مراد ويسی از راديو فردا روزهای يکشنبه ، سه شنبه و پنجشنبه برنامه ای برای بازخوانی تاريخ سی ساله جمهوری اسلامی ايران ارايه می کند. قالب اين برنامه به صورت پرسش و پاسخ است که در وب سايت راديو فردا منتشر می شود. امروز ، پنجشنبه، اختصاص دارد به سالگرد درگذشت آيت الله محمود طالقانی در ۱۹ شهريور ۱۳۵۸.
آقای ويسی روايت های متفاوتی از نحوه فوت آيت الله طالقانی وجود دارد؟ آيت الله طالقانی چطور فوت کردند ؟
آقای محمد شانه چی از فعالان ملی و مذهبی دوران انقلاب که تا يک ساعت پيش از فوت آقای طالقانی در منزل ايشان در چهار راه آبسردار در نزديکی ميدان بهارستان بوده ، نقل کرده که حال آقای طالقانی خوب بوده ولی در حد فاصلی که وی منزل آقای طالقانی را ترک کرده و به منزل خودش رسيده خبر دادند که آقای طالقانی فوت کرده است . آقای ولی الله چهپور پدر عروس آقای طالقانی هم نقل کرده بعد از رفتن آقای محمد شانه چی ، آقای طالقانی طبقه بالای منزل رفتند ولی حالت استفراغ به ايشان دست داده ولی خود آقای طالقانی گفته اند شما برويد بخوابيد و حال من خوب است ولی بعد دچار نفس تنگی شده و وقتی دکتر خبر کردند و دکتر به بالين آقای طالقانی رسيده ، گفته که فوت کرده است .(۱)
آِيت الله طالقانی چه نقشی در انقلاب ايران داشت و به کداميک از جريانات سياسی ايران نزديک تر بود ؟
آيت الله محمود طالقانی همراه با مهندس مهدی بازرگان و دکتر يد الله سحابی از بنيانگذاران اصلی نهضت آزادی ايران در سال ۱۳۴۰ بود .(۲) آقای طالقانی تفکری داشت که اگر امروزه بخواهيم معادلی برای آن پيداکنيم نزديکترين واژه ، واژه ملی – مذهبی است . ولی همزمان به شبکه ای از روحانيون که تحت رهبری آِيت الله خمينی عليه حکومت شاه مبارزه می کردند و نيز به سازمان مجاهدين خلق که معتقد به مبارزه مسلحانه بود، نزديک بود. ضمن اينکه نگرش منفی عمده ای در بين گروه های چپ مانند حزب توده و فداييان خلق هم نسبت به وی ديده نشده است.
ولی اين تفکراتی که شما اسم برديد با هم متفاوت و حتی متعارض هستند؟
به اعتقاد بسياری از صاحب نظران آقای طالقانی جدای ازت فکراتش، به لحاظ روحيات فردی، شخصا آدم ميانه رو و معتدلی بود و همين سبب گسترش دامنه ارتباط افراد و جريانات سياسی با وی شده بود.
آِيت الله طالقانی در سال های ۱۳۴۳-۱۳۵۷ در بين روحانيون معتقد به مبارزه عليه شاه در داخل ايران از همه سرشناس تر بود و در بين زندانيان مذهبی هم نسبت به افرادی چون آيت الله حسينعلی منتظری و هاشمی رفسنجانی شناخته شده تر بود و تقريبا می شود گفت از رهبران ز ندانيان مذهبی در زندان های شاه بود.
و در بين جرياناتی چون نهضت آزادی يا ملی- مذهبی های غير روحانی آن زمان چطور؟
خوب آيت الله طالقانی خودش از ليدرها و رهبران اين جريان بود و اگر نگوييم بيشتر از مهندس بازرگان و دکتر سحابی ولی هم وزن آنها در رهبری اين جريان موثر بود وبه لحاظ فکری ، نقشی همسنگ بازرگان و سحابی و حتی بالاتر از آنها در اين جريان داشت و از باب عضويت در رهبری نهضت آزادی، آِيت الله طالقانی معتقد به مبارزه مسلحانه نبود. شما اگرتصاوير اولين نماز جمعه تهران بعد از انقلاب را هم در ۵ مرداد ۱۳۵۸ ببينيد عمده کسانی که در صف اول نماز هستند همين چهره های نهضت آزادی هستند. (۳)
ولی سازمان مجاهدين خلق هم که معتقد به مبارزه مسلحانه بود، نگرش مثبتی به آيت الله طالقانی داشته و دارد و حتی وی را پدر طالقانی می نامند؟
بله . دليل اولش اين بود که آيت الله طالقانی برخلاف آِيت الله خمينی که از مجاهدين خلق فاصله می گرفت ، اين کار را نمی کرد.
