خبرهای هنری دنيا ، بيش از يک هفته، تحت تاثير يک خبر بود: برگزاری حراج آثار فوق ستاره بريتانيايی، دمين هرست.
اگرچه اين هنرمند ۴۳ ساله جنجالی، حدود يک دهه است که دنيای هنر را به خود مشغول کرده و نظراتی که درباره وی گفته شده از نابغه ای بی بديل تا کپی کاری بی استعداد در نوسان بوده است.
به هر روی، او اخيرا حراجی دو روزه ای از «۲۲۳» اثرش با عنوان «زيبای های ابدی ذهن من» برگزار کرد.
او در اقدامی عجيب همه دلال های هنری را هم کنار گذاشت، تا برای اولين بار در تاريخ هنر، هنرمندی در اين سطح، مستقيما آثارش را به خريداران به فروش برساند؛ اقدامی که نشريات به آن قمار گفتند و آنرا ريسکی خطرناک قلمداد کردند.
اما او خود با « احمق و تنگ نظر» خواندن دلال های هنری، اين عملش را به عنوان اعتراضی به حق العمل های سرسام آور اين بنگاه ها ی دلالی غول آسا از فروش آثار هنرمندان دانست .
اما هرست نه تنها ريسکی نکرد بلکه چنان استقبالی از اين حراج پرسرو صدا شد که نشرياتی همچون «نيويورک تايمز» ، « گاردين » و « ديلی تلگراف» از اين استقبال به عنوان نقطه عطفی در تاريخ فروش هنرهای تجسمی نام بردند.
چرا که در عين رکود بی سابقه اقتصاد در جهان ، بخصوص جهان غرب؛ هيچ کس انتظار فروشی معادل يکصد و ۱۱ميليون پوند در دو روز و آنهم برای يک هنرمند در قيد حيات را نداشت.
به هر حال دمين هرست باز هم جنجال برانگيز شد و رکوردها را دربازار هنر جابجا کرد. اما در باره اهميت دمين هرست با پرويز تناولی که خود، يکی از سرشناس ترين هنرمندان معاصر کشوراست و آثار حجمی اش به عنوان گرانترين آثار هنری در خاورميانه خريد و فروش می شوند گفت و گو کرده ام.
آقای تناولی بگذاريد از اينجا شروع کنيم که دمين هرست واقعا چه کسی است ؟ نابغه دوران ما ؟ يا به گفته ی برخی ، کسی که صرفا رگ خواب بازار هنر را در دنيا شناخته است ؟
پرویز تناولی: ببينيد، بحث های زياد و تضادهای فکری زيادی در مورد دمين هرست وجود دارد، برخی اصلا او را هنرمند نمی دانند و بعضی نيز او را يک نابغه بزرگ فرض می کنند اما آنچه مسلم است اين است که دمين هرست پديده زمان ماست او هنرمندی بسيار خلاق و با افکاری نوست، بايد اين کارها خلق می شد.
چه ما آن را اثر هنری و جاودان بدانيم و چه ندانيم. اين بيان احساسات بوسيله مواد و مصالحی است که هرگز به فکر ساير هنرمندان معاصر نرسيده است و دمين هرست نشان داد که به اين طريق نيز عرضه هنر ممکن است.
از نظر شما ويژگی اصلی آثار دمين هرس چيست ؟ ظاهرا او بيشتر به کابوس های بشر معاصر می پردازد تا ذهن ماليخوليايی و آشفته انسان هزاره سوم يا اواخر هزاره پيشين را تجسم کند. نظر شما از اين زاويه چيست ؟
دمين هرست هنرمند پر تنوعی است. او در عين حالی که ماليخوليا و هراس های بشری را که انسان امروزی درروال زندگی روزمره با آن رودرروست را به سطح می آورد، برخی آثارش را هم با سنگ های شفاف، قيمتی و بسيار گرانبها تزيين و عرضه می کند.
