رستم و شاهنامه چند سالی است که با نام «رستم: داستان‌هایی از شاهنامه» وارد دنيای کميک استريپ انگليسی زبان شده و تا کنون چهار جلد از آن به نام‌های «رستم و سهراب»، «بازگشت پادشاه»، «نبرد با دیوها» و «در جستجوی پادشاه» به بازار آمده است (۱) . کامرون دوراقی با راديو فردا در مورد اين مجموعه، از آغاز تاکنون گفتگو کرده است:
برای خلق کميک استريپ براساس شاهنامه از چه الهام گرفتيد؟ و اولين مخاطبان شما چه کسانی بودند؟
در سال ۲۰۰۰ زمانی که مشغول کار روی يک کارزار « مبارزه با دخانيات » بوديم، بروس بهمنی ، برادرم جيمی و من يک کميک استريپ تهيه کرديم که هدف و مخاطب آن نوجوانانی بود که سيگار می کشيدند.
وظيفه ما خلق يک کتاب کميک استريپ تازه و اصيل بود به همين خاطر يکی از دوستان به نام کارل آلتستاتر را استخدام کرديم. اين پروژه خيلی موفق از آب درآمد و بيش از يک ميليون نسخه از اين کتاب چاپ و توزيع شد.
وقتی‌که به شخصيت‌های کميک ديگری که کارل آلتستار خلق کرده بود نگاه می کرديم متوجه شديم که مشخصات آنها با آن چيزی که ما از زال پدر رستم در تصورات خود داريم شباهت فراوانی دارد. بعد از اين ايده خلق يک کميک استريپ براساس ماجراهای شاهنامه به ذهن ما خطور کرد و هميشه با ما بود. هر سه نفر ما در سالهای ۱۳۵۰ خورشيدی در ايران بزرگ شده بوديم و در آن دوران هميشه مشغول خواندن کتابهای کميک استريپ بوديم.
در عين حال در مدرسه نیز، هميشه بخش مهم و جالب کلاس‌های ادبیات فارسی، داستان های شاهنامه بود. به اين ترتيب سی سال پس از دوران کودکی، اين دو نماد فرهنگی؛ يعنی شاهنامه و از آن طرف کميک استريپ، با يکديگر در هم آميختند.
در مراحل اوليه مخاطبان و خوانندگان ما بيشتر ايرانی های بزرگ شده و يا ساکن آمريکا بودند که از زيبايی ها و اعجاب داستانهای شاهنامه اطلاع چندانی ندارند. ولی در نهايت هدف ما اين بود که نبوغ فردوسی در خلق اين اثر را برای طيف وسيعتری از مخاطبان و به زبان انگليسی ارائه کنيم.
Your browser doesn’t support HTML5
Shahnameh Rostam.
عنوان اولين کتاب شما « رستم و سهراب» بود . چرا اين داستان شاهنامه را برای آغاز کار خود برگزيديد؟
سئوال بسيار خوبی است که هميشه از ما پرسيده می شود. در آن زمان که مشغول صحبت در مورد چگونگی آغاز کار خود بوديم به اين نتيجه رسيديم که برای شروع به يک داستان بسيار گيرا و نسبتا مشخص نياز داريم که در همان گام اول مخاطبان و خوانندگان به آن جذب شوند. ما داستان رستم و سهراب را برگزيديم چون جزو مشهورترين بخش های شاهنامه است و در عين حال پر از احساس و در برگيرنده يک تراژدی بسيار عظيم است.
کميک استريپ شما تا چه حد به متن و اصل شاهنامه وفادار است و تا چه حد محصول پردازش خود شما است؟
ما آگاهانه تلاش زيادی کرده ايم که تمام کتاب های ما به متن اصلی شاهنامه بسيار نزديک باشد. اما زبان يا ابزاری که ما برگزيده ايم، يعنی کميک استريپ، ما را مجبور می کند که تا حدی متن داستانها را تغيير داده و آنها را طوری خلاصه کنيم که در يک کتاب که قاعدتا بايد ۳۶ صفحه باشد بگنجد.
يک نمونه مشخص آن در کتاب دوم ما مشهود است. در شاهنامه رستم با هفت دیو به صورت تک به تک می جنگد . اما برای مختصر کردن متن داستان ما همه اين هفت شخصيت را در يک نفر به اسم « تورج » خلاصه کرديم ولی به او هفت سلاح متفاوت داديم که فقط در يک نبرد مهم با رستم روبرو می شود. با يک چنين تغييری ما توانستيم داستان را خلاصه کرده ولی به عناصر اصلی آن وفادار بمانيم.