دوم اينکه به طور خاص ،طالقانی با مجاهدين خلق در زندان حداقل تا سال ۱۳۵۴ رابطه نزديکی داشت.
سوم اينکه بعد از انقلاب هم که دو تن از فرزندان آيت الله طالقانی يعنی مجتبی و ابوالحسن طالقانی در ۲۳ فروردين ۵۸ بازداشت شدند، آِيت الله طالقانی به حالتی اعتراض گونه تهران را ترک کرد و مجاهدين هم اين بازداشت را توهين به آِيت الله طالقانی دانستند و در مجموع اين موضوع به تنشی در تهران و تيتراول روزنامه ها تبديل شد.(۴)
در سی سال گذشته نگاه رسمی حکومت به آِيت الله طالقانی چگونه بوده است ؟
در بعد تفکری، جمهوری اسلامی برخلاف تبليغ تفکر افرادی چون آِت الله مطهری و آيت الله بهشتی ، معمولا نظريات و تفکرات آيت الله طالقانی را که برداشت ها و قرائت های متعادلی از اسلام سياسی بوده ، ناديده گرفته و ترويج نکرده است.
به همين دليل حکومت جمهوری اسلامی هرگز اهميتی را که به سالگرد کشته شدن افرادی چون آِيت الله بهشتی، رجايی ، باهنر و يا حتی مفتح داده به سالگرد فوت آِيت الله طالقانی نداده و جز در ۵ مرداد که سالگرد برگزاری اولين نماز جمعه تهران به امامت آيت الله طالقانی است و نيز ۱۹ شهريور که سالگرد درگذشت ايشان هست ، معمولا ذکری از آيت الله طالقانی در بقيه ايام سال بعمل نمی آيد .ضمن اينکه حالا دو سال است که اجازه برگزاری مراسم سالگرد آيت الله طالقانی در حسينيه ارشاد را هم نمی دهند.(۵)
منابع :
۱- روزنامه کيهان, ۳۱شهريور ۱۳۵۸
۲- سايت رسمی نهضت آزادی ايران
www.nehzateazadi.net
۳- عکس اولين نماز جمعه تهران در ۵ مرداد ۱۳۵۸ رجوع شود به enghelab۵۷.wordpress.com
۴- روزنامه کيهان روزهای شنبه تا سه شنبه ۲۵ الی ۲۸ فروردين ۱۳۵۸
۵-سايت ندای سبز ايران
آقای ويسی روايت های متفاوتی از نحوه فوت آيت الله طالقانی وجود دارد؟ آيت الله طالقانی چطور فوت کردند ؟
آقای محمد شانه چی از فعالان ملی و مذهبی دوران انقلاب که تا يک ساعت پيش از فوت آقای طالقانی در منزل ايشان در چهار راه آبسردار در نزديکی ميدان بهارستان بوده ، نقل کرده که حال آقای طالقانی خوب بوده ولی در حد فاصلی که وی منزل آقای طالقانی را ترک کرده و به منزل خودش رسيده خبر دادند که آقای طالقانی فوت کرده است . آقای ولی الله چهپور پدر عروس آقای طالقانی هم نقل کرده بعد از رفتن آقای محمد شانه چی ، آقای طالقانی طبقه بالای منزل رفتند ولی حالت استفراغ به ايشان دست داده ولی خود آقای طالقانی گفته اند شما برويد بخوابيد و حال من خوب است ولی بعد دچار نفس تنگی شده و وقتی دکتر خبر کردند و دکتر به بالين آقای طالقانی رسيده ، گفته که فوت کرده است .(۱)
آِيت الله طالقانی چه نقشی در انقلاب ايران داشت و به کداميک از جريانات سياسی ايران نزديک تر بود ؟
آيت الله محمود طالقانی همراه با مهندس مهدی بازرگان و دکتر يد الله سحابی از بنيانگذاران اصلی نهضت آزادی ايران در سال ۱۳۴۰ بود .(۲) آقای طالقانی تفکری داشت که اگر امروزه بخواهيم معادلی برای آن پيداکنيم نزديکترين واژه ، واژه ملی – مذهبی است . ولی همزمان به شبکه ای از روحانيون که تحت رهبری آِيت الله خمينی عليه حکومت شاه مبارزه می کردند و نيز به سازمان مجاهدين خلق که معتقد به مبارزه مسلحانه بود، نزديک بود. ضمن اينکه نگرش منفی عمده ای در بين گروه های چپ مانند حزب توده و فداييان خلق هم نسبت به وی ديده نشده است.
