ترافيک سنگين در تهران هميشه يکی از اولين مشکلات پايتخت‌نشينان بوده. مشکلی که سالهاست مديريت شهری در دوره‌های مختلف می‌گويد که برای حل آن طرح و برنامه دارد اما هنوز حل نشده باقی مانده. بعضی کارشناسان می‌گويند برای حل گره ترافيک تهران علاوه بر همه راهکارهای فنی و تخصصی بايد فرهنگ دوچرخه‌سواری را هم بين شهروندان ترويج کرد و جان تهران را با حمل و نقل سبز نجات داد.
در اين مجله جامعه می‌خواهيم ببينيم آيا تهران اصلا شهر دوچرخه‌سواری هست، شهر پياده روی هست؟ يا بهتر است بپرسيم شهر شهروندان هست؟ مريم خسروی سالها خبرنگار حوزه شهری بوده و از تهران، شهرداری و شورای شهر تهران گزارش داده است. خانم خسروی مهمان مجله ی جامعه اين هفته ما شده و می‌گويد تهران برای خودروها ساخته شده است.
Your browser doesn’t support HTML5
جامعه: تهران شهر خودروهاست نه شهروندان
مريم خسروی: در تهران خودروها در شهر حکومت می‌کنند. شهرسازی که در تهران اجرا شده شهروندان را نديده و بيشتر خودروها را ديده. آماری که شهرداری تهران هرساله اعلام می‌کند به اين صورت است که مثلا چه ميزان بزرگراه ساخته، چه ميزان خيابان ساخته. هيچ موقع نمی‌آيد بگويد برای شهروندانی که در اين شهر تردد می‌کنند چه اقدامی انجام داده. توی کشورهای اروپايی می‌بينيم که وقتی شهروندان از خانه خارج می‌شوند شهر برايشان جايی است برای زندگی کردن. حالا توی کافه‌ها، توی رستوران‌ها، توی پياده‌روهايشان، جاهايی که مناسب سازی شده برای شهروندان‌شان. ولی توی تهران اين شهر برای شهروندان نيست.
با همه اينها مديريت شهری در تهران گهگاه طرح و برنامه‌هايی هم برای استارت پروژه دوچرخه سواری در پايتخت داشته. طرح‌هايی که همه نيمه‌کاره ماندند يا اگر شدند هيچوقت به بهره برداری واقعی نرسيدند.
مريم خسروی: زمان آقای ملک مدنی يک هزينه‌ای انجام گرفت توی بلوار کشاورز به سمت ميدان وليعصر. يک محدوده سبزرنگ که داخل بلوار کشيده شد و مشخص شد و آن محدوده جدا شد ولی هيچ موقع ما نديديم دوچرخه سواری از آنجا رد شود و بيشتر يک چيز نمادين بود که نتيجه نگرفت. شايد يکی از دلايل اين باشد که قانون مشخصی در اين زمينه وجود ندارد. يعنی ايمنی دوچرخه سوار ديده نشده. آلودگی هوای تهران بسيار زياد است. حالا دوچرخه سواری که بخواهد برای حمل و نقل و برای ورزش دوچرخه سواری کند در شهر، قطعا روزانه مقدار بسيار زيادی سرب وارد بدنش می‌شود.
البته همين حالا هم محله‌هايی هستند که در آنها می‌شود دوچرخه کرايه کرد و سفر درون‌شهری با دوچرخه را تجربه کرد. اما حتی در اين محله‌ها هم استقبال چندانی از دوچرخه سواری نمی‌شود.
به گفته اين خبرنگار مسايل شهری در زمان شهرداری محمدباقر قاليباف برای گسترش مسيرهای دوچرخه سواری اقداماتی صورت گرفته است :" مثلا پيشتاز اين اقدامات شهرداری منطقه هشت بود که توی مسيرهايی که نزديک مترو بود مسيرهای دوچرخه ايجاد کرد. شهرداری منطقه پنج هم پيرو آن اين اقدامات را انجام داد. بايد در واقع شهرداری در کنار اين طرح‌ها فرهنگ سازی هم انجام دهد.
تجربه پيادهروی در تهران هم تجربه موفق‌تری نيست. شهروندان فضايی برای پيادهروی ندارند و عابران نمی‌توانند بدون مزاحمت موتورسيکلت‌سوارها در پياده‌روها آمد و رفت کنند. شرايط و فضاهای اجتماعی شهری برای قدم زدن در پايتخت وجود ندارد. مريم خسروی از طرح شهرداری تهران برای پياده‌راه‌های بافت تاريخی می‌گويد که البته به چند محله کوچک محدود ماند.
خانم خسروی: دو تا خيابان سال ۸۴ و ۹۵ يکی خيابان سپهسالار بود و ديگری کوچه مروی بود. که «پياده‌راه» شد. من شخصا که اين دو خيابان را ديدم به نظرم طرح خوبی بود.
شايد مهمترين ويژگی خيابان مشهور شانزه ليزه در پاريس همين کافه‌ها و رستوران‌ها و فروشگاه‌ها و مراکز خريد آن نباشد. بلکه پياده‌روهای عريض و مرتبی باشد که ساعتها می‌توان در آن قدم زد. امکانی که قرار بود در تهران با پتانسيل خيابان بلند و زييای وليعصر تجربه شود تا شهروندان فضايی برای پياده‌روی‌های طولانی و سالم داشته باشند. از خانم خسروی خبرنگار در حوزه شهری می‌شنويم:
حدود ۵ سال پيش اقدامی شد و خيابان وليعصر يکی از بزرگترين خيابانهای ايران و حتی می‌شود ادعا کرد خاورميانه هست که ۱۸ کيلومتر مسير است و هزينه بسيار کلانی شد اين خيابان پياده‌راه شد. چيزی که خود مدير عامل وقت سازمان زيباسازی اعلام کرد هزينه ۱۷ ميليارد تومان بود. ولی ما رقم‌های ۲۰ ميليارد و ۲۵ ميليارد هم شنيديم. ولی هيچوقت به طور شفاف رقم واقعی اعلام نشد. ولی مشکل اصلی که بعد از گذشتن ۵ سال به طور جدی می‌شود به آن نقد وارد کرد اين است که آن نگاهداری بعد از اجرای پروژه انجام نشده. و الان اگر از اين خيابان عبور کنيم هر چند متر چند متر مشکلات اين خيابان و سنگفرش‌های اين خيابان را می‌توانيم ببينيم.
خيلی از چنارهای وليعصر حالا خشک شده اند. مسير دوچرخه‌سواری بلوار کشاورز هم هر گز به يک مسير دوچرخه سواری واقعی تبديل نشد. تهران در عوض بزرگراه‌ها و پل‌ها و تونل‌های عظيم دارد و روز به روز بيشتر برای خودروها جا باز می‌کند.