کاترین اشتون، مسئول ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا، گفتوگوهای هسته ای میان ایران و کشورهای ۱+۵ را «مفصل‌ترین مذاکرات تا کنون» توصیف کرده است.
مذاکراتی که در عین حال آغاز روند تازه‌ای ارزیابی شده که با روی کار آمدن دولت جدید در ایران شکل گرفته است.
این گفت‌وگوها قرار است هفته آینده ادامه پیدا کند و طرف‌ها درباره «پیشنهادها جدیدی» که تهران ارائه کرده به بحث بنشینند.
گری سیمور که تا چندی پیش یکی از اعضای گروه مذاکره‌کنندگان آمریکایی و کارشناس ارشد منع گسترش جنگ افزارهای هسته‌ای و مشاور باراک اوباما بود در این مورد با رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی گفت‌وکو کرده است.
آقای سیمور در این گفت و گو به اهمیت خاص دور جدید مذاکرات هسته ای در ژنو می پردازد و آن را «حرکت به سوی پیشرفت» می‌خواند...
به نظر می رسد که در گفتوگوهای ژنو میان ایران وکشورهای گروه ۱+۵ (ایالات متحده، فرانسه، روسیه و چین به علاوه آلمان)، پیشرفت‌هایی حاصل شده است. مقام‌های غربی اعلام کرده‌اند که برای نخستین بار گفت‌وگویی بسیار مفصل با هیئت ایرانی داشته و پیشنهاد ایران بسیار سودمند بوده است. به نظر شما آیا فضایی برای امید ایجاد شده است؟
سیمور: فکر می کنم این فضا ایجاد شده است. به اعتقاد من در مقایسه با یک دهه گذشته در شرایط بهتری قرار گرفته‌ایم، و دلیل اصلی آن هم این است که ایرانی‌ها زیر فشار تحریم‌ها به دنبال راه حلی برای برون رفت از اوضاع کنونی هستند. سؤال مهمی که اینجا مطرح می شود آن است که آیا آنها آمادگی دارند که به عنوان پیش شرطی برای کاهش تحریم‌ها، محدودیت‌های مورد نظر ایالات متحده و هم پیمانانش را در برنامه هسته‌ای خود به مرحله اجرا در آورند.
طرح جدید پیشنهادی ایران به انتشار عمومی نرسیده، اما بخشی هایی از آن اعلام شده، از جمله اینکه بر اساس برنامه یاد شده مرحله اعتمادسازی اولیه در یک بازه زمانی شش ماهه اجرایی خواهد شد که محدودیت‌هایی را در برنامه غنی‌سازی در برخواهد داشت. اقدامی که قرار است در مقابل آن مقداری از تحریم‌ها کاسته شود. آیا یک چنین طرحی قابل قبول است؟ آیا ایالات متحده غنی‌سازی محدود اورانیوم توسط ایران را خواهد پذیرفت؟
خوب، ایالات متحده مدت‌هاست که پیشنهاد کرده که مرحله نخست هرگونه توافقی بر سر مسئله هسته ای اعتماد سازی است. از آن طرف کشورهای گروه ۱+۵ هم به طور ویژه پیشنهاد کردند که ایران با توقف غنی‌سازی بالای پنج درصد موافقت کند، مرکز فردو را تعطیل کند و بخش زیادی از ذخیره اورانیوم ۲۰ درصدی خود را نیز [به خارج از کشور] انتقال دهد. در این صورت ایالات متحده و اروپا با لغو برخی از تحریم‌های موجود موافقت خواهند کرد - به ویژه آن بخش از تحریم ها که تجارت و صادرات فلزهای نیمه گرانبها و محصولات پتروشیمی را شامل می‌شود. بنابراین چنین چیزی مدت‌ها بخشی از رویکرد آمریکا بوده است و اگر ایران با آن موافقت کند، گام مهمی به پیش برداشته شده است.
