آیا تلاش های چند ساله برخی از هواداران محیط زیست برای تحریم خرید ماهی قرمز، به سود این «سفره نشین» هفت سین تمام شده است؟ سپهر سلیمی، فعال محیط زیست با رادیو فردا در این مورد گفت و گو کرده است.
کمپينی از سوی هواداران محيط زيست و حيوانات عليه خريد ماهی قرمز چند سالی در ايران و به ويژه دنيای مجازی به راه افتاده است. این کمپین تا چه حد تأثیرگذار بوده است؟
شخصاً اعتقاد دارم که تنها بخشی از کمپينی که هر ساله بر عليه خريد ماهی قرمز انجام ميشه توسط دوستداران محيط زيست و حيوانات مديريت می شود و شوربختانه در اين کمپين گروه هايی حضور دارند که با هدف ستيز با حيوانات و طبيعت و يا مخالفت با نوروز و نمادهايش در پوشش دلسوزی برای ماهی قرمز فعاليت می کنند.
آن بخش از دوستداران حيوانات و محيط زيست که مخالف خريد ماهی قرمز هستند افراد دلسوز و بعضاً شناخته شده ای هستند که برای حذف ماهی قرمز استدلال‌هایی دارند و با هدف حفظ حقوق اين حيوانات و جلوگيری از مرگ و مير بالای اين حيوانات معتقد هستند که ماهی قرمز بايد به هر صورتی حذف شود ولی متاسفانه در کنار اين گروه ها، گروه های ديگری نيز وجود دارند که با اهداف ديگری موافق حذف ماهی قرمز هستند.
بطور قطعی و مشخص نمی شود در مورد اثرات اين کمپين اظهار نظر کرد ولی بررسی های ظاهری و ميدانی نشان می دهد که نتيجه تبليغات نادرست برای حذف ماهی قرمز، باعث بروز حيوان ترسی در بين برخی افراد شده چون که متاسفانه برخی از هوادارن کمپين حذف ماهی قرمز در ابتدا به دروغ اعلام کردند که ماهی قرمز بيماری زا و خطرناک است و اين باعث ايجاد ترس و نگرانی در بخشی از مردم عادی از ماهی قرمز و بطور کلی حيوانات خانگی شده است.
همچنين در اثر مديريت نادرست اين مسئله، متاسفانه شاهد حضور حيواناتی نظير سمندر، لاک پشت و مارآبی در سفره هفت سين هستيم که اين مساله بی ارتباط با تلاش های صورت گرفته برای حذف ماهی قرمز نيست.
البته در کنار همه اين مسائل عده ای هم از خريدن ماهی قرمز صرف نظر کرده اند. با اين شرايط به نظر من تلاش های صورت گرفته برای حذف ماهی قرمز منجر به نجات جان ماهی ها و بهبود شرايط توليد، توزيع و نگهداری ماهی قرمز نشده است و تنها باعث بروز پديده حيوان ترسی و يا راه يافتن حيواناتی نظير سمندر به سفره های هفت سين شده است.
اين نکته را نبايد از نظر دور داشت که بخش ديگری از دوستداران حيوانات و محيط زيست مخالف حذف ماهی قرمز به اين شکل هستند و اصرار دارند که راه نجات ماهی قرمز آموزش همگانی و فرهنگ سازی در اين خصوص است و معتقدند بايد از طريق گروه های مدنی فشارهای لازم برای اصلاح شيوه توليد، توزيع و نگهداری ماهی قرمز صورت بگيرد.
آیا سفره نشین شدن سمندر و لاک پشت ناشی از يک جور مد جديد است؟
حضور لاک پشت و سمندر در سفره هفت سين نتيجه تلاش نادرست و بی حساب برای حذف ماهی قرمز است و عده ای سودجو از فضای بوجود آمده برای حذف ماهی قرمز استفاده کردند و اين حيوانات را روانه سفره هفت سين کردند. شوربختانه لاک پشت و سمندر و بويژه سمندر از گونه های در خطر انقراض هستند و بقای نسل آنها به شدت مورد تهديد است.
برخی ماهی قرمز را برگرفته از فرهنگ چينی و نه ايرانی می دانند نظر شما در اين مورد چيست؟
واقعيت اين است که مدعيان اين حرف سندی برای اثبات ادعای خود ندارند و بر عکس بر اساس پژوهش هايی که توسط کارشناسان و محققان موافق حضور ماهی قرمز صورت گرفته اسنادی از نقش ماهی قرمز در مجسمه های هخامنشی کشف شده و اين نشان از قدمت بالای حضور ماهی قرمز است. ضمن اينکه چينی ها هم گذاشتن ماهی قرمز در سفره هفت سين را رسمی ايرانی می دانند و ادعايی در خصوص چينی بودن این سنت ندارند.
در کنار همه اين مسائل بايد گفت که ماهی قرمز به عنوان نماد زندگی و طبيعت سال های زيادی است که وارد سفره های هفت سين ايرانی و فرهنگ ايرانی شده است، بطوريکه شخصاً در نوروز امسال ديدم که پارسيان هند که در واقع اقوام ايرانی زرتشتی هستند که سال ها پيش از ايران وارد هند شده اند و خيلی از آنها متولد هندوستان هستند، ماهی قرمز را بخشی از سفره هفت سين و هفت شين خود می دانند و آنرا بر سر سفره هفت سين و هفت شين خود می گذارند.
آيا نظارتی بر توليد و توزيع ماهی قرمز وجود دارد؟ آيا این تولید و توزیع به صورت عمده صورت می‌گیرد؟
گفته می شود که نظارت وجود دارد ولی مسئله مهم اين است که اين نظارت از بعد کمی و کيفی راضی کننده نيست و بايد بيش از اين باشد. بررسی ها نشان داده است که دليل اصلی مرگ و مير ماهی های قرمز در سيستم نادرست توليد و توزيع ماهی قرمز نهفته است و اگر در مسير اصلاح اين سيستم کوشش جدی صورت بگيرد آنوقت می شود انتظار داشت که درصد بالای مرگ و مير ماهی ها کاهش پيدا بکند.
وقتی در سيستم نادرست توليد و توزيع، ماهی بيمار و آسيب ديده ای توليد شود اين ماهی خواه ناخواه پس از چند روز در خانه ها خواهد مرد و شرايط نگهداری در خانه هيچگونه تاثيری در سرنوشت ماهی نخواهد داشت.