پرتاب يک فروند موشک "قادر " و دو موشک سبکتر نور و نصر، طی روز پايانی رزمايش دريايی ايران در آبهای خليج فارس، بمنظور نمايش قابليتهای جمهوری اسلامی در مسدود ساختن تنگه هرمز با استفاده از ظرفيتهای موشکی، در کنار گزينه ديگر ؛ استفاده از مين های دريايی، صورت گرفته است.
ارزيابی ظرفيتهای موشکی مورد آزمايش قرار گرفته در رزمايش دريايی " ولايت ۹۰ " و همچنين نحوه استفاده از کاربرد موشکی در بستن تنگه هرمز، طی روزهای اخير، موضوع بحث گسترده مراکز تخصصی و همچنين شبکه های خبری جهان قرار داشته است.
در روز پايانی رزمايش دريايی ياد شده، محمود موسوی سخنگوی نيروی دريايی ايران از پرتاب موفق يک فروند موشک " برد بلند " موسوم به قادر و همچنين پرتاب موشک نور و نصر ياد کرد.
رسانه تلويزيونی انگليسی زبان برون مرزی جمهوری اسلامی ( پرس تی وی ) با تکرار همان گزارشها، موشک پرتاب شده را " محراب " ناميد. ايران در گذشته نيز بمنظور بزرگ نمايی تنوع توليدات موشکی خود از نامهای گوناگون در معرفی سامانه های مشابه استفاده بعمل آورده و از اين راه ابهامهايی را در رسانه های داخلی و خارجی بوجود آورده است.
بی ترديد استفاده احتمالی از ظرفيتهای موشکی بمنظور اخلال در تردد کشتی های تجاری در خليج فارس يک وسيله موثر و خطرناک محسوب ميشود. در عين حال امکان مسدود ساختن و بسته نگاه داشتن تنگه هرمز از سوی ايران موکول به پيش شرطهای متعددی است و از اين لحاظ به هيچ وجه نميتواند نتيجه قطعی و محتوم استفاده از اين ظرفيت تلقی شود.
معرفی موشکها ( قادر )
موشک "قادر " که در بعضی از رسانه های انگليسی زبان " قدير " نيز ناميده شده، با استفاده از مجوز، نقشه و قطعات چينی در داخل کشور بصورت "بومی " توليد می شود. موشکهای موسوم به "نور " نيز مشابه موشکهای "قادر " و تفاوت آنها به نسبت، کمتر از تفاوتهای موشک شهاب ۳ با موشک سجييل، و يا اتومبيل "پيکان کار " با "پيکان وانت " است.
نمونه چينی اين گونه موشکهای ضد کشتی را در غرب با نام "سی-۸۰۲ " ميشناسند. به همان ترتيب که پدر موشکهای شهاب ايران موشکهای قديمی نوع اسکاد روسی است، موشکهای چينی " سی-۸۰۲ " نيز از روی موشکهای "اکسوست " فرانسوی ساخته شده، ولی از لحاظ کارايی موشکهای چينی دارای کيفيت نازلتر و از لحاظ قيمت ۵۰ در صد ارزانتر از نمونه های فرانسوی است.
موشکهای اکسوست که بيش از ۳۵ سال از توليد آنها ميگذرد، در ماه آوريل سال ۱۹۸۲ ،طی جنگ جزيره فالکاند از سوی نيروی هوايی آرژانتين عليه رزمناو بريتانيايی " اچ ام اس شفيلد " و در ماه مه سال ۱۹۸۷ توسط يک فروند هواپيمای ميراژ نيروی هوايی صدام حسين عليه ناوچه موشک انداز آمريکايی موسوم به " يو اس اس استارک " ، مورد استفاده قرار گرفت و در هر دو مورد خسارات سنگين به هر دو ناو جنگی وارد آمد.
از آن زمان ناوچه ها موشک انداز مدرن، به سيستمهای دفاعی تازه در قبال تهديد های موشکی از نوع اکسوست مجهز شده اند.
موشکهای "قادر " توليد ايران و يا سی ۸۰۲ چينی و اکسوست فرانسوی را ميتوان از روی کشتی، هواپيما و يا سکو هاس پرتاب ثابت ساحلی مورد استفاده قرار داد.
برد اين موشکها در حدود ۲۰۰ کيلومتر است. با اين حساب موشکهای قادر که ايران از آنها به عنوان موشک برد بلند ياد کرده است، از نوع برد کوتاه بحساب ميآيند.
موشک "قادر " در مقايسه با موشک مشابه که "نور " خوانده ميشوند، دارای کلاهک جنگی کوچکتر و موتور با حجم بيشتری است. در نتيجه ميتواند حد اکثر تا ۲۰۰ کيلومتر پرواز کند.
موشک های نور و نصر
برد موشک "نور ۱۲۰" کيلومتر و وزن کلاهک جنگی آنها ۱۶۵ کيلو گرم است. طول اين گونه موشکها اندکی کمتر از ۷ متر، وزن آنها در حدود ۷۵۰ کيلوگرم و سرعت آنها ۲۵۰ متر در ثانيه است. قيمت نمونه فرانسوی اين موشکها هر فروند ۱ ميليون دلار و قيمت نمونه چينی آنها ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار دلار و هزينه توليد نمونه ايرانی آن ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار دلار برآورد شده.
موشک "نور " بنا بر پاره ای گزارشها طی برخوردهای سال ۲۰۰۶ از سوی نيرو های حزب الله عليه يک شناور اسرائيلی مورد استفاده قرار گرفته است.
