علی جوانمردی، خبرنگار بخش فارسی صدای آمریکا، با فواد معصوم، رئیس‌جمهوری عراق گفت‌وگویی اختصاصی انجام داده است، که متن کامل آن، علاوه بر وب‌سایت صدای آمریکا، در رادیو فردا نیز منتشر می‌شود:
گروه موسوم به دولت اسلامی یا داعش مناطق زیادی از خاک عراق را به کنترل خود درآورده. این در حالی است که گروههای سیاسی اصلی عراق باهم اختلاف دارند. در چنین شرایطی چگونه با داعش مبارزه می‌کنید؟
فواد معصوم: داعش می‌توان گفت یک سوم خاک عراق را در کنترل دارد. کنترل برخی مناطق را به طور مستقیم در دست دارد و نیرو‌هایش در برخی مناطق نیز رفت و آمد می‌کنند. بدیهی است داعش چالش بزرگی است که نه تنها مردم منطقه، بلکه جهان اهمیت زیادی به آن می‌دهد. همه می‌دانند که داعش خطری بسیار بزرگ است. ولی اکنون دولت عراق تشکیل شده و می‌توان گفت دولتی میهنی است که همه طرف‌ها در آن مشارکت دارند و بنا به خواست و میل خود بر سر برنامه‌های مشترک آن به توافق رسیده‌اند. اکنون شیعه‌ها، سنی‌ها، کرد‌ها و همه می‌کوشند، با گفتار، سیاست و موضعی مشترک با داعش مقابله و مبارزه کنند.
ولی به نظر می‌رسد برخلاف صحبت‌های شما، بخش قابل توجهی از سنی‌ها با داعش هستند. مناطق تحت کنترل داعش برخلاف گذشته امن شده و گفته می‌شود سنی‌های ناراضی از داعش حمایت می‌کنند. آیا برای برگرداندن سنی های ناراضی برنامه مشخصی دارید؟
به این شیوه هم نیست. سنی‌های ناراضی ابتدا به نوعی به داعش تمایل داشتند. ولی پس از آنکه داعش خود حاکمیت را در دست گرفت، رضایت و حمایتی که سنی‌ها نسبت به داعش داشتند، مختل شد. اکنون سنی‌ها در صف مقدم (مبارزه با داعش) هستند و باید نقش آن‌ها ارج نهاده شود. ممکن است برخی از سنی‌ها با داعش باشند ولی نباید آنرا به مفهوم حمایت همه سنی‌ها از داعش تلقی کرد. رهبران سیاسی سنی همه ضد داعش هستند و همه می‌دانند که داعش وابسته به سنی‌ها نیست. داعش اکنون ضد کرد‌ها، مسیحیان، ایزدیان و شیعیان است. ولی اکنون ساکنین مناطق سنی با دیدن رفتار داعش بسیار نگران شده‌اند. رفتار دیکتاتوری و فلسفه عقب افتاده داعش همه را بیمناک کرده است.
پس داعشی که شما می‌گویید اکثر سنی‌ها و دیگران همه از آن نفرت دارند، چرا شما همه باهم نمی‌توانید آن‌ها را به عقب برانید یا شکست بدهید؟
داعش سلاحهای زیادی دارد به ویژه تسلیحاتی که در موصل به دست آورده است. برخی از فرماندهان ارشد عراق به نحوی جدی مقاومت نکرده و فرار کردند. هر ارتشی هم که فرماندهان آن عقب نشینی و فرار کنند روشن است که شکست می‌خورد. بنظر من باید تحقیقاتی شفاف صورت بگیرد که چرا این اتفاق افتاده؟ چرا عقب نشینی کرده، شکست خوردند و باعث سقوط موصل شدند؟ جدا از این‌ها مبارزه با یک انتحاری که مرگ و زندگی برایش مفهومی ندارد و چه بسا فکر می‌کند پس از کشته شدن زندگی خوبی خواهد داشت، سخت و دشوار است.