کتاب چهارم و اخير شما « جستجو برای پادشاه» نام دارد. ممکن است کمی در مورد داستان آن توضيح بدهيد؟
کتاب جديد ما در حقيقت جمعبندی يا پايانی بر سه کتاب قبلی است و در آغاز به توضيح زندگی و شخصيت سام پدر بزرگ رستم می پردازد که ابتدا با زال اختلاف داشت ولی بعد به آشتی انجاميد و همينطور علاقه فراوان سام به رستم. در اين کتاب مخاطبان ما برای اولين بار با شخصيت های مهم ديگر در شاهنامه مثل سيمرغ، رودابه، کی قباد، کی نوذر و پشنگ آشنا می شوند. در اين کتاب موضوع تولد رستم، دوران کودکی او و تلاش رستم و زال برای کمک به کی قباد برای بازگشت به سلطنت مطرح می شود.
آيا می توان رستم را يک شخصيت رايج در کميک استريپ های غربی دانست که فقط يک نام ايرانی دارد؟
نه، ابدا. به نظر ما رستم يک قهرمان استثنايی است که با تمام شخصيتها و قهرمانان رايج در اين ژانر تفاوت فراوانی دارد.
اخيرا مجموعه جديدی منتشر شده که در آن ابرقهرمانان مسلمان کتاب های کميک استريپ به نام ۹۹ در چند ماجرا با « بت من » و قهرمانان ديگری نظير آن همکاری می کنند. آيا برای خلق ماموريت يا ماجراهای مشترک بين رستم و قهرمانان معروف در غرب هيچ برنامه ای داريد؟
ما از تلاش های خالق کميک استريپ هايی که شخصيت مسلمان دارند برای تبديل کردن آن به يک محصول عمومی و جا افتاده در اين عرصه مطلع هستيم.
اما با در نظر گرفتن عمق و غنای داستانهای شاهنامه من فکر می کنم که تا مدتهای طولانی ما مشغول کار روی همين داستانها باشيم و فرصتی برای ترکيب قهرمانان آن با شخصيت های ديگر نداشته باشیم.
آيا شما طرحی هم برای توليد کارهای انيميشن داريد؟ اگر اينطور است می شود کمی در مورد آن توضيح بدهيد؟
بله، همين اواخر ما قراردادی را امضا کرديم که طرح هايی از اين دست و حتی بيشتر از آن را اجرا کنيم. طرف قرارداد ما شرکتی است به نام « بوم جن استوديو» صاحبان آن هر دو ايرانی هستند و فعاليت اصلی آنها توليد محصولات سرگرم کننده ای است که به نوعی به خاورميانه مربوط می شوند. اين موسسه خدماتی از اين دست را برای شرکت های بزرگ فيلمسازی ارائه می کند. مثلا در پروژه فيلم هايی مثل « شاهزاده پارسی» مشارکت کرده اند.
برنامه ما اين است که در يک سال آينده مجموعه از محصولات چند رسانه ای را توليد کنيم که علاوه بر کميک استريپ، انيميشن های ديجيتال و در نهايت فيلم های طولانی و حتی بازی های کامپيوتری را شامل شود. علاوه بر اين هدف ما اين است که دامنه مخاطبان خود را گسترش داده و از طريق ابزارهايی مثل تلفن های موبايل هوشمند بتوانيم محصولات خود را معرفی کنيم. اين ها همه خوبی ها و جنبه های هيجان انگیز کار چند رسانه ای است که توسط آن می توان داستانهای بسيار پيچيده ای را در يک فضای متفاوت و با استفاده از تکنولوژی جديد به مخاطبان وسيع تری در سراسر جهان رساند.
در خلق کميک استريپ رستم چند نفر مشغول کار بوده و تاکنون بزرگترين چالش شما چه بوده است؟
بنيانگذاران کميک استريپ رستم، بروس بهمنی، جيمی دوراقی و کامرون دوراقی هستند. در بخش توليد خلاق، گروه ما شامل يک نويسنده، يک سردبير، طراح و تصوير پرداز، رنگ پرداز ، حروف چين و بالاخره مسئولان توليد است.
بزرگترين چالش ما از يک طرف تهيه بودجه لازم برای توليد اين کتاب ها و از طرف ديگر ايجاد فضای مناسب و تبليغات در ميان علاقمندان برای توزيع گسترده تر اين کتاب ها بوده است.
حقيقت اين است که هر کس کتابهای ما را ديده خيلی سريع به آن علاقمند شده است. با اين همه ما واقعا به کمک علاقمندان و به خصوص ايرانيان ساکن آمريکا و کشورهای ديگر نياز داريم تا کار ما را به ديگران معرفی کنند چون در حال حاضر برای ما استفاده از شرکت های خصوصی تبليغاتی بسيار پر هزينه و ناممکن است.
