دو مقام آمریکایی که با پاسپورت دیپلماتیک برای شرکت در یک کنفرانس سازمان ملل متحد سال گذشته به روسیه سفر کرده بودند با دارو مسموم شده و یکی از آنها در بیمارستان بستری شدهاست.
مقامهای آمریکا معتقدند این موارد «بخشی از روند رو به افزایش آزار و ایجاد مزاحمت برای دیپلماتهای این کشور در روسیه است».
رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی، از یک مقام مطلع نقل کرده، «خوراندن دارو» به این دو دیپلمات در نوامبر ۲۰۱۵ و در کافه هتل محل اقامت آنها روی داد. دولت آمریکا بهطور «غیرعلنی» در مورد وقوع این حوادث به روسیه اعتراض کرده است. ولی گلاویز شدن یک مامور حفاظتی روز با یک دیپلمات آمریکایی در خارج از سفارتخانه این کشور در شهر مسکو که در ماه ژوئن امسال اتفاق افتاد آمریکا را متقاعد کرد که همه این موارد بخشی از یک الگوی رفتاری مشخص با کارمندان دیپلماتیک این کشور است.
وزارت خارجه آمریکا معتقد است موارد آزار و ایجاد مزاحمت طی دو سال گذشته در حد نگران کنندهای بوده است. به گفته مقامات آمریکایی دو دیپلماتی که با دارو مسموم شدند برای شرکت در کنفرانس سازمان ملل متحد پیرامون معاهده بینالمللی مبارزه با فساد مالی در روزهای ۲ تا ۶ نوامبر ۲۰۱۵ به سنت پترزبورگ رفته بودند. این اولین مورد از شرکت نمایندگان آمریکا در کنفرانس بین المللی در روسیه پس از اعمال تحریمهای آمریکا و اتحادیه اروپا علیه مسکو به خاطر ضمیمه کردن ناحیه کریمه و دخالت در درگیریهای نظامی شرق اوکراین بود.
مقامات آمریکا به رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی گفتند نتیجه تحقیقات نشان میدهد که به دو دیپلمات آمریکایی (یک مرد و یک زن) به احتمال زیاد در کافه هتل محل اقامت آنها در سنت پترزبورگ دارو خوراندهاند. یکی از آن دو که بهشدت بیمار بود به یک درمانگاه غربی در شهر سنت پترزبورگ منتقل شد و قرار شد آزمایشهای لازم برای نمونه برداری از تاثیر دارو انجام شود. ولی هنگام انجام آزمایشهای «به شکل اسرارآمیزی برق درمانگاه قطع شد» و در نتیجه فرصت کلیدی برای بدست آوردن شواهد لازم در تشخیص دقیق دارو از بین رفت.
چون مقامهای اعزامی آمریکا به این کنفرانس از سطوح بالا وزارت خارجه و وزارت دادگستری نبودند دولت آمریکا تصمیم گرفت فقط با ارسال یک یادداشت به این موضوع اعتراض کند. اما دولت روسیه شواهد مربوط به مسمومیت را تقاضا کرد و دولت آمریکا چنین شواهدی را در اختیار نداشت. پاسخ نهایی دولت روسیه این بود که بدون این شواهد نمیتوانند اقدامی انجام دهند. سفارت روسیه در واشینگتن به مراجعات رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی برای ارائه توضیح در این مورد پاسخ نداده است.
مسموم کردن اتباع خارجی با خوراندن دارو در کافههای روسیه حادثه نادری نیست و معمولا با هدف سرقت صورت میگیرد. وزارت خارجه آمریکا برای پرهیز از وقوع این موارد دستورالعملهای ویژهای برای کارمندان آمریکایی صادر کرده است. اما بررسی ماجرای مسمومیت این دو مقام نشان میدهد که با موارد عادی که معمولا در کافهها و کلوپهای شبانه شلوغ روی میدهند، تفاوت دارد.
آزار و مزاحمت برای دیپلماتها و روزنامه نگاران آمریکایی موضوع تازهای نیست و به دوران جنگ سرد بازمی گردد. اما به نظر میرسد که در سالهای اخیر و حتی قبل از تیرگی مناسبات مسکو و واشنگتن بر سر بحران اوکراین این موارد در حال افزایش بودهاند. اداره بازرسی کل وزارت خارجه آمریکا در گزارش سال ۲۰۱۳ نوشت «کارمندان آمریکایی از سوی نهادهای امنیتی روسیه بشدت تحت فشار قرار میگیرند و این وضعیت از دوران جنگ سرد تاکنون بیسابقه بوده است.»
مایکل مکفال سفیر آمریکا در روسیه در فاصله سالهای ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۴ به موارد متعددی از ورود خبرنگاران رسانههای دولتی به محل ملاقاتهای خصوصی او و حتی در خارج از خانهاش اشاره کرده و معتقد بود تماسهای او کنترل شده و در اختیار خبرنگاران دولتی قرار میگرفت.
سخنگوی سفارت آمریکا در مسکو چند ماه پیش اعلام کرد موارد آزار کارمندان دیپلماتیک آمریکا افزایش یافته است. در موارد متعددی شیرهای آب در منازل کارمندان به شکل اسرار آمیز باز بوده و یا در آپارتمانهای خود مدفوع انسان پیدا کردهاند. اما همه موارد آزار و ایجاد دردسر بوده است و نه آسیبهای جسمی.
یک مقام وزارت خارجه آمریکا که نخواست نامش فاش شود به رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی گفت: «بدون ورود به جزییات باید گفت که از نحوه رفتار با کارمندان خود در روسیه طی دو سال گذشته نگران هستیم. ما تک تک این موارد را تا عالیترین سطوح قانونی و دیپلماتیک پیگیری خواهیم کرد.»
در ماه ژوئن در واکنش به اعتراض آمریکا به نحوه رفتار با دیپلماتهای این کشور روسیه نیز از بهکارگیری روشهای اعمال فشار به دیپلماتهای خود در آمریکا شکایت کرد. سخنگوی وزارت خارجه روسیه گفت این کشور فقط مقابله به مثل میکند و هشدار داد این اقدامات ممکن است تشدید شوند.