کاهش آب قابل مصرف (خانگی، کشاورزی) از عوامل اصلی باز داشتن جوامع از توسعه پایدار و رشد متعادل اقتصادی و اجتماعی است. این خطر به نسبت عقب ماندگی جوامع، تهدید بزرگتری است؛ وضعیت دردناک و فزاینده‌ای که امروز ایران در برابر آن قرار گرفته است.
در روزی که رئیس‌جمهوری برای انجام چند روز سخنرانی عازم نیویورک می‌شود، مردم شرق تهران به علت خشک شدن منابع از مصرف آب آشامیدنی محروم‌اند، خشک شدن دریاچه ارومیه را علی رغم عمق فاجعه، ظاهرا همه پذیرفته و از آن گذشته‌اند، در حالیکه طوفان‌های فصلی شن و خطر انهدام زمین‌های زراعتی آذربایجان و کردستان، در نتیجه خشکی دریاچه، در راه است.
مردم قم سال‌ها است آب شور مصرف می‌کنند، استان هرمزگان که در حاشیه آبهای خلیج فارس قرار دارد از خشکسالی می‌سوزد و آبرفت‌های نمک دار که قابل نمک زدایی و مصرف است به هرز می‌روند، زاینده رود به جویباری تبدیل شده و نفس‌های آخر را می‌کشد، مخزن ۹۶۰ میلیون مترمکعبی سد لار، یکی از ۵ سد تامین کننده آب شرب تهران فقط ۳۰ میلیون متر مکعب آب دارد و از این میزان تنها ۱۸ میلیون متر مکعب قابل برداشت است، دریاچه سد لتیان خشک شده، زرینه رود به سختی نفس می‌کشد، زمین‌های زراعتی سیستان به کویر چسبیده‌اند و کویر‌های هر روز رشد می‌کنند، حمید چیت‌چیان وزیر نیروی دولت روحانی اعتراف می‌کند که «علاوه بر ارومیه، ۲۹۶ دریاچه و تالاب ایران در حال خشک شدن است.»
ایران و دیگران
ایران تنها کشور خشک منطقه نیست. در عربستان حتی یک رودخانه ثابت جاری وجود ندارد و باران به ندرت و نوبرانه می‌بارد. در کویت دریاچه‌ای دیده نمی‌شود. امارات و قطر، هر دو شن زار هستند و در شرایطی مشابه عربستان قرار دارند. اسرائیل نیز دارای کیفیت کویری است.
با این وجود خشک سالی در هیچیک از کشورهای یاد شده طی ده سال گذشته به صورت بحران دیده نشده است. دلیل اصلی عادی بودن وضعیت آن کشور‌ها در عین خشکسالی، افزودن مستمر بر حجم منابع آب از راه نمک زدایی آب دریا، استفاده مجدد از آبهای مصرف شده و تصفیه فاضل آب‌ها، پیشگیری از هرز رفتن منابع آب و همچنین استفاده درست از آب مصرفی در خانه و کارخانه و مزارع است.
اسرائیل در زمستان گذشته خشک‌ترین فصل خود را پشت سر نهاد در حالی که درآن کشور موضوعی به عنوان بحران آب مطرح نشد. آن کشور با پیشبینی افزایش جمعیت، آب مصرفی چند سال بعد را از پیش تامین می‌کند.
تنها از سال ۲۰۰۵ به این سو اسرائیل به احداث پنج واحد نمک‌زدایی از آبهای شور در ساحل مدیترانه مبادرت کرده است. هزینه هر واحد نمک‌زدایی در اندازه‌ای که در شهر اشکلون احداث شده تا ۴۰۰ میلیون دلار است.
عربستان با استفاده از منابع نفت و گاز خود و نمک‌زدایی از آب دریا، صادر کننده گندم است. در امارات مسابقات جهانی گلف روی چمن‌های طبیعی برگزار می‌شوند. اسرائیل هشت در صد از آب مورد نیاز کشور اردن را تامین می‌کند. در کویت طی ۲۰ سال گذشته مسئله‌ای بنام بحران خشکسالی دیده نشده است.