ولی اين تفکراتی که شما اسم برديد با هم متفاوت و حتی متعارض هستند؟
به اعتقاد بسياری از صاحب نظران آقای طالقانی جدای ازت فکراتش، به لحاظ روحيات فردی، شخصا آدم ميانه رو و معتدلی بود و همين سبب گسترش دامنه ارتباط افراد و جريانات سياسی با وی شده بود.
آِيت الله طالقانی در سال های ۱۳۴۳-۱۳۵۷ در بين روحانيون معتقد به مبارزه عليه شاه در داخل ايران از همه سرشناس تر بود و در بين زندانيان مذهبی هم نسبت به افرادی چون آيت الله حسينعلی منتظری و هاشمی رفسنجانی شناخته شده تر بود و تقريبا می شود گفت از رهبران ز ندانيان مذهبی در زندان های شاه بود.
و در بين جرياناتی چون نهضت آزادی يا ملی- مذهبی های غير روحانی آن زمان چطور؟
خوب آيت الله طالقانی خودش از ليدرها و رهبران اين جريان بود و اگر نگوييم بيشتر از مهندس بازرگان و دکتر سحابی ولی هم وزن آنها در رهبری اين جريان موثر بود وبه لحاظ فکری ، نقشی همسنگ بازرگان و سحابی و حتی بالاتر از آنها در اين جريان داشت و از باب عضويت در رهبری نهضت آزادی، آِيت الله طالقانی معتقد به مبارزه مسلحانه نبود. شما اگرتصاوير اولين نماز جمعه تهران بعد از انقلاب را هم در ۵ مرداد ۱۳۵۸ ببينيد عمده کسانی که در صف اول نماز هستند همين چهره های نهضت آزادی هستند. (۳)
ولی سازمان مجاهدين خلق هم که معتقد به مبارزه مسلحانه بود، نگرش مثبتی به آيت الله طالقانی داشته و دارد و حتی وی را پدر طالقانی می نامند؟
بله . دليل اولش اين بود که آيت الله طالقانی برخلاف آِيت الله خمينی که از مجاهدين خلق فاصله می گرفت ، اين کار را نمی کرد.
دوم اينکه به طور خاص ،طالقانی با مجاهدين خلق در زندان حداقل تا سال ۱۳۵۴ رابطه نزديکی داشت.
سوم اينکه بعد از انقلاب هم که دو تن از فرزندان آيت الله طالقانی يعنی مجتبی و ابوالحسن طالقانی در ۲۳ فروردين ۵۸ بازداشت شدند، آِيت الله طالقانی به حالتی اعتراض گونه تهران را ترک کرد و مجاهدين هم اين بازداشت را توهين به آِيت الله طالقانی دانستند و در مجموع اين موضوع به تنشی در تهران و تيتراول روزنامه ها تبديل شد.(۴)
در سی سال گذشته نگاه رسمی حکومت به آِيت الله طالقانی چگونه بوده است ؟
در بعد تفکری، جمهوری اسلامی برخلاف تبليغ تفکر افرادی چون آِت الله مطهری و آيت الله بهشتی ، معمولا نظريات و تفکرات آيت الله طالقانی را که برداشت ها و قرائت های متعادلی از اسلام سياسی بوده ، ناديده گرفته و ترويج نکرده است.
به همين دليل حکومت جمهوری اسلامی هرگز اهميتی را که به سالگرد کشته شدن افرادی چون آِيت الله بهشتی، رجايی ، باهنر و يا حتی مفتح داده به سالگرد فوت آِيت الله طالقانی نداده و جز در ۵ مرداد که سالگرد برگزاری اولين نماز جمعه تهران به امامت آيت الله طالقانی است و نيز ۱۹ شهريور که سالگرد درگذشت ايشان هست ، معمولا ذکری از آيت الله طالقانی در بقيه ايام سال بعمل نمی آيد .ضمن اينکه حالا دو سال است که اجازه برگزاری مراسم سالگرد آيت الله طالقانی در حسينيه ارشاد را هم نمی دهند.(۵)
منابع :
۱- روزنامه کيهان, ۳۱شهريور ۱۳۵۸
۲- سايت رسمی نهضت آزادی ايران
www.nehzateazadi.net
۳- عکس اولين نماز جمعه تهران در ۵ مرداد ۱۳۵۸ رجوع شود به enghelab۵۷.wordpress.com
۴- روزنامه کيهان روزهای شنبه تا سه شنبه ۲۵ الی ۲۸ فروردين ۱۳۵۸
۵-سايت ندای سبز ايران