پس از دو سال و نیم از ناتوانی جریان‌های سیاسی لبنان برای انتخاب سیزدهمین رییس جمهور این کشور، اینک شاهد شتابی قابل ملاحظه در تحولات این کشور هستیم. شتاب تحولات در این کشور کوچک ولی مهم را می‌توان از انتخاب رییس جمهور جدید (میشل عون) در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۶ و سپس حکم او به سعد حریری برای تشکیل کابینه در ۳ نوامبر دریافت. بدین گونه لبنان در کمتر از یک هفته دارای رییس جمهور جدید و نخست وزیر جدید شده و از این به بعد باید منتظر ترکیب کابینه‌ای باشیم که سعد حریری موظف به تشکیل آن شده است.
علی اکبر ولایتی، انتخاب میشل عون نامزد حزب‌الله برای تصدی ریاست جمهوری لبنان را پیروزی حسن نصرالله توصیف کرده بود. اگر چنین باشد باید پرسید آیا موظف شدن سعد حریری (رقیب حسن نصرالله) برای تشکیل کابینه، رویدادی به ضرر حزب‌الله نیست؟
این پرسش وقتی از اهمیت برخوردار است که به یاد آوریم سعد حریری دست کم در دو موضوع مهم با حزب‌الله در مخالفت جدی قرار دارد. نخست اینکه او خونخواه پدرش است. رفیق حریری (پدر سعد حریری) طی حادثه ای تروریستی در سال ۲۰۰۵ که سعد حریری آن را منتسب به حزب‌الله و سوریه می‌داند، کشته شد. دوم اینکه سعد حریری به طور جدی مخالف نفوذ سوریه در لبنان است همچنان که مخالف مداخله حزب‌الله در جنگ داخلی سوریه به نفع بشار اسد است.
چنان که می‌دانیم سعد حریری از نظر مواضع سیاسی مخالف سوریه (همپیمان تهران و حزب‌الله) و مورد حمایت عربستان است. او متولد ریاض و دارای تابعیت عربستان است. همسر و سه فرزندش مقیم عربستان هستند و کمتر در لبنان بسر می‌برند. ورود او به عرصه سیاست پس از آن بود که پدرش رفیق حریری نخست وزیر پیشین لبنان طی یک حادثه بمبگذاری کشته شد. با ورود سعد حریری به عرصه سیاست و تصدی پست نخست وزیری از سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱، او انگشت اتهام را در ترور پدرش به سوی سوریه و حزب‌الله گرفت. در نتیجه کابینه او پس از افت و خیزهای بسیار به دلیل آنکه حزب‌الله وزیران خود را از کابینه بیرون کشید، سقوط کرد.
به این ترتیب، باید دید حریری با تجربه ای که از شکست دور پیشین نخست وزیری اش دارد چگونه خواهد توانست ترکیبی از وزیران را در کابینه به وجود آورد که همچون گذشته در معرض فروپاشی نباشد؟
دشواری که حریری برای تشکیل کابینه خود با آن رو به روست ناشی از آن است که کابینه او مانند بار گذشته کابینه ای ائتلافی خواهد بود. بنا بر این، او مسیر دشواری از چانه زنی‌های سیاسی با دیگر احزاب و جریانات سیاسی به ویژه حزب‌الله را پیش رو دارد.
تا همین جا، اختلاف حریری و حزب‌الله در دو موضوع یاد شده اختلاف جدی است. روشن است که اگر او به دنبال شناسایی قاتلین پدرش باشد و یا اگر بخواهد فاصله ای بین حزب‌الله و سوریه ایجاد کند عملا با کارشکنی حزب‌الله در شکل‌گیری کابینه اش مواجه خواهد بود.
