پایان جشنواره وین؛ غیبت فیلمسازان ایرانی

  • محمد عبدی

صحنه‌ای از فیلم لاک از استیون نایت

پنجاه و یکمین دوره جشنواره وین یا «ویناله» که یکی از قدیمی‌ترین جشنواره‌های سینمایی اروپا و بزرگ‌ترین جشنواره فیلم اتریش محسوب می‌شود، با نمایش بیش از سیصد فیلم کوتاه و بلند در بخش‌های مختلف، به کار خود پایان داد.

جوایز

در مراسم اختتامیه جشنواره، هر ساله جایزه بهترین فیلم سال به یک فیلم اتریشی که بین دوره قبلی جشنواره تا دوره جدید اکران شده، اهدا می‌شود. امسال این جایزه به فیلم «بهشت: امید» ساخته اولریش سیدل اهدا شد.

«بهشت: امید» یکی از بخش های سه گانه این فیلمساز اتریشی درباره تنهایی انسان است که در جشنواره‌های مختلف تحسین شده و نام سازنده‌اش را بر سر زبان‌ها انداخته است.

جایزه فیپرشی یا انجمن بین‌المللی منتقدان فیلم به «مرکز بزرگ» ساخته فیلمساز جوان فرانسوی ربکا زلوتوفسکی تعلق گرفت.

این فیلم داستان مردی را روایت می کند که در یک نیروگاه هسته ای مشغول به کار و دائم در معرض خطر است، که این در تقابل با عشق او به یک دختر و نیاز به یک زندگی عادی قرار می‌گیرد.

فیلم اختتامیه

جشنواره وین با یک فیلم دیدنی از سینمای بریتانیا به پایان رسید: «لاک» ساخته استیون نایت.

فیلم ساختار تجربی متفاوتی دارد: تمام قصه پرهیجان آن در یک اتوموبیل می‌گذرد. ما مردی را سوار براتوموبیل در حال رانندگی می‌بینیم و رفته رفته درمی‌یابیم که او عازم لندن است، جایی که یک زن در حال به دنیا آوردن بچه ناخواسته اوست و او حالا باید همه چیز را به خانواده‌اش اعتراف کند و در عین حال به دلیل ترک ناگهانی محل کارش مورد مواخذه است.

فیلم با نورپردازی و فضاسازی قابل توجه موفق می‌شود فضای بسته خود را گسترش دهد و در عین حال با گره‌گشایی لحظه به لحظه، تماشاگر را با احوال ملتهب شخصیت اصلی شریک کند.

فیلم «سورپریز»

یکی از حواشی جذاب جشنواره وین، اختصاص دادن یک فیلم به عنوان «سورپریز» است که تا لحظه آخر عنوان آن اعلام نمی‌شود. البته نمایش یک فیلم سورپریز در برخی جشنواره‌ها سنت دیرینه‌ای است، اما غالباً یکی دو روز مانده به موعد مقرر، عنوان فیلم سورپریز اعلام می‌شود. ولی در وین تا لحظه نقش بستن فیلم بر پرده کسی نمی‌داند که به تماشای چه فیلمی خواهد نشست.

فیلم سورپریز امسال، «فقط عشاق زنده می مانند» ساخته جیم جارموش بود که نخستین نمایش خود را در جشنواره کن امسال در بخش مسابقه تجربه کرد و حالا برای اولین بار در اتریش به نمایش درآمد؛ برای تماشاگران مشتاقی که نمی‌دانستند به تماشای چه فیلمی خواهند نشست و با شروع تیتراژ، برای این انتخاب کف زدند.

فیلم جارموش نوعی هجو فیلم‌های خون آشامی است که به شیوه‌ای بسیار شخصی و متفاوت ساخته شده، اما بیشتر به نظر می‌رسد جارموش قصد نوعی تفریح با فیلمسازی داشته تا افزودن یک فیلم ماندگار به کارنامه‌اش.

غیبت فیلمسازان ایرانی

دو فیلم ایرانی جشنواره وین، برخلاف سنت دیرینه این جشنواره برای دعوت از فیلمسازان برای جلسه پرسش و پاسخ، بدون حضور کارگردانان ایرانی به نمایش درآمدند، چرا که سازندگان هر دو فیلم در داخل ایران به سر می برند و ممنوع‌الخروج‌اند.

جعفر پناهی، سازنده فیلم «پرده»، از مدت‌ها پیش ممنوع الخروج است و همکار کارگردان او در این فیلم، کامبوزیا پرتوی، پس از نمایش این فیلم در جشنواره برلین در بهمن ماه سال گذشته، به محض ورود به ایران ممنوع‌الخروج شد؛ همین طور بازیگر زن نقش اصلی این فیلم، مریم مقدم که روی فرش های قرمز جشنواره برلین ظاهر شده بود.

محمد رسول‌اف که فیلم جسورانه‌اش، «دست‌نوشته‌ها نمی‌سوزند» در جشنواره کن امسال تحسین شد، حدود یک ماه قبل، به محض ورود به تهران، با توبیخ گذرنامه و لپ تاپ شخصی‌اش روبه‌رو شد و به این ترتیب حضور در چند جشنواره از جمله جشنواره وین را از دست داده است.