با این توصیف آیا در حال حاضر ارتش عراق و نیروهای پیشمرگ کرد به تنهایی می‌توانند داعش را به عقب رانده و شکست بدهند؟
به پشتیبانی نیاز دارند. داعش سلاحهای زیادی دارد. گفتم که سلاحهای ارتش عراق به دست آن‌ها افتاده. ارتش عراق هم نمی‌تواند همه نیروهای خود را به موصل و مناطق تحت کنترل داعش اعزام کند. داعش اکنون تاکتیکهای جدیدی را به کار می‌گیرد. در موصل و مناطقی که هدف حملات هوایی است، نیروهای داعش در منازل مسکونی پناه گرفته‌اند. زیرا می‌دانند که به مردم عادی حمله نمی‌شود و هیچ طرفی حاضر نخواهد شد باعث کشتار صد‌ها غیرنظامی شود.
برای مقابله با این تاکتیکهای جدید گروه موسوم به دولت اسلامی، شما چه واکنشی داشتید؟
کار‌شناسان نظامی به این منظور برنامه‌ریزی می‌کنند. هدف مهم و اساسی آنست که داعش در عراق و سوریه نابود شود. زیرا اگر کامل نابود نشود دوباره خود را ترمیم و بازسازی می‌کند.
در بحث مبارزه با داعش و کمک‌های خارجی، مساله همکاری احتمالی آمریکا با ایران و شما (عراق) بار‌ها مطرح شد. چه همکاری بین شما و آمریکا و ایران برای مبارزه با داعش وجود داشته؟
همکاری یا عدم همکاری بین ایران و آمریکا به خود آن‌ها ربط دارد. ولی آنچه ما می‌بینیم ایران نخستین دولتی بود که به عراق کمک‌های انسانی ارائه داد و همکاری‌های زیادی با ما داشت و حتی سلاح هم به طرف‌هایی که مقاوت می‌کنند، داد.
ترکیه و عربستان سعودی چه نقشی دارند؟ به ویژه پس از کنفرانس‌های جده و پاریس؟
اکنون آن‌ها هم ضد داعش هستند و تصمیم خود را گرفته‌اند. مفتی‌های عربستان سعودی حتی فتوا هم دادند که داعش یک گروه تکفیری است و هیچ ارتباطی با اسلام ندارد و تنها یک گروه تروریستی است. ترکیه هم همینطور، من خود با آقای رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه صحبت کردم. ایشان تاکید کرد که در مبارزه با داعش به عراق کمک می‌کنند.
بر می‌گردم به مسایل داخل عراق. اختلافات اساسی میان تشکیل دهندگان اصلی عراق حل نشده باقی مانده. خود شما کرد هستید. از جمله فروش نفت توسط اقلیم کردستان، یا ندادن بودجه کردستان از سوی دولت بغداد و... آیا برنامه‌ای دارید برای حل این اختلافات؟ چه کار کردید؟
در مناطقی که کردستان محسوب می‌شود، پیشمرگان کرد می‌جنگند و همزمان هواپیماهای جنگی عراق پشتیبانی و مشارکت می‌کنند. پیش از آنکه هواپیماهای آمریکایی هم وارد عمل شوند، همکاری خوبی میان پیشمرگه‌ها و هواپیماهای عراقی در جریان بود. اگر اختلافاتی میان بغداد و حکومت اقلیم کردستان وجود داشته باشد به این مفهوم نیست که اجازه دهند داعش هر کاری که می‌خواهد انجام دهد. زیرا اکنون کرد‌ها خود هدف داعش هستند. داعش می‌کوشد کردستان را به کنترل خود درآورد. به همین دلیل ما کرد‌ها باید نه تنها با بغدا بلکه با دولت‌های دیگر هم همکاری کنیم. دیدیم که در مجمع عمومی سازمان ملل متحد چگونه در مورد داعش صحبت شد. این علاوه بر کنفرانس‌های جده، پاریس و قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد بود.
