافر است که بتواند مسیر‌های مراکز استان‌ها در ایران و همچنین مسیر‌های کشورهای اطراف ایران را پوشش دهند.
بهترین گزینه برای این نیاز ایران، بویینگ ۷۳۷ است که از آن به عنوان امن‌ترین جت مسافربری جهان نام برده می‌شود. این هواپیما در تیپ‌های مختلف از ۱۲۰ تا ۲۴۰ نفر ظرفیت دارد.
هواپیماهای ایرباس ۳۲۰ ، بمباردیر سری C، امبرائر ای دو، سوخو سوپر جت ۱۰۰ و میتسوبیشی ام‌آر‌جی از هواپیماهایی هستند، که می‌توانند نیاز صنعت هوایی ایران در بخش هواپیماهایی با گنجایش ۸۰ تا ۲۰۰ صندلی را تامین کنند .
«ایران ایر» از مذاکراتی برای خرید ایرباس و بوئینگ در این بخش خبر داده است برخی اخبار هم از مذاکرات با شرکت امبرائر برزیل و بمباردیر کانادا حکایت می‌کند. مذاکرات برای خرید یا ساخت سوپر جت ۱۰۰ سوخو در ایران هم در حال انجام است.
حالا احتمالا باید منتظر بود تا هواپیمای کوماک سی۹۱۹ چین هم به یکی از گزینه‌های صنعت هوایی ایران تبدیل شود.