آيا گياهان دارای حس شنوايی هستند؟

می دانيم که گياهان می توانند بوی مواد شيميايی را حس کرده و به تغييرات نوری در محيط اطراف خود واکنش نشان دهند، اما آيا اين ساکنان صامت زمين توانايی «شنيدن» هم دارند؟

به نظر می رسد دانه های فلفل صدای ديگر گياهان را در همسايگی خود، حتی از داخل جعبه ای دربسته نيز، می شنود، اين يافته يک آزمايش جديد است که به گفته دانشمندان می تواند به تأييد وجود «حس شنوايی» در گياهان بينجامد.

به گزارش سايت علمی «نيو ساينتيست»، آزمايش های علمی تا کنون نشان داده بود که گياهان در بهره مندی از بسياری از حواس انسان با وی اشتراک دارند: نباتات توانايی تشخيص تغيير ميزان نور را دارند، بوی مواد شيميايی موجود در هوا را «استشمام می کنند،» و طعم آنها را هم در خاک «می چشند،» حتی نوعی حس لامسه نيز به گياهان در احساس وزش بادهای قوی کمک می کند.

اما جنجالی ترين ادعا تا به امروز اين بوده که گياهان دارای حس شنوايی هستند، نظريه ای که به قرن ۱۹ ميلادی باز می گردد، از آن زمان تا به امروز چند پژوهش ديگر نظريه واکنش گياهان به صدا را مطرح کرده اند، مسئله ای که گاه موجب پا گرفتن نظريه های بی پايه ای شد از جمله اينکه «صحبت کردن با گياهان» رشد آن ها را سرعت می بخشد.

يک تيم تحقيقاتی به سرپرستی مونيکا گاگليانو از دانشگاه «استراليای غربی» (وسترن استراليا) در آزمايشی جديد دانه های گياه فلفل (با نام علمی Capsicum annuum) را در تعداد هشت عدد ظرف پتری قرار داده و به شکل يک دايره دور يک بوته رازيانه (با نام علمیFoeniculum vulgare ) چيدند. بوته رازيانه نوعی ماده شيمايی را در هوا و خاک اطراف خود پخش می کند تا مانع رشد گياهان مزاحم در محدوده اطراف خود شود. تيم گاگليانو همين آزمايش را با قرار دادن گياه رازيانه درون يک جعبه سربسته نيز تکرار کردند تا مانع رسيدن مواد شيميايی متصاعد شده به دانه های فلفل شوند.

يک بار ديگر نيز همين آزمايش را با جعبه خالی بدون گياه رازيانه انجام دادند. در تمامی موارد، برای پيش گيری از ايجاد اختلال توسط ديگر محرک های محيطی، آزمايش ها در محيط های سربسته و عايق بندی صورت پذيرفته اند.
همان طور که انتظار می رفت، دانه های فلفل در مجاورت بوته رازيانه کندتر از زمانی که بوته ای در کنارشان نبود ريشه دواندند. اما آنچه مايه شگفتی پژوهشگران شده اين يافته بود که وقتی گياه رازيانه در محيطی عايق در وسط ظروف حاوی دانه های فلفل قرار داشت، دانه ها بسيار سريع تر از حالت عادی جوانه زده و رشد کردند.

گروه گاگليانو آزمايش خود را با ۲۴۰۰ دانه فلفل در ۱۵ جعبه تکرار کردند و هربار، بدون استثنا، نتايجی مشابه به دست آوردند که حاکی از واکنش دانه های فلفل به نوعی پيغام دريافتی بوده، به اين معنا که احتمالاً دانه ها پس از دريافت اين پيام از بوته رازيانه درون محفظه عايق بندی شده، برای مقابله با احتمال پخش ماده شيميايی مانع رشد، سريع تر جوانه می زنند. گاگليانو می گويد به نظر او امکان دارد نوعی «پيغام صوتی» در اين روند نقش داشته باشد.

به نظر سوزان دادلی، از دانشگاه «مک مستر» کانادا پرسش اساسی در اين مرحله آن است که آيا جعبه های مورد استفاده برای عايق بندی اطراف گياهان فلفل واقعاً توانسته اند جلوی تمامی پيغام های پخش شده در محيط را بگيرند؟

به باور اين پژوهشگر کانادايی گياهان از طريق کنترل جريان آب درون آوندهای ساقه خود توانايی ايجاد اصواتی بسيار ضعيف را دارند، وی می گويد شنوايی گياهان نيز مانند حس لامسه در آنها عمل می کند اما در حال حاضر «برای اظهار نظر قطعی بايد بتوان نتايج آزمايش ياد شده را تکرار کرد».