آقای رئیس‌جمهور؛ رهبری کردستان در اربیل بسیار انتقاد می‌کنند که بغداد بودجه آن‌ها را نمی‌دهد. شما برای حل این معضل تلاشی داشتید؟
امروز صبح زنگ زدم. سرپرست وزارت دارایی عراق گفت پیش از عید قربان پول این ماه فرستاده می‌شود.
از بودجه و پول ماه‌های گذشته که داده نشد چه خبر؟
این هم حساب خواهد شد. لازم است گفت‌وگو درباره آن صورت بگیرد. اکنون از مرحله مخالفت با یکدیگر خارج شده ایم و همکاری بین کرد‌ها با بغداد جریان دارد.
پیش از حمله داعش به کرد‌ها مساله همه پرسی استقلال کردستان زیاد مطرح می‌شد. شما چقدر معتقدید یکپارچگی عراق امکان پذیراست؟ به نظر شما آیا ممکن است بتوان عراق را به حالت عادی بازگرداند؟
تنها با پایبندی به قانون اساسی و با زندگی دمکراتیک ممکن است. پیش از این مشکلاتی بود که دولت نمی‌توانست به خوبی چالش‌ها را برطرف سازد. دولت کنونی عراق بر این مبنا ایجاد شده که مشکلات را حل و فصل کند و درباره همه اختلافات گفت‌وگو شود. امید زیادی به اوضاع کنونی دارم تا مشکلات حل و فصل شوند.
شما به نیویورک آمده‌اید. آیا در اینجا درباره مشکلات عراق درخواست مشخصی از آمریکا داشتید؟
پیش از آنکه به اینجا بیایم من از آمریکا درخواست کمک داشتم. این همکاری درجریان بوده و اقداماتی که آمریکا در عراق انجام می‌دهد بنا به درخواست ماست. موضوع تازه اینست که سازمان ملل متحد به سکویی برای عراق و مبارزه با داعش تبدیل شده است.
برای کشور پرآشوب عراق چه آینده و چشم اندازی پیش بینی می‌کنید؟
عراق از چند ملت، دین و مذهب تشکیل شده است. فقط عراق نیست بلکه کشورهای اطراف عراق هم همینطور هستند. در جهان هم شاید کشوری نباشد که همه زبان، دین و فرهنگ مشترک داشته باشند. وجود اختلاف به مفهوم آن نیست که باید از هم جدا شویم. دیدیم که در اسکاتلند به همه پرسی استقلال «نه» گفتند و ماندن با بریتانیا را ترجیح دادند.
یعنی فکر می‌کنید اگر رفراندوم مشابهی در عراق انجام شود، مردم عراق با هم می‌مانند؟
اگر دولت عراق موافق برگزاری چنین همه پرسی باشد، مساله فرق دارد. با فرض اینکه رفراندوم هم برگزار شود باید به نتایج آن فکر کرد. بریتانیا و اسکاتلند به این نتیجه رسیدند که همه پرسی انجام شود یا کبک در کانادا. ولی مساله ما کرد‌ها متفاوت است. زمانیکه تصمیم گرفتیم از عراق جدا شویم تازه مشکلاتمان شروع می‌شود. برعکس معتقدم ما باید تلاش کنیم همه مشکلات خود را با عراق حل کنیم، کم کم به جلو رفته و پیشرفت کنیم. سپس اگر روزی روزگاری نسل‌های آینده به موضع دیگری فکر کردند، خود می‌دانند. ولی اکنون جدا شدن از عراق ساده نیست.
چقدر باور دارید که مشکلات میان سه طیف اصلی کرد، سنی و شیعه حل و فصل شود؟ چقدر زمان نیاز است؟
نمی‌توان سقف زمانی برای حل این اختلافات تعیین کرد. ولی داعش باعث شده همه گروههای عراقی متحد شوند. زیرا همه درک می‌کنند با چه خطر و تهدید بزرگی مواجه هستند. اختلافات داخلی عراق باید حل و فصل شوند زیرا ادامه اختلافات به نفع هیچ طرفی نیست.