موشک ديگری که در جريان مانور ولايت ۹۰ مورد استفاده آزمايشی قرار گرفت و انتظار می رود برروی تعدادی از قايقهای تندرو نيروی دريايی سپاه نصب شده باشد، " نصر " خوانده ميشود.
موشک نصر دارای برد ۳۵ کيلومتر و مشابه موشکهای چينی موسوم به "سی ۷۰۴ " است.
تحريمهای شورای امنيت عليه جمهوری اسلامی شامل موشکهای برد کوتاه نيست، از اين لحاظ، ايران قادر شده قطعات و تجهيزات توليد اين گونه موشکهای "بومی " شده را از چين در يافت کند.
قابليت جنگی اين گونه موشکها در مقابله با ناوهای پيشرفته و مدرن نظامی را ميبايد تنها در جريان رويارويی های آينده در آبها ارزيابی کرد، ولی بی شک اين گونه موشکها می توانند لطمات مهلک به نفت کشها و کشتی های تجاری وارد آورند.
تسهيلات و موانع حمله موشکی
استفاده موثر از ظرفيتهای موشکی در يک حمله نظامی، نيازمند برخورداری از تدارکات، استفاده از تجهيزات و مبادرت به اقدامات جانبی، پيش از پرتاب موشک عليه هدف يا هدفهای تعيين شده است.
ديده بانی منطقه جنگی و تعيين و تشخيص هدف، از جمله اين تدارکات، و برخورداری از سيستم ديده بانی ( شبکه رادار و يا انجام پرواز هواپيماهای مجهز به سيستم رد يابی، از جمله تجهيزات مورد نياز در حمله موشکی بشمار ميروند.
بعد از يافتن و تشخيص هدف، اطلاعات مربوط ميبايد به تاسيسات هدايت موشک منتقل شود. در اين بخش از هدايت و کنترل، شعاع انجام حمله موشکی محاسبه و دستور انجام حمله به بصورت الکترونيکی به آن منتقل ميشود. زمانی که موشک در درون دايره و شعاع هدف قرار گرفت، سيستم جذب حرارت آن فعال شده و آغاز بکار ميکند.
بمنظور هدايت موشک بسوی هدف، سيستم جذب حرارت موشک ميبايد اطلاعات دقيق از هدف تعيين شده را دريافت کرده باشد. تنها در اين شرايط است که موشک پرتاب شده ميتواند در رويارويی با موانع طبيعی و يا سيستمهای الکترونيکی مقابله با خود موفق عمل کرده و پيش از اصابت به هدف از مسير خود منحرف نشود.
حساسيت اين مرحله از عمل کرد موشک هجومی، در حدی است که تنها چند دقيقه و يا چند صد متر اشتباه در محاسبات شعاع دايره فعال شدن آن، خطر منحرف شدن و از دست دادن هدف را ببار خواهد آورد.
تنها روش رد گيری موثر هدفهای عبوری در دريا، استفاده از سيستم راداری پيشرفته و موثری است که بتوانند شعاع عمل آنها را بطور کامل و موثر بپوشانند.
به دليل به بهره بودن از هواپيماهای مجهز به سيستم راداری پرنده مشابه "آواکس " ساخت آمريکا که در خدمت عربستان سعودی نيز قرار دارد، تکيه ايران برای رد يابی هدف های متحرک در دريا، عمدتا محدود به رادار های ثابت زمينی است.
برای رويت دقيق کشتيها، و به دليل عرض محدود خليج فارس، سيستم رادار در ختيار ايران، بجای تشخيص هدف از راه هوا، مجبور به رد گيری کشتی های عبوری در خط افق و سايه خطوط ساحلی پشت سر آنها است.
اين شيوه تشخيص راداری، ضريب خطای آنها را بشدت افزايش داده و به کاهش قابليتهای موشکی عليه هدفهای عبوری منجر ميشود. عبور تانکر های در فاصله اندک از خطوط ساحلی و نزديک به کارخانه ها، کارايی سيستم جذب حرارت موشک را ميتواند بشدت کاهش دهد.
سهولت ها و دشواری های
منطقه تنگه هرمز، و شرايط جغرافيايی آن، به همان نسبت که هدف قرار دادن کشتی های عبوری وسيله موشک های ضد کشتی را آسان ساخته، سهولت مقابله با موشکهای ضد کشتی را نيز افزايش داده است.
در صورت نصب رادار بر برج های ساحلی،بمنظور کاهش ضريب خطای آنها و رويت بهتر هدف، و هدف قرار دادن رادار ها آسان خواهد بود.
با اين وجود، خطر استفاده از موشکهای سبکتر که بروی قايقها نصب شده اند همچنان باقی خواهد ماند. از اين جهت، طی يک رويارويی نظامی، از ميان بردن تمامی تاسيسات رادار و همچنين وسايل حمل آنها در دريا و يا محلهای نصب سکوهای پرتاب در خطوط ساحلی و بريدگی های جزاير، بمنظور خنثی کردن کامل اين خطر، در رديف هدفهای اوليه قرار خواهند داشت.
نکته بسيار با اهميت در ارزيابی نتايج يک رويارويی احتمالی نظامی مابين ايران و آمريکا و يا کشور های ساحلی جنوبی خليج فارس، به بهانه مسدود ساختن تنگه هرمز، آزمايش نشدن ظرفيتهای موشکی ايران در يک رويارويی واقعی نظامی و در نتيجه، قرار دادن تمامی تخم مرغهای امنيت ملی در سبد نتايج مانور ها و رزمايشهای نظامی، و يا بگونه ای تنها به قاضی رفتن و راضی برگشتن، بدون مقابله جدی با مدعی است.