به نظر می‌رسد که بسته شدن مرکز غنی‌سازی اورانیوم فردو در طرح پیشنهادی ایران وجود ندارد. آژانس های خبری داخل ایران هم به نقل از مقام های ایرانی نوشته اند که تهران قصد دارد عملیات در فردو را ادامه دهد، همچنین گفته شده که تهران اجازه نخواهد داد اورانیوم غنی شده از کشور خارج شود. حال، با توجه به آنچه از طرح ایران دیده‌اید، آیا به نظرتان ایران آماده است که تا جایی که رضایت ایالات متحده جلب شود انعطاف نشان دهد؟
قطعاً بر مبنای این چیزهایی که تا کنون به انتشار عمومی رسیده چنین چیزی را شاهد نخواهیم بود. اما، البته همانطور که شما هم اشاره کردید، جزئیات این مسئله هنوز منتشر نشده است. ازین رو، نمی‌توانم با اطمینان چیزی بگویم، اما آن مواردی که تا کنون به صورت عمومی گفته شده به اندازه ای نیست که ایالات متحده و قدرت های غربی را راضی کند.
ایران گفته که در بخشی از طرح پیشنهادی‌اش بازرسی‌های سرزده را خواهد پذیرفت - پیشنهادی که قبلاً هم اعلام کرده بود. یک چنین شرطی تا چقدر اهمیت دارد؟
این مسئله یکی از موارد موجود در نظام بازرسی و نظارت است که مطمئناً با استقبال طرف مقابل مواجه خواهد شد. به نظرم ایالات متحده و دیگر کشورهای عضو ۱+۵ هم مایل خواهند بود که با در نظر گرفتن سابقه ایران در فریبکاری و نقض توافق‌های تضمینی سال های پیش، اقدامات نظارتی و بازرسی مضاعفی فراتر از پروتکل الحاقی آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره ایران به مرحله اجرا در آید.
می‌گویید چه چیزی در نهایت به تمامی نگرانی‌ها درباره برنامه هسته‌ای ایران پایان خواهد داد؟
فکر می‌کنم که به عنوان بخشی از هرگونه توافق جامع، یا توافق نهایی که منجر به لغو تحریم ها شود، ایالات متحده و اروپایی ها بر اِعمال محدودیت‌های فیزیکی در ظرفیت غنی‌سازی ایران تأکید خواهند کرد، محدودیت‌هایی در شمار سانتریفیوژها و نوع آنها، تعداد مکان های غنی‌سازی، میزان ذخیره مواد غنی‌سازی شده به علاوه سطح غنی‌سازی. از این جهت، ترکیبی از تمامی این موارد باید بخشی از توافق نهایی را تشکیل دهد.
به نظر شما چرا ایران تصمیم گرفته طرح پیشنهادی‌اش را مخفی نگاه دارد؟ آیا انتقاد بالقوه تندروها دلیل این اقدام است؟
باید از هيئت نمایندگان ایران بپرسید. اما فکر کنم در مذاکرات پیشین، وقتی طرف ایرانی پیشنهادش را برای عموم اعلام کرد، چنین حرکتی در واشینگتن و دیگر کشورهای گروه ۱+۵ به عنوان نشانه عدم جدیت ایران تعبیر شد و اینکه فقط به دنبال ژست مذاکره هستند. بنابراین اگر ایرانی‌ها طرح پیشنهادی‌شان را سری نگه داشته اند، به عقیده من نشانه خوبی است.
در این میان، به رغم گام‌های نخست ایران، کنگره آمریکا بار دیگر درباره کوتاه آمدن بر سر تحریم‌ها هشدار داده، فکر می‌کنید این اقدام کنگره تا چه حد بر روی توان چانه‌زنی ایالات متحده تأثیر خواهد گذاشت؟
فکر می‌کنم که رئیس‌جمهور اوباما خواهد توانست کنگره را مجاب کند که در مقابل کاهش تحریم‌ها، ایالات متحده واقعاً توان ساخت جنگ افزار هسته ای ایران را محدود خواهد کرد. اگر رئيس‌جمهوری بتواند این استدلال را مطرح کند - که گام های ملموس و قابل سنجشی درباره برنامه هسته ای ایران برداشته -در چنین شرایطی- فکر می‌کنم در جایگاه مناسبی قرار خواهد گرفت که بتواند کنگره را به پشتیبانی در زمینه کاهش تحریم‌ها مجاب کند. اما از دیگر سو اگر معامله با ایران به محدودسازی اساسی برنامه هسته‌ایش منتهی نشود، در آن صورت به نظرم کنگره با هرگونه تلاش اوباما برای لغو تحریم‌ها مخالفت خواهد کرد، بنابراین واقعاً به ماهیت توافق بستگی دارد.