پرسش‌هایی از دولت
گفته می‌شود که طی ۲۰ سال گذشته با صرف هزینه‌های نجومی پنج نسل سانترفیوژ برای غنی سازی اورانیوم در ایران به وجود آمده است. در طول زمان مشابه، جمهوری اسلامی برای افزودن بر حجم ذخایر آب در ایران و حفاظت از منابع آب مصرفی مردم چقدر هزینه کرده است؟
در عربستان سعودی از سال ۱۹۸۰ تا کنون ۲۷ واحد بزرگ شیرین ساختن آب به وجود آمده است. این کارخانه‌ها روزانه ۳ میلیون متر مکعب آب شیرین تولید و ۷۰ درصد مصرف شهر‌های عربستان را تامین می‌کنند.
در اسرائیل ۸۰ در صد مصرف آب شهر‌ها از راه نمک‌زدایی آب دریا تامین می‌شود. جمهوری اسلامی طی ۳۵ سال گذشته برای نمک‌زدایی از آبهای خلیج فارس در طول بیش از ۱۲۰۰ کیلومتر سواحل جنوبی ایران و تولید آب شیرین از این منبع چقدر هزینه و چه ظرفیتی ایجاد کرده است؟
بیش از ۵۰ در صد از آب مصرفی شهر ریاض، در قلب عربستان، از راه شیرین سازی آبهای خلیج فارس و انتقال آن از راه خطوط لوله به طول ۴۵۰ کیلومتر، صورت می‌گیرد.
جمهوری اسلامی برای شیرین سازی آبهای دریای خزر و خلیج فارس چه کرده است؟
آب ماده‌ای شریف است و ارزشمند‌تر از آنکه تنها یک بار مورد استفاده قرار بگیرد. در اسرائیل ۸۰ در صد از فاضلاب‌ها دوباره تصفیه شده و مورد استفاده مجدد قرار می‌گیرد. در ایران چند در صد از آب مصرف شده و فاضلاب تصفیه شده و به شبکه توزیع بازمی‌گردد؟
در عربستان سعودی، همردیف تلاش برای کشف منابع نفت و گاز، کوشش برای یافتن سفره آبهای زیر زمینی انجام می‌گیرد. از راه حفر ۸۵ هزار حلقه چاه افقی و با استفاده از پیشرفته‌ترین تکنولوژی روز جهان، عربستان این منابع برای افزایش حجم ذخایر آب بهره می‌گیرد.
برای شناسایی منابع آبهای زیر زمینی ایران به‌خصوص در مناطق ساحلی جنوب و استفاده اصولی از این منابع جمهوری اسلامی چه می‌کند؟
در عربستان و اسرائیل قسمت اعظم طرح‌های شیرین ساختن و انتقال آب را بخش خصوصی بر عهده دارد. در ایران که ۸۵ در صد از اقتصاد آن را دولتی نگاه داشته‌اند بخش خصوص در تامین چند در صد از آب مصرفی ایران نقش دارد؟
ایران کشوری است ثروتمند که در صورت استفاده درست از منابع طبیعی آن به راحتی قادر به تامین نان و آب تا ۲۰۰ میلیون جمعیت خواهد بود. با استفاده درست از منابع بی‌نظیر نفت و گاز می‌توان در کمتر از ۸ سال ایران را به کشوری سبز و آباد تبدیل کرد.
از راه سرمایه گذاری ۲۰۰ میلیارد دلار که هزینه اعمال تنها یک سال تحریم‌ها است، ایران برای همیشه از بحران خشکسالی نجات خواهد یافت در حالی که رئیس‌جمهوری ایران، بی‌اعتنا به عمق بحران خشکسالی، برای چانه‌زنی پیرامون تعداد سانتریفیوژهای مجاز به غنی‌سازی اورانیوم به آمریکا سفر کرد و پیش از سفر از دانش آموزان می‌پرسد: برای حفظ منابع آب چه باید کرد؟
————————
یادداشت‌ها بیانگر نظر نویسندگان آنهاست و نه بازتاب دیدگاه‌های رادیو فردا.