شعبانعلی نظامی، معاون وزير جهاد کشاورزی جمهوری اسلامی ايران اعلام کرد که زيستگاه های خاويار ايران در حال نابودی است.
همزمان، محمد پورکاظمی، رییس موسسه تحقيقات بين المللی ماهيان خاوياری در ايران از کاهش صيد ماهيان خاوياری دريای خزر خبر داد و گفت: وضعيت بسيار نگران کننده و بحرانی است.
آقای پورکاظمی افزود: متاسفانه در سال جاری هيچ ماهی خاوياری مولد از رودخانه های ايران صيد نشده و اميد به ادامه حيات اين گونه های ارزشمند خاوياری که می تواند يک قرن به طول انجامد به صفر رسيده است.»
ماهيان خاوياری از جمله گونه های آبزی کم نظيری هستند که از قدمتی ۴۰۰ ميليون ساله برخوردارند و از اين جهت، آنان را فسيل های زنده جهان می نامند.
به گزارش سازمان های منطقه ای و بين المللی، ذخاير ماهيان خاويار خزر که بيش از ۹۳ درصد اين نوع ماهی را در خود جای داده، به شدت رو به کاهش گذاشته است.
- بايد توجه داشت تعداد بسيار زياد موجوداتی که به صورت انگل هستند، در صورت انقراض ماهيان خاوياری در خزر، افزايش چشمگيری خواهد يافت و خدا می داند که ۱۰ سال پس از انقراض اين ماهيان که مرواريدهای خزر هستند، چه بر سر محيط زيست اين دريا خواهد آمد.
صيد بی رويه ماهيان خاوياری و نيز آلودگی دريای خزر و رودهايی که به آن می ريزند، به همراه سد سازی بسيار بر روی رودهای جاری به اين بزرگترين درياچه جهان، از جمله دلايل کاهش ذخاير ماهيان خاوياری به شمار می روند.
در اين ميان، ممنوعيت صيد ماهيان خاوياری و صادرات خاويار از سوی کنوانسيون بين المللی گونه های در معرض خطر سازمان ملل متحد بر چهار کشور روسيه، جمهوری آذربايجان، ترکمنستان و قزاقستان، مانع از انقراض قريب الوقوع اين نوع ماهيان در بزرگترين درياچه جهان شده است ولی روند آن را متوقف نکرده است.
دکتر اسماعيل کهرم، استاد دانشگاه در تهران و کارشناس محیط زیست در گفت و گو با راديو فردا با اشاره به صيد بی رويه ماهيان خاوياری از سوی روسيه، جمهوری آذربايجان، ترکمنستان و قزاقستان به خاطر درآمد ارزی بالای آن گفت: «تنها ايران به خاطر توليد سالانه حداقل نه ميليون ماهی بچه خاوياری اجازه صيد داشته است.»
او افزود:«اما اکنون که می گويند محيط طبيعی ماهيان خاوياری در حال تخريب است، به اين دليل است که رودهايی که به داخل دريای خزر می ريزند، به سموم دفع آفات نباتی، کودهای شيميايی و ضايعات صنعتی و خانگی آلوده هستند. در نتيجه، ماهی خاوياری که عادت دارد در رودخانه های آب شيرين، مانند سفيدرود، تخم ريزی کند، محيط مناسب برای تخم ريزی ندارد.»
دکتر کهرم به اين پرسش که انقراض احتمالی ماهيان خاوياری چه تاثيراتی بر خزر از جمله بر محيط زيست آن خواهد داشت، پاسخ داد:«دريای خزر به جز يک کانال حدودا ۹۰ کيلومتری از طريق رود ولگا، به آب های آزاد راه ندارد و در اين دريای بسته، دو عامل را بايد مد نظر قرار داد.»
نخستين عامل به گفته اين استاد دانشگاه، آلودگی ای که وارد خزر می شود، در آن باقی می ماند و دومين عامل اين است که در راس موجوداتی که در خزر زندگی می کند، ماهی خاوياری است.
دکتر اسماعيل کهرم گفت: ماهيان خاوياری از بسياری ماهيان تغذيه و از اين جهت به تعادل اکولوژيکی اين دريا کمک می کنند. بايد توجه داشت تعداد بسيار زياد موجوداتی که به صورت انگل هستند، در صورت انقراض ماهيان خاوياری در خزر، افزايش چشمگيری خواهد يافت و خدا می داند که ۱۰ سال پس از انقراض اين ماهيان که مرواريدهای خزر هستند، چه بر سر محيط زيست اين دريا خواهد آمد. اين درحاليست که سود سرشار ناشی از فروش خاويار نيز ديگر وجود نخواهد داشت.»
اين استاد دانشگاه همچنين در خصوص حفظ ماهيان خاوياری، با توجه به تجربه برطرف شدن آلودگی رودهای تايمز و راين در اروپا تاکيد کرد:«اگر دولت جمهوری اسلامی و مردم ايران بخواهند، می توانند آلودگی رودخانه های استان های گيلان و مازندران را برطرف کنند و دوباره، حيات را به اين رودها که زيستگاه های ماهيان خاوياری هستند، بازگردانند.»