مذاکراتی که در عین حال آغاز روند تازه‌ای ارزیابی شده که با روی کار آمدن دولت جدید در ایران شکل گرفته است.
این گفت‌وگوها قرار است هفته آینده ادامه پیدا کند و طرف‌ها درباره «پیشنهادها جدیدی» که تهران ارائه کرده به بحث بنشینند.
گری سیمور که تا چندی پیش یکی از اعضای گروه مذاکره‌کنندگان آمریکایی و کارشناس ارشد منع گسترش جنگ افزارهای هسته‌ای و مشاور باراک اوباما بود در این مورد با رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی گفت‌وکو کرده است.
آقای سیمور در این گفت و گو به اهمیت خاص دور جدید مذاکرات هسته ای در ژنو می پردازد و آن را «حرکت به سوی پیشرفت» می‌خواند...
به نظر می رسد که در گفتوگوهای ژنو میان ایران وکشورهای گروه ۱+۵ (ایالات متحده، فرانسه، روسیه و چین به علاوه آلمان)، پیشرفت‌هایی حاصل شده است. مقام‌های غربی اعلام کرده‌اند که برای نخستین بار گفت‌وگویی بسیار مفصل با هیئت ایرانی داشته و پیشنهاد ایران بسیار سودمند بوده است. به نظر شما آیا فضایی برای امید ایجاد شده است؟
سیمور: فکر می کنم این فضا ایجاد شده است. به اعتقاد من در مقایسه با یک دهه گذشته در شرایط بهتری قرار گرفته‌ایم، و دلیل اصلی آن هم این است که ایرانی‌ها زیر فشار تحریم‌ها به دنبال راه حلی برای برون رفت از اوضاع کنونی هستند. سؤال مهمی که اینجا مطرح می شود آن است که آیا آنها آمادگی دارند که به عنوان پیش شرطی برای کاهش تحریم‌ها، محدودیت‌های مورد نظر ایالات متحده و هم پیمانانش را در برنامه هسته‌ای خود به مرحله اجرا در آورند.
طرح جدید پیشنهادی ایران به انتشار عمومی نرسیده، اما بخشی هایی از آن اعلام شده، از جمله اینکه بر اساس برنامه یاد شده مرحله اعتمادسازی اولیه در یک بازه زمانی شش ماهه اجرایی خواهد شد که محدودیت‌هایی را در برنامه غنی‌سازی در برخواهد داشت. اقدامی که قرار است در مقابل آن مقداری از تحریم‌ها کاسته شود. آیا یک چنین طرحی قابل قبول است؟ آیا ایالات متحده غنی‌سازی محدود اورانیوم توسط ایران را خواهد پذیرفت؟
خوب، ایالات متحده مدت‌هاست که پیشنهاد کرده که مرحله نخست هرگونه توافقی بر سر مسئله هسته ای اعتماد سازی است. از آن طرف کشورهای گروه ۱+۵ هم به طور ویژه پیشنهاد کردند که ایران با توقف غنی‌سازی بالای پنج درصد موافقت کند، مرکز فردو را تعطیل کند و بخش زیادی از ذخیره اورانیوم ۲۰ درصدی خود را نیز [به خارج از کشور] انتقال دهد. در این صورت ایالات متحده و اروپا با لغو برخی از تحریم‌های موجود موافقت خواهند کرد - به ویژه آن بخش از تحریم ها که تجارت و صادرات فلزهای نیمه گرانبها و محصولات پتروشیمی را شامل می‌شود. بنابراین چنین چیزی مدت‌ها بخشی از رویکرد آمریکا بوده است و اگر ایران با آن موافقت کند، گام مهمی به پیش برداشته شده است.
