«گِوُرک وارطانيان» يکی از جاسوسان قديمی و افسانه ای اتحاد شوروی سابق که گفته می شود يکبار جان استالين، روزولت و چرچيل را نجات داده بود، در سن ۸۷ سالگی در مسکو درگذشت.
اين عضو نيروهای امنيتی شوروی سابق طی دوران جنگ جهانی دوم در تهران فعاليت می کرد و نقش موثری در عقيم کردن عمليات ماموران آلمان نازی در حمله به کنفرانس تهران در سال ۱۹۴۳ ميلادی (۹ آذر ۱۳۲۲) داشت.
هدف اين حمله از ميان بردن رهبران متفقين يعنی ژوزف استالين، وينستون چرچيل و فرانکلين روزولت بود.
« گِوُرک وارطانيان» در فوريه سال ۱۹۲۴ در يک خانواده ارمنی ساکن اتحاد شوروی سابق متولد شد. پدر وی نيز از افسران اطلاعاتی حکومت بود و شايد به همين خاطر « گورک » نيز فعاليت برای دستگاه جاسوسی شوروی را از سن شانزده سالگی آغاز کرد.
به نوشته سایت «راشیا تودی» در سال های آغاز دهه ۱۹۴۰ خانواده وی ساکن ايران بود و در آن زمان «گورک» در عمليات گسترده ضد جاسوسی برای شناسايی بيش از ۴۰۰ جاسوس آلمان نازی که به تهران و شهرهای بزرگ ايران اعزام شده بودند شرکت داشت.
در سال ۱۹۴۲ او در مدرسه جاسوسی که دولت بريتانيا در تهران داير کرده بود و هدف آن اعزام مامورانی به آسيای مرکزی و جنوب قفقاز بود نام نويسی کرد و آنطور که در زندگينامه رسمی وی ذکر شده است توانست ضمن شناسايی اين عمليات، برخی از اين افراد را قانع کند که به حکومت شوروی خدمت کنند.
در سال ۱۹۴۳ و همزمان با برگزاری اجلاس مهم سران کشورهای متفقين در تهران، گروه جاسوسی که «گورک وارطانيان» در آن فعاليت داشت توانست توطئه آلمان برای ترور استالين، روزولت و چرچيل را که به تهران آمده بودند خنثی کند.
سايت« راشيا تودی » می افزايد که « گروک وارطانيان » پس از پايان جنگ جهانی دوم نيز به فعاليت خود به عنوان يک افسر اطلاعاتی اتحاد شوروی ادامه داد و همراه با همسر خود که وی نيز يک مامور اطلاعاتی بود به مدت ۳۰ سال به خاطر ماموريت های گوناگون به سراسر جهان سفر کرد.
او در سال ۱۹۹۲ بازنشسته شد ولی به شکل فعالی کار در برنامه های آموزشی ماموران اطلاعاتی روسيه را ادامه داد. به خاطر فعاليت های طولانی مدت مدال لياقت « قهرمان اتحاد شوروی » به وی اعطا شد. او سومين مامور اطلاعاتی اتحاد شوروی است که به اين شکل از وی قدردانی شده است.
دميتری مدوديف رييس جمهور روسيه در پيام تسليت خود خطاب به خانواده و دوستان آقای « وارطانيان» گفت:« او يک مامور اطلاعاتی افسانه ای و برجسته ، يک ميهن پرست واقعی و فردی بسيار هوشمند و خارق العاده بود.»