همه اين تفاوت ها درمورد او صحت دارد.او هنرمند بسيار متفاوت و متنوعی است؛ ضمن اين که برای نخستين بار است که هنرمندی بدون تعارف و رودربايستی معمول ، شخصا وارد بازار عرضه آثارش شده و کارهای خودش را در حراجی ها شخصا خريد و فروش می کند که اينکار پيش از اين سابقه نداشته است.
پرویز تناولی
دمين هرست در واقع ماسکی را از صورت هنرمند معاصر برمی دارد و می گويد که هنرمند هم مثل ساير مردم جنبه های متفاوت و گوناگونی دارد، صرفا هنرمند با جنبه احساسی رودرو نيست بلکه همچون ساير مردم با جنبه های تجاری و مالی نيز روبروست.
نکته ديگری که در مورد اين هنرمند وجود دارد تغيير ماتريال هاست ، او از ماتريال های بسيار غريبی استفاده می کند مثلا در موردی، يک کوسه واقعی که مرده است و آن را درون يک مخزن غوطه ور کرده و هم اکنون به صورت امانی درموزه متروپو ليتن نيويورک به نمايش گذاشته است بهره می برد يا گورخری را تاکسيدرمی می کند . يا از مواد و ماتريال های طبيعی مثل گوشت در خلق آثارش استفاده می کند ، شما به عنوان مجسمه سازی که ماتريال های آثارتان با اين ماتريال ها کاملا متفاوت است ، اين امر را چگونه تعبيير می کنيد ؟
بينيد ، مصالح مورد استفاده دمين هرست مورد علاقه شخص من نيست ، اين مواد به اصطلاح فانی چه بخشی از اجساد حيوانات يا تاکسيدرمی آنان باشد مخصوص دمين هرست است و دنيا هم به آن علاقه نشان می دهد و آنها را خريداری می کنند.
البته بنيادهای ثروتمندی همچون ساچی نيز در اين مسير از او حمايت کرد و ارقام بسيار زيادی برای حمايت از او هزينه کرد. اين ها بحث برانگيز است. هنرمند امروز تمام تلاشش را مصروف اين می کند تا توجه مخاطب را برانگيزد.
دنيای غرب امروزه چنان در تکرار مکررات افتاده است که کمتر مخاطبی سر برمی گرداند تا به اثری خيره شود مگر اينکه از اين دسته آثار عجيبی باشد که دمين هرست عرضه کرده است.
او با نهايت هوشمندی اين نکته را دريافته است اگر چه بوی گند برخی از آثارش گاهی چنان فضای گالری و موزه را پر می کند که تماشاگر ناچار است برای ديدن اين آثار با ماسک و دستمال مجهز شود، اما با اين وجود هجومی برای ديدن همين آثار وجود دارد، برای اين که اين کار بی سابقه است و قبل از آن هنرمند ديگری جسارت و يا جرات اينکار را نداشته است.
اگر چه تاکسيدرمی کردن حيوانات ابتکار دمين هرست نيست پنجاه سال قبل از دمين هرست ، راشنبرگ و ساير هنرمندان ديگر هم از اين ماتريال ها استفاده کرده اند.
به نظر شما آثاری از نوع آنچه دمين هرست به دنيا می دهد ماندگار خواهد ماند يا خير؟
ببينيد دمين هرست نمونه بارز يک نسل و گروه است او تنها نيست ، او بدون شک باقی خواهد ماند حتی اگر نگهداری آثارش پر هزينه باشد، برای اينکه اين آثار معرف تفکر زمان خودشان هستند.
مورخين هنر، دانشجويان و دست اندرکاران هنر به اين آثار مراجعه خواهند کرد و چگونگی و پيدايش آن را دنبال می کنند اما ماندگاری اين آثار ابدی و دائمی نيست ، در طول صد سال گذشته شاهد ارائه آثاری البته نه در حد و حدود دمين هرست بوده ايم که هم اکنون اين آثار در انبار موزه ها نگهداری می شوند و کمتر در معرض ديد مردم بوده و به چشم نمی آيند در حالی که در زمان خودشان بسيار بحث برانگيز بوده اند.