به نظر می‌رسد که بسته شدن مرکز غنی‌سازی اورانیوم فردو در طرح پیشنهادی ایران وجود ندارد. آژانس های خبری داخل ایران هم به نقل از مقام های ایرانی نوشته اند که تهران قصد دارد عملیات در فردو را ادامه دهد، همچنین گفته شده که تهران اجازه نخواهد داد اورانیوم غنی شده از کشور خارج شود. حال، با توجه به آنچه از طرح ایران دیده‌اید، آیا به نظرتان ایران آماده است که تا جایی که رضایت ایالات متحده جلب شود انعطاف نشان دهد؟
قطعاً بر مبنای این چیزهایی که تا کنون به انتشار عمومی رسیده چنین چیزی را شاهد نخواهیم بود. اما، البته همانطور که شما هم اشاره کردید، جزئیات این مسئله هنوز منتشر نشده است. ازین رو، نمی‌توانم با اطمینان چیزی بگویم، اما آن مواردی که تا کنون به صورت عمومی گفته شده به اندازه ای نیست که ایالات متحده و قدرت های غربی را راضی کند.
ایران گفته که در بخشی از طرح پیشنهادی‌اش بازرسی‌های سرزده را خواهد پذیرفت - پیشنهادی که قبلاً هم اعلام کرده بود. یک چنین شرطی تا چقدر اهمیت دارد؟
این مسئله یکی از موارد موجود در نظام بازرسی و نظارت است که مطمئناً با استقبال طرف مقابل مواجه خواهد شد. به نظرم ایالات متحده و دیگر کشورهای عضو ۱+۵ هم مایل خواهند بود که با در نظر گرفتن سابقه ایران در فریبکاری و نقض توافق‌های تضمینی سال های پیش، اقدامات نظارتی و بازرسی مضاعفی فراتر از پروتکل الحاقی آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره ایران به مرحله اجرا در آید.
می‌گویید چه چیزی در نهایت به تمامی نگرانی‌ها درباره برنامه هسته‌ای ایران پایان خواهد داد؟
فکر می‌کنم که به عنوان بخشی از هرگونه توافق جامع، یا توافق نهایی که منجر به لغو تحریم ها شود، ایالات متحده و اروپایی ها بر اِعمال محدودیت‌های فیزیکی در ظرفیت غنی‌سازی ایران تأکید خواهند کرد، محدودیت‌هایی در شمار سانتریفیوژها و نوع آنها، تعداد مکان های غنی‌سازی، میزان ذخیره مواد غنی‌سازی شده به علاوه سطح غنی‌سازی. از این جهت، ترکیبی از تمامی این موارد باید بخشی از توافق نهایی را تشکیل دهد.
به نظر شما چرا ایران تصمیم گرفته طرح پیشنهادی‌اش را مخفی نگاه دارد؟ آیا انتقاد بالقوه تندروها دلیل این اقدام است؟
باید از هيئت نمایندگان ایران بپرسید. اما فکر کنم در مذاکرات پیشین، وقتی طرف ایرانی پیشنهادش را برای عموم اعلام کرد، چنین حرکتی در واشینگتن و دیگر کشورهای گروه ۱+۵ به عنوان نشانه عدم جدیت ایران تعبیر شد و اینکه فقط به دنبال ژست مذاکره هستند. بنابراین اگر ایرانی‌ها طرح پیشنهادی‌شان را سری نگه داشته اند، به عقیده من نشانه خوبی است.
در این میان، به رغم گام‌های نخست ایران، کنگره آمریکا بار دیگر درباره کوتاه آمدن بر سر تحریم‌ها هشدار داده، فکر می‌کنید این اقدام کنگره تا چه حد بر روی توان چانه‌زنی ایالات متحده تأثیر خواهد گذاشت؟
فکر می‌کنم که رئیس‌جمهور اوباما خواهد توانست کنگره را مجاب کند که در مقابل کاهش تحریم‌ها، ایالات متحده واقعاً توان ساخت جنگ افزار هسته ای ایران را محدود خواهد کرد. اگر رئيس‌جمهوری بتواند این استدلال را مطرح کند - که گام های ملموس و قابل سنجشی درباره برنامه هسته ای ایران برداشته -در چنین شرایطی- فکر می‌کنم در جایگاه مناسبی قرار خواهد گرفت که بتواند کنگره را به پشتیبانی در زمینه کاهش تحریم‌ها مجاب کند. اما از دیگر سو اگر معامله با ایران به محدودسازی اساسی برنامه هسته‌ایش منتهی نشود، در آن صورت به نظرم کنگره با هرگونه تلاش اوباما برای لغو تحریم‌ها مخالفت خواهد کرد، بنابراین واقعاً به ماهیت توافق بستگی دارد.