روزهای آینده گواه آن خواهد بود که آیا این دو جریان رقیب یعنی یک جریان به رهبری حریری و دیگری به رهبری نصرالله به درک مشترک برای همکاری جهت نجات لبنان از وضعیتی که در آن به‌سر می‌برد رسیده اند یا خیر؟ اگر چنین درک مشترکی حاصل نیامده باشد، دولت حریری یا نخواهد توانست کابینه ائتلافی را تشکیل دهد یا در صورت تشکیل، از ثبات کافی برای اداره کشور برخوردار نیست.
چنان که گفته شد اختلافات جدی بین سعد حریری و نصر الله یکی در پرونده قتل رفیق حریری و دیگری در مساله جانبداری حزب‌الله از بشار اسد وجود دارد. با این حساب باید منتظر ماند و دید که سهم حزب‌الله در کابینه حریری چند نفر از وزیران است؟ و اساسا حریری موفق به تشکیل کابینه ائتلافی خواهد شد یا نه؟ و اگر چنین شد عمر کابینه او چه قدر خواهد بود؟
دشواری‌های حضور حزب‌الله در کابینه
اگرچه تهران از انتخاب نامزد حزب‌الله یعنی میشل عون برای ریاست جمهوری لبنان خرسند است، اما، بعید بتوان باور داشت که از نخست وزیری حریری خرسند باشد. از یاد نباید برد که پست ریاست جمهوری لبنان بیشتر یک پست تشریفاتی است در حالی که پست نخست وزیر پست اجرایی است و نخست وزیر از قدرت بیشتری نسبت به رییس‌جمهور برخوردارد است.
صرف نظر از اختلافات حریری و نصرالله نباید از یاد برد که در اثر تلاش‌های ریاض، اینک حزب‌الله توسط دو نهاد مهم یعنی اتحادیه عرب و سازمان همکاری اسلامی در شمار سازمان‌های تروریستی قرار دارد.
در پی این اقدامات ایذائی ریاض علیه حزب‌الله، نصرالله عربستان را همسو با اسرائیل از عوامل «فتنه انگیز» در لبنان توصیف کرده بود. او همچنین گفته است که «برخی از گروه‌های لبنانی هستند که امیدوارند عملیات طوفان قاطعیت[عملیات نظامی‌عربستان علیه حوثی‌ها] مانند یمن در لبنان هم تکرار شود».
از همه مهم تر نباید از خاطر دور کرد که سعد حریری در شرایطی موظف به تشکیل کابینه و احیانا دعوت از حزب‌الله برای حضور در کابینه شده که بانک‌های لبنانی به درخواست دولت آمریکا حزب‌الله را تحت تحریم بانکی خود قرار داده اند.
بنا به تحریمی‌که اینک توسط بانک‌های لبنانی بر نهادها و شخصیت‌های وابسته به حزب‌الله اعمال شده حتی حساب بانکی دو تن از نمایندگان حزب‌الله در پارلمان مشمول تحریم بانکی قرار گرفته است. بنابر این حتی اگر حریری اراده‌ای بر تشکیل کابینه ائتلافی خود با حضور اعضای حزب‌الله داشته باشد، کابینه خود را با مشکل مواجه خواهد ساخت.
به رغم همه این وضعیت بغرنجی که برای حزب‌الله در درون لبنان از یک سو و در جنگ سوریه از سوی دیگر به وجود آمده نمی‌توان منکر شد که حزب‌الله بازیگری مهم و موثر در معادلات داخلی این کشور است که نادیده گرفتن آن عملا ناممکن است.
با تمام این اوصاف، باید منتظر ماند و دید که آیا حزب‌الله خواهد توانست پس از به ریاست رساندن نامزد خود (میشل عون)، سهم چشمگیری از کابینه را نیز نصیب خود کند؟ به بیان ساده ترکیب دولت ائتلاف حریری وزن کشی سیاسی برای سنجش وزن هر یک از جریانات سیاسی به ویژه حزب‌الله خواهد بود.
--------------------------------------------------------
یادداشت‌ها بیانگر آرای نویسندگان خود هستند و نه بازتاب دیدگاهی از رادیو فردا.